Lễ hội Lồng tồng - bản sắc riêng của đồng bào dân tộc vùng núi phía Bắc
Ngày 14/2 (mùng Mười tháng Giêng), người dân chiến khu cách mạng ATK Định Hóa, Thái Nguyên nô nức về khu vực đèo De thuộc xã Phú Đình, huyện Định Hóa để tham dự Lễ hội Lồng Tồng. Đây là lễ hội xuống đồng đặc sắc của đồng bào dân tộc Tày, Nùng, Dao… tại tỉnh Thái Nguyên với ý nghĩa cầu cho một năm mới mưa thuận gió hòa, mùa màng tươi tốt.
Thầy cúng người dân tộc Dao làm lễ cầu mùa. Ảnh: Quân Trang /TTXVN
Trước giờ khai hội là phần nghi lễ dâng hương tưởng nhớ Chủ tịch Hồ Chí Minh tại Nhà tưởng niệm của Người trên đỉnh đèo De, xã Phú Đình. Đây là công trình được xây dựng và khánh thành từ năm 2005, đúng dịp kỷ niệm 115 Ngày sinh của Bác.
Trưởng Ban Tổ chức Lễ hội Lồng Tồng - bà Lộc Thị Kim Tuyết, Phó Chủ tịch UBND huyện Định Hóa, cho biết: Lễ hội năm nay được tổ chức theo tiêu chí an toàn và tiết kiệm, tạo không khí phấn khởi, hăng say lao động cho người dân địa phương. Ngay sau Lễ hội, huyện sẽ chỉ đạo các địa phương động viên bà con tập trung sản xuất cho đúng khung thời vụ, đảm bảo cho một mùa vụ thắng lợi.
Sau tiếng trống khai hội được già làng Ma Đình Được gióng lên là màn trống hội, múa lân rộn rã, rực sỡ sắc màu. Tại lễ hội, nhiều du khách lần đầu được tận mắt chứng kiến nghi lễ cầu mùa của dân tộc Tày, lễ xuống đồng của dân tộc Sán Chay và lễ cầu phúc của dân tộc Dao. Những mâm cỗ tế lễ được người dân trong vùng chuẩn công phu, kỹ lưỡng với lòng thành kính, biết ơn các vị thần rừng, thần núi, thần trời và thần đất. Đây không chỉ thể hiện nét đặc sắc trong truyền thống của bà con dân tộc mà còn thể hiện ý nghĩa tâm linh sâu sắc trong đời sống văn hoá của họ.
Trò chơi dân gian tung còn được nhiều người tham gia. Ảnh: Quân Trang/TTXVN
Náo nhiệt nhất là trò chơi dân gian tung còn, ngay giữa sân lễ hội, Ban Tổ chức đã chọn và đặt sẵn một cây tre cao khoảng 12 sải tay, điều này thể hiện 12 tháng trong một năm. Phần ngọn của cây tre được uốn thành một vòng tròn rồi dùng giấy hồng dán kín. Quả còn được làm bằng 4 mảnh vải mầu ghép lại thành từng múi, được xếp thành 4 góc thể hiện 4 phương hội tụ, bên trong được nhồi bằng hạt bông, thóc, ngô, cát… to bằng quả cam lớn.
Chính giữa quả còn được khâu một sợi dây vải bền chắc dài khoảng 70 - 90 cm, quả còn có màu sắc rực rỡ rất đẹp. Trò chơi tung còn thường được đồng bào dân tộc Tày tổ chức vào những ngày đầu năm mới, để cầu cho một năm mới mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu, mang đậm nét văn hóa của đồng bào dân tộc vùng cao.
Cuốn hút du khách nhất là lễ tịch điền. Ban Tổ chức đã chọn một thửa ruộng nhỏ gần khu vực lễ hội, một nông dân và một con trâu khỏe để thực hiện đường cày đầu tiên mở màn cho mùa vụ mới. Cách đó không xa, tại một thửa ruộng khác là phần thi cấy lúa của các xóm, bản trong vùng. Trên bờ là tiếng trống, tiếng vỗ tay, reo hò cổ vũ của đông đảo người dân và du khách. Cùng thời điểm này, tại sân Lễ hội, không khí cũng náo nhiệt với các trò chơi dân gian như: đẩy gậy, bắn nỏ, giã bánh dày, kéo co, đi cà kheo…
Rộn ràng lễ hội “Lùng Tùng”
Ngày 14/2 (tức ngày mùng 10 tháng Giêng), tại xã Mường Cang, huyện Than Uyên tỉnh Lai Châu diễn ra Lễ hội “Lùng Tùng” của dân tộc Thái do Phòng Văn hóa và Thông tin huyện Than Uyên phối hợp với xã Mường Cang tổ chức. Lễ hội “Lùng Tùng” mang tính chất nghi lễ nông nghiệp, mở đầu cho một mùa sản xuất mới, cầu cho mùa màng bội thu, gia súc phát triển, con người khỏe mạnh, bản làng yên vui.
Lễ hội “Lùng Tùng” (Lễ hội xuống đồng) của dân tộc Thái gồm có hai phần là lễ và hội. Trong phần lễ diễn ra nghi thức cầy bừa, gieo hạt. Các đồng chí lãnh đạo huyện, xã cùng bà con dân bản xuống đồng tham gia cày bừa, mở đầu cho một năm sản xuất mưa thuận gió hòa, cây cối tốt tươi, người dân được khỏe mạnh. Trong phần hội, bà con và khách thập phương được tham gia các trò chơi dân gian như: tó má lẹ, bán nỏ, kéo co, tung còn và giao lưu văn nghệ với những tiết mục hát dân ca, múa xòe, nhảy sạp.
Trưởng phòng Văn hóa và Thông tin huyện Than Uyên (Lai Châu) Hoàng Thị Liễu cho biết, Lễ hội Lùng Tùng của dân tộc Thái huyện Than Uyên được tổ chức hàng năm vào dịp tháng Giêng sau Tết, thường diễn ra từ ngày mùng 6 đến mùng 10 tháng Giêng. Lễ hội này được tổ chức lần cuối cùng vào năm 1960 và dần bị mai một. Đến năm 2018, chính quyền huyện đã phục dựng và tổ chức cho nhân dân.
Đây là năm thứ hai Lễ hội Lùng Tùng (Lễ hội xuống đồng) được địa phương phục dựng, duy trì, bảo tồn, góp phần gìn giữ bản sắc văn hóa dân tộc Thái nói riêng và đồng bào các dân tộc của huyện Than Uyên cũng như tỉnh Lai Châu nói chung.