60 năm bị lãng quên, đến năm 2008, tỉnh Lai Châu chủ trương khôi phục Lễ hội Nàng Han nhằm bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa của các dân tộc trên địa bàn. Theo truyền thống, cứ mỗi độ heo may ngày 15/2 âm lịch hàng năm, bà con dân tộc Thái trắng ở Mường So (huyện Phong Thổ, tỉnh Lai Châu) lại cùng nhau nô nức trẩy hội Nàng Han. Lễ hội Nàng Han nhằm tưởng nhớ công ơn của một nữ tướng tài ba có tên là Nàng Han đã anh dũng đứng lên đánh đuổi giặc ngoại xâm phương Bắc. Từ đó, các thế hệ con cháu luôn ý thức, ghi nhớ và phát huy tinh thần thượng võ của dân tộc mình, cùng nhau đoàn kết xây dựng bản mường ngày một no ấm, giàu đẹp.
|
Người dân lấy nước từ mó nước Nàng Han để rửa mặt cầu may mắn. |
|
Các cụ già trong bản hành lễ tại miếu thờ để cầu cho bản làng no ấm. |
Tích truyền lại rằng, Nàng Han xuất thân trong một gia đình người Thái nghèo ở Chiềng Sa (nay là xã Mường So, huyện Phong Thổ). Nàng đã cải trang thành nam giới, đứng lên kêu gọi thanh niên trai tráng các bản đoàn kết đánh giặc. Nàng đứng đầu cuộc khởi nghĩa của đồng bào 16 xứ Thái quật cường đánh bại giặc xâm lược phương Bắc. Sau khi dẫn đoàn quân thắng trận trở về, Nàng tắm gội ở mó nước Tây An (xã Mường So) rồi bay lên trời. Từ đó, nhớ công ơn của nàng, bà con lập miếu thờ và hàng năm tổ chức Lễ hội ngay ở mó nước nàng tắm. Mó nước nơi nàng Han tắm lạ kỳ thay, quanh năm ngày tháng nước trong văn vắt, không bao giờ cạn.
|
Đoàn người từ các bản hành lễ về miếu thờ Nàng Han để cầu nguyện. |
|
Các cô gái Thái uyển chuyển trong những điệu múa làm say lòng người. |
Vào ngày diễn ra Lễ hội, sáng sớm tinh mơ mọi người từ già đến trẻ đều tập trung về nơi miếu thờ Nàng Han để hành lễ và đến bên mó nước lấy nước rửa mặt, vuốt đầu cầu nguyện may mắn, bình an, xua đi bệnh tật và những điều rủi ro. Sau đó mọi người cùng tập trung về nhà văn hóa xã để cùng nhau thi tài qua các tiết mục văn nghệ uyển chuyển, dịu dàng, giọng ca ngân nga của các cô gái bản; các trò chơi dân gian như: Ném còn, đẩy gậy, kéo co, đánh tó má lẹ, đánh cầu, bắn nỏ... là môn truyền thống thể hiện sức mạnh của mỗi cá nhân và sự chung sức của cả cộng đồng thôn bản. Điều tươi mới năm nay, Ban tổ chức đã đưa phần thi bắt cá, chọi gà, đi càng kheo để nhằm làm phong phú và đa dạng các trò chơi, thu hút du khách đến và nhớ về Lễ hội Nàng Han. Đặc biệt, mọi người cũng bị cuốn hút bởi mùi thơm, lạ mắt của các món ăn ẩm thực mà chỉ có người Thái mới có như: Sâu đá, rau rêu, cá suối sấy, cá vùi tro, nặm pịa... Bà con các dân tộc khác đến với Lễ hội cũng được hòa mình vào các trò chơi đông vui, thưởng thức hương vị các món ăn qua bàn tay khéo léo của người phụ nữ Thái. Đây cũng là giá trị để cố kết bền chặt giữa các dân tộc trong một vùng, một miền. Các cụ già có điều kiện gần gũi hỏi thăm sức khoẻ nhau, cuộc sống, con cháu; còn các nam thanh nữ tú có dịp gần gũi, tìm hiểu nhau, hẹn ước lên duyên chồng vợ.
|
Sự gay cấn, quyết liệt tranh tài giữa các vận động viên thi đấu. |
|
Ban tổ chức và du khách thưởng thức các món ăn ẩm thực, nét riêng đặc trưng của dân tộc Thái. |
Lễ hội Nàng Han và tích Nàng Han giả trai đánh giặc là sức sống mãnh liệt và trường tồn, còn là nơi lưu giữ tinh thần thượng võ, bất khuất của dân tộc và niềm tự hào của người Thái trắng Mường So. Từ bao đời, Lễ hội Nàng Han đã trở thành nơi hội hè, tưởng nhớ công lao của vị nữ tướng và cầu mong mùa màng bội thu, bản làng được bình an.
Việt Hoàng