Yếu tố đầu tiên là sự thay đổi lớn về quy mô thị trường. Hiện nay, 10 doanh nghiệp đang niêm yết có quy mô vốn hóa 55% thị trường. Sự thay đổi diễn ra chóng mặt chỉ trong vòng 6 tháng trở lại đây đã có tới 4 doanh nghiệp mới niêm yết bổ sung vào top 10 vốn hóa thị trường. Doanh nghiệp có vốn hóa nhỏ nhất trong số này cũng đã vượt mức 2 tỷ USD - một tiêu chí quan trọng nhất để các quỹ đầu tư toàn cầu chú ý và theo dõi sát sao.
Vốn hóa và thanh khoản thị trường là yếu tố tiên quyết khi lựa chọn đầu tư của các quỹ đầu tư lớn. Điều này lý giải mức độ tập trung giải ngân của khối ngoại tại top10 vốn hóa lớn nhất 5 tháng đầu năm nay.
Yếu tố thứ hai là thoái vốn Nhà nước tại các doanh nghiệp niêm yết lớn, nằm trong định hướng chung đổi mới quản lý doanh nghiệp Nhà nước và IPO, tạo cơ hội cho các nhà đầu tư lớn bên ngoài. Một trường hợp điển hình là VNM, ngay sau khi Nhà nước quyết định thoái vốn, cổ đông ngoại là F&N đã gia tăng sở hữu từ 5,4% lên 15%, và dự kiến sẽ còn tăng lên 17% trong thời gian sớm nhất.
Yếu tố thứ ba, và cũng là yếu tố lớn nhất, đến từ triển vọng nâng hạng thị trường trong 3 năm tới, với mảnh ghép mới của thị trường là chứng khoán phái sinh sắp đi vào hoạt động, sẽ khiến các nhà đầu tư tổ chức tham gia sâu hơn vào thị trường.
Lợi ích là rõ ràng và những quỹ đầu tư năng động nhất đã khởi động đón đầu làn sóng này ngay từ bây giờ. VNM, PLX, VJC, ROS, FLC... - những cổ phiếu vốn hóa lớn và thanh khoản tốt - cũng đồng thời là những cổ phiếu được mua ròng lớn nhất trong 4 tháng đầu năm nay.
Như đã phân tích ở trên, ngoài các thay đổi có tính nền tảng về kinh tế vĩ mô, thì vốn hóa thị trường và thanh khoản là các yếu tố trực tiếp quyết định mức độ tham gia của dòng vốn ngoại.
Vốn hóa thị trường lớn thu hút sự chú ý của các quỹ đầu tư toàn cầu. Thanh khoản cao giúp các quỹ ETF và quỹ đầu tư theo chỉ số giảm bớt rủi ro thanh khoản, đồng thời cũng khiến chi phí giao dịch và rủi ro biến động giá khi tham gia các hoạt động mua và bán với khối lượng đủ lớn theo nhu cầu.
Thêm vào đó, thị trường chứng khoán cũng đang được kỳ vọng nâng hạng lên mức thị trường mới nổi trong thời gian tới. Với kỳ vọng này, lượng vốn đầu tư nước ngoài chảy vào Việt Nam của riêng các quỹ ETF có thể lên đạt mức từ 3 tỷ USD trở trong 2 năm tới. Đây tiếp tục là yếu tố sẽ tạo ra cú hích cho cầu mua cổ phiếu ở các doanh nghiệp có vốn hóa lớn, thanh khoản cao.
Xét riêng trường hợp ROS của Công ty Cổ phần xây dựng FLC Faros, có nhiều tính toán cho rằng, cổ phiếu này sẽ một lần nữa gây sốc thị trường chứng khoán Việt Nam trong tháng 6 này khi nhiều khả năng sẽ được ETF mua mạnh một lần nữa.
Yếu tố quan trọng nhất để một cổ phiếu được lựa chọn vào danh mục của các quỹ ETF đó là tính thanh khoản. Hiện nay, trung bình mỗi phiên, khối lượng giao dịch của ROS đạt 6,1 triệu cổ phiếu, giá trị giao dịch đạt 976 tỷ đồng. Trong 5 tháng đầu năm 2017, ROS là cổ phiếu đứng thứ hai về giá trị mua ròng của quỹ ngoại, sau VNM.
Thời điểm trước kỳ review đầu tiên năm 2017 của các quỹ ETF, các nhà đầu tư nước ngoài đã mua ròng hơn 600.000 cổ phiếu ROS, ở mức giá trùng bình trên 100.000 đồng. Vào cuối tháng 3 vừa qua, FTSE Vietnam ETF mua vào khoảng 3,2 triệu cổ phiếu ROS, trị giá 499 tỷ đồng, tương ứng 9% giá trị tài sản ròng mà quỹ này quản lý.
Trước kỳ review thứ 2 của các quỹ ETF (ngày chốt số liệu cuối tháng 5 và ngày có hiệu lực từ trung tuần tháng 6 tới), nhà đầu tư nước ngoài đang nắm giữ 4,8 triệu cổ phiếu ROS, và thanh khoản cổ phiếu này tiếp tục tăng mạnh.
Theo dự kiến, ngày 26/5 tới đây là ngày chốt dữ liệu để hai quỹ ETF FTSE và ETF VNM hoạt động trên thị trường chứng khoán Việt Nam thực hiện tái cơ cấu danh mục kỳ 2/2017. Ngày 2/6, ETF FTSE sẽ công bố danh mục, và ngày 9/6 đến lượt quỹ ETF VNM. Ngày 16/6, hai quỹ này sẽ hoàn tất việc cơ cấu.
Sau khi được ETF FTSE đưa vào danh mục từ tháng 3 năm nay, nay có nhiều khả năng đến lượt ROS sẽ được ETF VNM thêm mới vào danh mục cổ phiếu của mình, hiện đang có tổng tài sản ròng 291,8 triệu USD.
Có hai yếu tố khiến ROS nhiều khả năng sẽ lọt vào danh mục của ETF VNM trong kỳ cơ cấu này.
Thứ nhất, ROS đã có thời gian niêm yết xấp xỉ 10 tháng, tính đến thời điểm chốt dữ liệu, và đã kéo dài thêm một kỳ 3 tháng để quỹ xem xét và cân nhắc bổ sung.
Thứ hai, ROS hiện có vốn hóa hơn 3 tỷ USD, đứng thứ 5 trong 10 doanh nghiệp vốn hóa lớn nhất đang niêm yết. Cổ phiếu này cũng thỏa mãn các tiêu chí của ETF VNM, bao gồm thanh khoản, tỷ lệ free float và room còn lại cho nhà đầu tư nước ngoài.
Trong khi đó, vào tháng 5 này, thị trường chứng khoán Pakistan chính thức được MSCI đưa vào rổ chỉ số MSCI Emerging Market Index. Điều này không những đem lại cơ hội cho thị trường chứng khoán Việt Nam tiếp nhận thêm dòng vốn ngoại, mà còn có thể trực tiếp giúp ROS hưởng lợi, bởi các lý do sau:
Việc Pakistan thăng hạng sẽ để lại một khoảng trống cho rổ chỉ số các thị trường cận biên của MSCI. Do đó, các quỹ đầu tư đang dùng chỉ số này làm chuẩn sẽ có chiến lược phân bổ lại vốn vào các thành viên còn lại của rổ chỉ số, trong đó có Việt Nam.
Argentina và Kuwait là hai quốc gia có tỷ trọng cao nhất trong rổ chỉ số, tổng cộng 40%. Trong khi theo quy tắc chỉ số, tổng tỷ trọng của hai quốc gia lớn nhất không được vượt quá 40%. Do vậy khoảng trống 10,82% của Pakistan sau khi rời đi sẽ được phân bổ cho các quốc gia còn lại mà Việt Nam là nước được hưởng lợi nhiều nhất do đang có tới 6 cổ phiếu và chiếm tỷ trọng lớn thứ 4 trong rổ chỉ số.
Đồng thời, sau khi loại bỏ 13 cổ phiếu của Pakistan, MSCI cũng sẽ phải thêm mới ít nhất 4 cổ phiếu để đảm bảo danh mục tối thiểu 85 cổ phiếu. ROS được xem là ứng viên hàng đầu cho rổ MSCI Frontier 100 Index, chỉ số tham chiếu cho quỹ iShares MSCI Frontier 100 ETF (FM ETF), hiện đang quản lý gần 600 triệu USD giá trị tài sản.
Một số ước tính cho thấy MSCI có thể phân bổ mới 10,2 triệu USD từ quỹ FM ETF cho thị trường Việt Nam.
Bên cạnh đó, sau khi thỏa mãn tiêu chí thời gian niêm yết trên 6 tháng, ROS sẽ gia nhập chỉ số VN30 do có thanh khoản đứng đầu và vốn hóa nằm trong top 10 các mã niêm yết trên HOSE. Theo quy định, VN30 sẽ được Hội đồng Tư vấn chỉ số của HOSE xem xét lại 6 tháng/lần và kỳ xem xét gần nhất là tháng 7 tới đây.