Mùa khô ở các tỉnh phía Bắc được xác định từ tháng 11 năm trước kéo dài đến hết tháng 4 năm sau. Đây là thời điểm các thôn, bản vùng cao các tỉnh Lào Cai, Hà Giang, Lai Châu, Điện Biên… lo lắng nhất vì phải đối mặt tình trạng thiếu nước sinh hoạt.
Người dân vùng cao phải đi xa lấy từng can nước về dùng. Ảnh: đỗ bình |
Vùng cao Bát Xát bắt đầu mùa khô từ sau Tết âm lịch kéo dài đến hết tháng 5. Có thể nói đây là mùa đi "săn nước" của các hộ dân, các thầy giáo, cô giáo ở các điểm trường, trạm y tế vùng cao. Họ vào tận khe sâu khơi nguồn, bắc ống dẫn từng giọt nước quý về nhà, ai may mắn tìm đúng mạch nguồn thì nước về đều, nếu không thì hứng cả ngày chỉ được một vài xô, chậu, đủ sinh hoạt tối thiểu trong gia đình. Lào Cai nói chung và Bát Xát nói riêng được Nhà nước và các tổ chức đầu tư xây dựng nhiều công trình cấp nước sinh hoạt cho đồng bào vùng cao. Hiện toàn tỉnh có trên 2.000 công trình cấp nước sinh hoạt. Huyện Bát Xát cũng có gần 200 công trình cấp nước tự chảy tập trung, nhưng chỉ có khoảng 70% số đó còn hoạt động, số còn lại hư hỏng, xuống cấp không còn phát huy tác dụng.
Lý giải vấn đề này, lãnh đạo Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Bát Xát cho biết: Nguyên nhân chính là do biến đổi khí hậu. Khi khảo sát thiết kế, nguồn nước đảm bảo, nhưng khi hoạt động được một thời gian, đầu nguồn cạn kiệt không đủ cấp cho công trình. Hơn nữa, địa bàn huyện Bát Xát thường xuyên xảy ra thiên tai, sạt lở làm hư hỏng, xuống cấp các công trình cấp nước đã được đầu tư. Trên địa bàn còn 13 công trình cấp nước sinh hoạt bị hư hỏng do thiên tai, hiện vẫn chưa được sửa chữa.
| Theo số liệu điều tra, tổng lượng dòng chảy mặt trên lãnh thổ nước ta vào khoảng 830 - 840 tỷ m3; trong đó, khoảng 63% có nguồn gốc từ bên ngoài. Điều đó có nghĩa Việt Nam sẽ đứng trước thách thức rất lớn nếu các quốc gia thượng nguồn không có sự chia sẻ công bằng và sử dụng hợp lý nguồn nước trên các dòng sông liên quốc gia... |
Đơn cử như công trình cấp nước sinh hoạt thôn Bản Qua, xã Bản Qua, được đầu tư năm 2011, phục vụ 131 hộ dân, 2 trường học, nhưng trong đợt thiên tai năm 2012 đã bị cuốn trôi bể đầu mối, nhiều đoạn ống bị vỡ đến nay vẫn chưa được khắc phục. Công trình cấp nước sinh hoạt Tân Quang, xã Trịnh Tường, được xây dựng từ năm 2012, hiện bị vỡ đường ống dẫn nước do sử dụng loại ống nhựa kém chất lượng, không đúng với thiết kế, nên không chịu được áp lực nước.
Bên cạnh đó, các công trình được thi công từ năm 2010 trở về trước không được lắp đồng hồ, trong khi ý thức của một số người dân còn kém, không tự giác quản lý, bảo vệ công trình, mà tự ý đục đường ống nước dẫn thẳng vào nhà để sử dụng… Theo thống kê của Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh, huyện Bát Xát có khoảng 800 người dân sẽ có nguy cơ thiếu nước sinh hoạt trong mùa khô năm nay.
Tăng tỷ lệ người dân được sử dụng nước sinh hoạt hợp vệ sinh là một trong những tiêu chí quan trọng của Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới. Vì vậy, chính quyền huyện Bát Xát đã chỉ đạo các cơ quan chức năng tích cực tuyên truyền, vận động để người dân nâng cao ý thức, trách nhiệm trong sử dụng nước và bảo vệ các công trình đã đầu tư. Mặt khác, huyện cũng đã tính đến phương án xây dựng công trình cấp nước sinh hoạt tập trung, có quy mô tại các điểm có nguồn nước lớn tại khu vực Mường Hum, Bản Xèo… để phân phối nước đi các nơi. Tuy nhiên, dự án này vẫn chỉ là dự án vì nguồn kinh phí gặp khó khăn.
VT