Các sự kiện nổi bật năm 2023 của ngành Đường sắt là:
1-Lần đầu tiên, ngành Đường sắt vinh dự được đón Thủ tướng Chính phủ đến dự Lễ ra quân dự án nâng cấp tuyến đường sắt Nha Trang – Sài Gòn. Ngày 26/1/2023, tại ga Tháp Chàm, tỉnh Ninh Thuận, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính và đoàn công tác của Chính phủ đã dự Lễ ra quân dự án nâng cấp tuyến đường sắt Nha Trang – Sài Gòn. Đây là dự án có tổng chiều dài 411 km, với mức đầu tư gần 1.099 tỷ đồng, đáp ứng nhu cầu vận tải cũng như thực hiện Quy hoạch mạng lưới đường sắt thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến 2050.
Ngành Đường sắt có 10 sự kiện tiêu biểu năm 2023.
2-Bộ Giao thông vận tải (GTVT) quyết định cho phép khai thác hoạt động vận tải liên vận quốc tế tại ga Kép sau 27 năm, khai trương tàu chuyên tuyến Thạch Gia Trang – Yên Viên, nhằm giải tỏa ùn tắc hàng hóa tại biên giới và tại 2 ga liên vận quốc tế Yên Viên, Đồng Đăng, đáp ứng nhu cầu vận chuyển liên vận quốc tế tại Bắc Giang và các tỉnh phụ cận, giảm thời gian thông quan hàng hóa. Ngày 18/2/2023, Tổng công ty Đường sắt Việt Nam (VNR) đã khai trương hoạt động liên vận quốc tế bằng đường sắt tại ga Kép (thị trấn Kép, huyện Lạng Giang, tỉnh Bắc Giang). Như vậy, sau 27 năm đã có thêm 1 ga liên vận quốc tế mới được đi vào hoạt động trên mạng lưới Đường sắt Việt Nam. Sau đó, ngày 2/8/2023, tại ga Yên Viên, VNR đã tổ chức lễ đón chuyến tàu đầu tiên chuyên tuyến Thạch Gia Trang (Trung Quốc) - Yên Viên (Việt Nam), đánh dấu nỗ lực kết nối của doanh nghiệp 2 nước Việt Nam – Trung Quốc.
3-Ra mắt tàu chất lượng cao tuyến Hà Nội – Đà Nẵng SE19/20, với mục tiêu không ngừng đổi mới, nâng cao chất lượng và gia tăng các tiện ích phục vụ hành khách vào ngày 20/10/2023. Đoàn tàu chất lượng cao đã được đầu tư cải tạo lại với nhận diện riêng và gia tăng tính thẩm mỹ như: Sơn mới và đầu tư một số trang thiết bị nội thất nâng cấp các toa ghế ngồi, toa giường nằm Hệ thống điều hòa được thiết kế để khách có thể tự điều chỉnh nhiệt độ và hướng gió theo nhu cầu. Các tiện ích được cải thiện, giá vé không thay đổi nhằm thu hút hành khách tuyến Hà Nội - Đà Nẵng nhất là với khách du lịch. Với việc triển khai nhiều giải pháp đồng bộ, linh hoạt, sáng tạo, năm 2023 là năm thứ 2 liên tiếp kinh doanh vận tải đường sắt có lãi, đời sống vật chất, tinh thần người lao động ngày càng tốt hơn.
Phong trào “Đường tàu - đường hoa” được thực hiện từ tháng 3/2023, VNR phối hợp tích cực với các địa phương triển khai phong trào sâu rộng, thu hút sự tham gia đông đảo người lao động và nhân dân 34 tỉnh, thành phố có đường sắt đi qua. Với phương châm “Mỗi cung đường - Một loài hoa; Mỗi khu ga - Một điểm đến”, phong trào đã góp phần xây dựng môi trường đường sắt bền vững, phát huy tiềm năng khu ga. Theo thống kê đến tháng 12/2023, ngành đã trồng được gần 70 km cây, hoa các loại; thu dọn hàng nghìn tấn rác thải; môi trường khu ga dọc 2 bên đường sắt đã được cải thiện rõ rệt.
4-Tai nạn giao thông đường sắt giảm cả 3 tiêu chí. Năm 2023, VNR tiếp tục hoàn thành mục tiêu giảm số vụ tai nạn 5,1%, số người chết giảm 5,8% và số người bị thương giảm 5,6%. Để có được kết quả đó, ngành đường sắt đã chủ động triển khai nhiều giải pháp đồng bộ, đặc biệt là phối hợp với các tỉnh, thành phố trên cả nước chủ động triển khai Quyết định số 358/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về Đề án đảm bảo trật tự hành lang ATGT và xử lý dứt điểm lối đi tự mở qua đường sắt; trong đó có việc rào đóng các lối đi tự mở nguy hiểm. Đến nay, đã giảm được 1.205 lối đi tự mở băng qua đường sắt.
5-Đẩy mạnh chuyển đổi số, ứng dụng khoa học công nghệ và hợp tác quốc tế. Thực hiện chủ trương chuyển đổi số của Đảng và Chính phủ, năm 2023, VNR đã chú trọng chuyển đổi toàn bộ các quy trình nghiệp vụ của các khối sản xuất, từ việc cập nhập dữ liệu thủ công sang dữ liệu số; ứng dụng có hiệu quả các phần mềm như: Lõi quản trị hàng hóa; hệ thống quản lý văn bản và điều hành Eoffice; cơ báo điện tử; mở rộng và gia tăng các dịch vụ tiện ích; tăng cường việc mở rộng việc quảng bá, truyền thông, tương tác với khách hàng trên các nền tảng số như trên website, ứng dụng di động, mạng xã hội: Zalo, Facebooks, Youtube….
6-Mở các lớp Liên kết đào tạo Đại học, Thạc sỹ. Trong năm 2023, VNR đã Khai giảng 2 lớp Đại học khóa 74, với hình thức vừa làm vừa học, chuyên ngành Công nghệ kỹ thuật Xây dựng cầu - đường sắt và chuyên ngành Quản lý và điều hành vận tải đường sắt, theo chương trình liên kết đào tạo giữa Trường Đại học Công nghệ Giao thông vận tải với Trường Cao đẳng Đường sắt; mở các lớp đào tạo bảo trì đường sắt, công nghệ hàn ray thuộc Dự án Nâng cao năng lực quản lý An toàn đường sắt tại Việt Nam bằng nguồn vốn ODA viện trợ không hoàn lại của chính phủ Hàn Quốc.
7-Lễ hội thiết kế sáng tạo Hà Nội năm 2023. Từ ngày 17 - 28/11/2023, VNR đã vinh dự đồng hành phối hợp cùng Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội tổ chức thành công Lễ hội thiết kế, sáng tạo TP Hà Nội năm 2023 với chủ đề “Dòng chảy”. Trong đó, đã tổ chức 60 hoạt động văn hóa, giới thiệu 4 công trình kiến trúc, 20 cuộc trưng bày và triển lãm, chuỗi sự kiện cộng đồng tại nhiều địa điểm như tháp nước Hàng Đậu, Ga Long Biên, Gia Gia Lâm và đặc biệt, không gian sáng tạo chính được đặt tại Nhà máy Xe lửa Gia Lâm. Với lịch sử 142 năm hình thành và phát triển, đây là lần đầu tiên những “di sản sống” được giới thiệu tới người dân thủ đô và du khách, thu hút được sự quan tâm đặc biệt của dư luận trong nước và quốc tê.
8-Tháo gỡ vướng mắc về cơ chế; kiện toàn nhân sự cấp cao. Năm 2023, VNR đã nhận được sự quan tâm đặc biệt của Chính phủ, Ủy Ban quản lý vốn Nhà nước tại Doanh nghiệp, Đảng ủy Khối Doanh nghiệp Trung ương, Bộ GTVT và các bộ, ngành liên quan trong việc đề xuất cơ chế, giải pháp tháo gỡ vướng mắc liên quan đến cơ chế, chính sách như: Ban hành Nghị định 91/2023/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung 1 số điều của Nghị định 65/2018/NĐ-CP liên quan đến lộ trình thực hiện niên hạn sử dụng đầu máy toa xe; tháo gỡ vướng mắc trong khai thác tài sản kết cấu hạ tầng ĐS quốc gia; cơ chế giao vốn bảo trì hàng năm… Đặc biệt, VNR hoàn tất quá trình kiện toàn bộ máy nhân sự cấp cao, với việc bổ nhiệm 3 chức danh: Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch Hội đồng thành viên, Tổng Giám đốc và Phó Tổng giám đốc VNR.
9-Hai người được cứu sống, 135 hành khách được trả lại tài sản để quên trên tàu với số tiền gần 1 tỷ đồng. Năm 2023, ngành Đường sắt có nhiều tấm gương Người tốt việc tốt, tạo sức lan toả mạnh mẽ, trở thành nét đẹp trong văn hoá ứng xử của công nhân, lao động. Trong năm, đã có 135 trường hợp hành khách được trả lại tài sản để quên trên tàu, với tổng số tiền lên đến gần 1 tỷ đồng, cùng nhiều tài sản, hiện vật có giá trị khác; hỗ trợ đỡ đẻ cho 2 hành khách sinh con trên tàu an toàn. Điển hình, ngày 31/8/2023, chị Phạm Thị Hường, công nhân Cung Thông tin tín hiệu Cầu Giát thuộc Công ty CP Thông tin tín hiệu đường sắt Vinh đang làm nhiệm vụ kiểm tra thiết bị thông tin tín hiệu tại đường ngang km270+740 khu gian Cầu Giát - Yên Lý, bất ngờ phát hiện một người đàn ông không chú ý quan sát, cố vượt qua đường ngang khi cần chắn đã hạ và có chuông, đèn cảnh báo tàu hàng HH73 sắp chạy tới. Chị Hường đã dũng cảm lao ra kéo người đàn ông ra khỏi đường sắt khi đoàn tàu đang lao qua với tốc độ cao, cứu người đàn ông thoát chết trong gang tấc. Hay trường hợp anh Chu Văn Đại, cán bộ Cung cầu Cẩm Lý (Công ty Đường sắt Hà Lạng) dũng cảm lao xuống dòng sông chảy xiết cứu người đã thật sự khiến người xem xúc động, có sức lan toả mạnh mẽ và trở thành niềm tự hào của hơn 2,2 vạn cán bộ, công nhân lao động đường sắt.
10- Với những nỗ lực, gắng của tập thể cán bộ, công nhân viên, lao động ngành Đường sắt, ngày 14/11/ 2023, tại phiên họp Ban chỉ đạo cải cách hành chính của Chính phủ, trực tuyến với các điểm cầu 63 tỉnh, thành phố, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã biểu dương, khen ngợi VNR về việc đưa vào khai thác tàu chất lượng cao SE19/20; khơi thông đường sắt liên vận quốc tế; làm tốt công tác bán vé phục vụ nhu cầu đi lại của nhân dân trong dịp Tết… Đây là nguồn động viên, cổ vũ tinh thần lớn lao để tập thể cán bộ, công nhân viên, lao động ngành Đường sắt tiếp tục đổi mới, linh hoạt, sáng tạo, hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao.