Đáng chú ý, trước đó, ngành chức năng đã đưa ra nhiều cảnh báo về nguy cơ mất ổn định công trình do tình trạng san lấp, đào đắp đất trái phép tại khu vực này.
Khu vực xảy ra sạt lở nằm cách điểm giao cắt của đường tránh Gia Nghĩa với đường Hồ Chí Minh khoảng 700 m. Vị trí sạt lở giáp suối Đắk R’tih và nằm bên phải đường tránh, theo hướng lưu thông từ huyện Đắk R’lấp đi huyện Đắk G’long (đều thuộc tỉnh Đắk Nông). Từ vị trí sạt lở tới điểm giao của đường tránh với đường Hồ Chí Minh có nhiều trường hợp san lấp, đào đắp đất trái phép trong phạm vi hành lang an toàn giao thông. Tình trạng này xảy ra trên quy mô tương đối lớn và đã được Sở Giao thông Vận tải Đắk Nông cảnh báo nhiều lần (từ năm 2020) nhưng vẫn không được chính quyền địa phương xử lý dứt điểm.
Quan sát của phóng viên tại hiện trường cho thấy, từ điểm giao đường tránh Gia Nghĩa với đường Hồ Chí Minh tới vị trí sạt có nhiều vị trí bị san lấp, đào đắp đất trái phép. Ngay dưới chân cầu tuyến tránh, một đoạn đường bê tông dài gần 100 m cũng được xây dựng từ mặt đường xuống suối Đắk R’tih. Dù đoạn đường bê tông được xây dựng trái phép từ tháng 4/2023 nhưng UBND phường Nghĩa Tân chỉ kiểm tra, phát hiện vào ngày 9/8 (4 tháng sau) sau khi xảy ra sự cố sạt, trượt ven đường tránh.
Theo báo cáo của UBND phường Nghĩa Tân, đoạn đường bê tông xây dựng trái phép là của ông Nguyễn Hữu Hải (thường trú tại khu vực). Liên quan tới hành vi này, hiện phường đang củng cố hồ sơ, chuyển cơ quan chức năng xử lý hành vi lấn suối, sử dụng đất sai mục đích.
Trước đó, cũng tại khu vực khe suối này, tháng 12/2022, UBND phường Nghĩa Tân đã phát hiện, xử lý ông Nguyễn Hữu Hải về hành vi san lấp mặt bằng trái phép và áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả là khôi phục lại hiện trạng ban đầu. Tuy nhiên, ông Hải mới khắc phục một phần.
Cũng theo báo cáo của UBND phường Nghĩa Tân, tại khu vực gần vị trí sạt, trượt có nhiều căn nhà bằng tôn, sắt được xây dựng trên đất trồng cây lâu năm. Tuy nhiên, UBND phường không đề cập đến các vi phạm cụ thể cũng như việc xử lý các căn nhà.
Trước đó, tại các công văn về quản lý kết cấu hạ tầng giao thông, bảo trì công trình tuyến tránh đô thị Gia Nghĩa được Sở Giao thông Vận tải Đắk Nông ban hành từ năm 2020 - 2023, Sở Giao thông Vận tải tỉnh đã nhiều lần cảnh báo về nguy cơ mất ổn định công trình, ảnh hưởng tới tuổi thọ và khả năng khai thác của tuyến tránh Gia Nghĩa do tình trạng san lấp mặt bằng trái phép.
Điển hình như, tại Công văn số 2108/SGTVT-KT-KCHT ngày 20/10/2020, Giám đốc Sở Giao thông Vận tải Đắk Nông khẳng định, việc san lấp mặt bằng tại nhiều vị trí đang làm tăng tải lên mái ta luy âm, dễ sạt lở mái ta luy âm và nền mặt đường, gây mất ổn định công trình, giảm tuổi thọ tuyến đường. Tại công văn này, Sở đề nghị, UBND thành phố Gia Nghĩa chỉ đạo các đơn vị liên quan xử lý cương quyết và triệt để việc san lấp mặt bằng trái phép dọc tuyến tránh Gia Nghĩa; kiên quyết đào bỏ toàn bộ đất san lấp trái phép, hoàn trả lại hiện trạng ban đầu để đảm bảo chất lượng, an toàn công trình.
Tương tự, tại Công văn số 13/SGTVT-KT-KCHT ngày 4/1/2023, Sở Giao thông Vận tải Đắk Nông tiếp tục cảnh báo về tình trạng san lấp mặt bằng trái phép ven tuyến tránh đô thị Gia Nghĩa, đoạn bên phải tuyến, tiếp giáp với suối Đắk R’tih. Sở nhận định, việc san lấp mặt bằng trái phép có thể là nguyên nhân gây sụt, trượt mái ta luy âm và rạn nứt mặt đường. Nếu không xử lý kịp thời thì nguy cơ xảy ra sự cố công trình là rất lớn, đặc biệt trong mùa mưa lũ. Sở tiếp tục đề nghị ngành chức năng liên quan, chính quyền địa phương đào bỏ toàn bộ đất san lấp trái phép, hoàn trả mái ta luy âm (tiếp giáp với suối Đắk R’tih) về hiện trạng tự nhiên ban đầu.
Phóng viên Thông tấn xã Việt Nam tại Đắk Nông đã liên hệ nhiều lần với bà Vũ Thị Hà, Chủ tịch UBND phường Nghĩa Tân - người phát ngôn, cung cấp thông tin cho báo chí theo danh sách đã được Sở Thông tin và Truyền thông Đắk Nông công bố, để trao đổi các nội dung liên quan nhưng không nhận được phản hồi. Liên quan tới vấn đề này, một lãnh đạo UBND thành phố Gia Nghĩa cho biết, sẽ kiểm tra và chỉ đạo việc trao đổi, cung cấp thông tin.
Theo báo cáo của UBND tỉnh Đắk Nông về tình hình thiệt hại do mưa lũ, sạt trượt được ban hành vào ngày 23/8/2023, sự cố sạt trượt, hư hỏng tại đường tránh đô thị Gia Nghĩa đã gây ra sạt, trượt ta luy, rạn nứt mặt đường, ảnh hưởng tới kết cấu đường và nguy cơ sạt lở rất cao. Kinh phí ước tính để sửa chữa, khắc phục khoảng 12 tỷ đồng.