Trong ngày Tết Căm Mương (Tết cúng bản) của dân tộc Lự ở xã Nậm Tăm (huyện Sìn Hồ - tỉnh Lai Châu), vui nhất vẫn là trẻ em. Đây là dịp duy nhất trong năm trẻ em được chơi các trò chơi dân gian của dân tộc mình.
Theo các già bản cho biết: “ Từ lâu lắm rồi, từ khi suối Nậm Lò chưa có nước, có một trận đại dịch, trẻ em chết rất nhiều. Các người già trong bản cho rằng: Người Lự sống dưới chân dãy Phiêng Chá (núi đầu rồng) nhưng không cúng tế nên bị thần rồng phạt. Bản mới chọn ngày tốt, sắm sửa lễ vật làm lễ cúng bản và cấm bản rồi nghĩ ra các trò chơi vui nhộn.
|
Chơi chi chi chành chành.
|
Các trò chơi này thể hiện ý nghĩa của cha ông người Lự muốn chinh phục dãy núi Phiêng Chá (núi đầu rồng), muốn làm chủ suối Nậm Lò, muốn trẻ em người Lự khỏe mạnh trong năm tới để lớn lên trở thành trai mường khỏe mạnh, gái mường đảm việc nhà, duyên dáng.
|
Đối đáp với bà mụ (bà đỡ đẻ) |
Trong các trò chơi của trẻ dân tộc Lự như có một thế giới văn hóa của người Lự được mở ra. Trong trò chơi đối đáp với bà mụ (bà đỡ đẻ), các em được hỏi đáp những câu hỏi xung quanh cuộc sống, bản làng của người Lự như: Vì sao lại có Tết cấm bản? Vì sao mẹ mình lại nhuộm răng đen? Vì sao lại có rừng cúng tướng?... đều được bà mụ trả lời thỏa đáng. Người được chọn làm bà mụ phải là người có kiến thức về văn hóa của người Lự.
Trò chơi rồng ấp trứng được trẻ em Lự tham gia hào hứng nhất. Trẻ em tìm ba hòn đá ông sư dưới suối Nậm Lò giả làm trứng rồng rồi cắt cử một bé nam khỏe mạnh nằm lên trên ba quả trứng làm người bào vệ không cho trẻ em khác lấy được ba quả trứng dưới bụng mình. Trò chơi mong muốn người Lự sinh sôi, tưởng nhớ đến công ơn của núi Phiêng Chá đã bảo vệ và che chở cho tộc người Lự.
Các trò chơi này kéo dài đến hết ba ngày cúng bản, cấm bản. Khắp bãi trên, ruộng dưới rộn ràng tiếng hò hét của trẻ em. Người già thì cười móm mém thích thú khi thấy lại được tuổi thơ của mình. Trẻ em thì ai cũng muốn thắng cuộc để năm mới được may mắn, khỏe mạnh để năm tới đi rừng được xa, khai khẩn được nhiều nương ngô, nương lúa.
Bài: Thông Thiện
Ảnh: Yên Ninh