Vừa qua, tỉnh Ninh Thuận đã công bố dịch cúm A/H5N1 trên đàn chim yến nuôi tại rạp hát Thanh Bình của công ty TNHH thương mại và dịch vụ Yến Việt. Đồng thời, tại nhiều tỉnh phía nam cũng đã xuất hiện tình trạng chim yến chết bất thường. Trong khi đó, cho đến nay, việc quản lý các hộ nuôi chim yến tại một số địa phương vẫn còn nhiều bất cập. Điều này đang tiềm ẩn nguy cơ lây lan dịch cúm A/H5N1 trên diện rộng và đe dọa đến sức khỏe của con người.

Những đàn chim yến được người dân nuôi ngay trong khu dân cư đang tạo ra mối đe dọa lớn cho cộng đồng.

Do lợi nhuận đem lại từ việc nuôi chim yến khá cao nên rất nhiều gia đình ở các khu dân cư đông đúc tranh thủ cải tạo phần sân thượng, mái của căn nhà họ đang sống thành nhà nuôi chim yến. Hiện tượng này diễn ra khá phổ biến ở nhiều địa phương. Điều đáng nói là người nuôi yến “phớt lờ” các khuyến cáo của các cơ quan chức năng khi tình hình dịch cúm A/H5N1 trên chim yến đang diễn biến phức tạp.

Phớt lờ chống dịch

Ông Phan Xuân Thảo, chi cục trưởng chi cục Thú y TP. Hồ Chí Minh, cho biết: “Đa số các hộ nuôi chim yến tự phát không hợp tác với các cơ quan chức năng. Việc liên hệ với các chủ nuôi yến gặp không ít khó khăn, bởi họ thường “lách” bằng cách thuê người đến trông coi và vắng mặt khi có cơ quan chức năng tới. Chúng tôi đã gửi văn bản tới nhưng hầu như các hộ nuôi yến này đều “phớt lờ”. Điều này gây khó khăn trong công tác kiểm tra của chúng tôi”.

Trong khi đó, đại diện trạm Thú y huyện Bình Chánh cũng cho biết: “Khi biết cán bộ thú y có ý định kiểm tra việc nuôi yến, các hộ nuôi yến trên địa bàn đều không đồng ý cho gặp và cố ý gây khó dễ cho lực lượng chức năng. Lý do là người nuôi bỏ tiền tỷ ra để đầu tư, giờ họ sợ bị “siết” điều kiện nuôi, nên họ ngại tiếp xúc với các cơ quan chức năng”.

Một hộ dân sống tại cư xá An Nhơn (quận Gò Vấp) gần một hộ nuôi yến ở đây, lo lắng nói: “Qua các phương tiện thông tin đại chúng, chúng tôi được biết, thời gian gần đây, tại một số địa phương đã xảy ra tình trạng chim yến bị chết do mắc bệnh cúm A/H5N1. Điều này thực sự khiến gia đình tôi cũng như nhiều bà con sống ở đây hoang mang. Tôi mong các cơ quan chức năng có biện pháp quản lý các hộ nuôi yến, không để tình trạng nuôi yến tự phát trong khu dân cư như hiện nay”.

Trong khi đó, tại tỉnh Đồng Nai, nhiều hộ dân ở thành phố Biên Hòa bất chấp dịch bệnh đe dọa vẫn tiếp tục nuôi chim yến. Trước đó, cơ quan chức năng đã đến từng hộ vận động ký cam kết không nuôi chim yến tại nhà trong khu dân cư. Thành phố đã có văn bản yêu cầu các hộ dân không nuôi chim yến trên địa bàn. Hiện nay, trên toàn thành phố Biên Hòa còn khoảng 10 cơ sở nuôi chim yến. Tương tự, những hộ nuôi chim yến ở thị xã Gò Công (Tiền Giang) cũng vẫn “bình chân như vại” khi dịch cúm A/H5N1 trên đàn chim yến có nguy cơ lây nhiễm từ vùng này sang vùng khác. Và hơn nữa, điều này còn đang đe dọa đến sức khỏe và tính mạng của cộng đồng dân cư khi hầu hết các điểm nuôi này đều nằm giữa các khu dân cư.

Nguy cơ dịch lây lan

Ông Phan Xuân Thảo cho biết thêm, kể từ khi có dịch cúm A/H5N1 xảy ra trên đàn chim yến tại tỉnh Ninh Thuận, chi cục Thú y thành phố đã lấy 9 mẫu ở quận 6 và quận 7 xét nghiệm nhưng chưa phát hiện mẫu nào nhiễm cúm A/H5N1 và cũng chưa có trường hợp chim yến chết bất thường. Tuy nhiên, việc nuôi chim yến tràn lan hiện nay ở nhiều khu vực trên địa bàn thành phố, đặc biệt là ở những khu vực đông dân cư thực sự là một mối lo ngại lớn.

Cụ thể, tại quận 8 có một hộ nuôi chim yến nằm đối diện với trường mầm non Tuổi Hoa, nơi có rất đông trẻ nhỏ, đối tượng có sức đề kháng kém và dễ bị bệnh nếu như chẳng may xảy ra dịch trên đàn yến tại thành phố. Theo chi cục Thú y, hiện thành phố có trên 300 cơ sở nuôi chim yến nằm rải rác trên nhiều quận, huyện như quận 1, 2, 3, 7, 9, 12, Bình Thạnh, Thủ Đức, Nhà Bè, Cần Giờ; trong đó, chỉ có khoảng 10 cơ sở nuôi yến được cấp phép. Trên thực tế, còn một số nơi người dân phát triển mô hình nuôi chim yến theo kiểu tự phát nên con số có thể nhiều hơn thế.

Còn tại Tiền Giang, một trong những tỉnh có số hộ nuôi chim yến lớn nhất khu vực đồng bằng sông Cửu Long, có khoảng 350 hộ nuôi chim yến, tập trung nhiều nhất ở thị xã Gò Công, huyện Gò Công Đông, Gò Công Tây và thành phố Mỹ Tho. Dẫu vậy, theo Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Tiền Giang, số hộ đăng ký nuôi chim yến chiếm tỷ lệ rất thấp, còn đa số là nuôi tự phát. Đại diện Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Tiền Giang cho biết nguy cơ phát tán bệnh từ chim yến là rất cao, bởi không giống như gà, vịt, chúng ta có thể khoanh vùng và tiêu hủy được khi chúng mắc bệnh. Nếu không có biện pháp phòng chống hiệu quả, nguy cơ virus cúm A/H5N1 xâm nhập vào đàn chim yến là khó tránh khỏi.

Ông Trần Văn Quang, chi cục trưởng chi cục Thú y tỉnh Đồng Nai cũng cho biết: “Hiện nay, tỉnh vẫn chưa phát hiện chim yến nhiễm virus cúm A/H5N1. Tuy nhiên, nguy cơ đàn yến nuôi trên địa bàn tỉnh bị nhiễm cúm là rất cao. Hiện nay, toàn tỉnh có trên 130 cơ sở nuôi chim yến, trong đó đa số các hộ đều nuôi bằng hình thức dẫn dụ chim trời về làm tổ, không mua giống có nguồn gốc về nuôi. Do vậy, khả năng các các loại chim yến di trú mang theo mầm bệnh gây hại cho đàn yến là rất cao”.

Tập trung phòng, chống dịch

Ngay sau khi tỉnh Ninh Thuận công bố dịch cúm A/H5N1 trên đàn chim yến vào ngày 19/4, ông Trần Xuân Hòa, phó Chủ tịch thường trực UBND tỉnh Ninh Thuận, đã chỉ đạo cơ quan thú y tỉnh tổ chức phun hóa chất tiêu hủy đàn chim yến còn lại và tiêu độc khử trùng cơ sở nuôi của công ty Yến Việt tại rạp hát Thanh Bình; đồng thời khoanh vùng dịch để phun thuốc khống chế, không để mầm bệnh lây lan; đặc biệt nghiêm cấm người không có nhiệm vụ vào khu vực rạp hát Thanh Bình.

Ông Nguyễn Xuân Bình, giám đốc Trung tâm Thú y vùng 6 (Cục Thú y), cho biết: “Đây là lần đầu tiên xảy ra dịch trên chim yến nên chúng ta cần phải xử lý theo từng bước, vừa xử lý vừa rút kinh nghiệm. Trước mắt diệt sạch mầm bệnh trong nhà nuôi, tiếp đó theo dõi chặt chẽ, xét nghiệm tiếp tục đối với đàn yến trưởng thành có vẻ bề ngoài khỏe mạnh, sau đó tính tiếp việc xử lý đối với chúng”.

Bài và ảnh: Hải Yên - Đan Phương - Hoàng Tuyết