Sớm quan trắc, đánh giá môi trường xung quanh Nhà máy Alumin Nhân Cơ

Việc đánh giá tổng thể chất lượng môi trường, mức độ ảnh hưởng, nguy hại (nếu có) bao gồm các tiêu chí về mùi hôi, nước thải, bụi, tiếng ồn… Dự kiến, việc quan trắc, đánh giá tổng thể sẽ hoàn thành vào cuối quý I/2020.

Theo ông Mai Chiến Thắng, khó khăn lớn nhất hiện nay là một số hộ dân không hợp tác với các đơn vị quan trắc. Nhiều người dân đã yêu cầu Công ty sớm lên phương án bồi thường nhà cửa, cây trồng, đất đai để họ chuyển đi nơi khác sinh sống. Lý do các hộ dân đưa ra là việc sản xuất của Nhà máy Alumin Nhân Cơ gây ô nhiễm môi trường.

Theo tìm hiểu của phóng viên, ngày 13/9/2018, Tổng cục Môi trường có văn bản số 2988/TCMT-TĐ về việc xác định khoảng cách an toàn từ hồ bùn đỏ, Nhà máy Alumin Nhân Cơ đối với các hộ dân xung quanh. Theo đó, Tổng cục đồng ý tạm thời áp dụng khoảng cách an toàn về bụi và khí thải là 700 mét tính từ ống khói nhà máy. Khoảng cách an toàn từ hồ bùn đỏ đến đường giao thông được xác định lớn hơn hoặc bằng 500 mét.

Ngày 19/9/2018, Sở Tài nguyên – Môi trường Đắk Nông có công văn số 1857 về việc trả lời đơn thư kiến nghị của một hộ dân phản ánh Nhà máy Alumin Nhân Cơ gây ô nhiễm. Theo đó, Sở Tài nguyên – Môi trường sẽ tham mưu UBND tỉnh Đắk Nông chỉ đạo đơn vị chủ đầu tư, các ngành chức năng liên quan tiến hành công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng, di dời các hộ dân nằm trong bán kính bị ảnh hưởng môi trường từ Nhà máy Alumin Nhân Cơ theo quy định của pháp luật.

Sau văn bản của Sở Tài nguyên – Môi trường Đắk Nông, nhiều hộ dân hiểu là đất đai, nhà cửa, cây trồng trong phạm vi bán kính an toàn về môi trường (700 mét tính từ ống khói nhà máy, và lớn hơn hoặc bằng 500 mét tính từ hồ bùn đỏ) là được di dời, đền bù giải tỏa. Do đó, các hộ dân liên tục gửi đơn kiến nghị yêu cầu giải quyết. Thậm chí, có thời điểm, người dân tập trung, kéo lên Công ty Nhôm Đắk Nông tố cáo việc Nhà máy Alumin Nhân Cơ phát sinh ra mùi hôi, bụi và tiếng ồn, ảnh hưởng đến cuộc sống của họ. Người dân yêu cầu Công ty, Nhà nước phải xem xét, thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ tài sản để người dân đi nơi khác sinh sống.

Liên quan tới vấn đề này, ngày 24/10/2018, tại công văn số 5369 về việc giải quyết một số vướng mắc trong quá trình thực hiện dự án Nhà máy Alumin Nhân Cơ, UBND tỉnh Đắk Nông đã yêu cầu Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam chỉ đạo Công ty Nhôm Đắk Nông thuê đơn vị quan trắc độc lập để đánh giá các thông số kỹ thuật liên quan đến khí thải của Nhà máy và các tiêu chí liên quan đồng thời đối chiếu với kết quả quan trắc của Sở Tài nguyên – Môi trường Đắk Nông để đi đến kết luận cụ thể về bán kính ảnh hưởng, mức độ ảnh hưởng của Nhà máy đến các hộ dân sinh sống xung quanh. UBND tỉnh Đắk Nông lưu ý phải tăng cường các điểm, tần suất quan trắc để có kết quả chính xác, minh bạch, đầy đủ nhất.

Tiếp đó, tại công văn số 4414 ngày 13/9/2019 về việc xử lý việc một số hộ dân tập trung khiếu kiện tại Công ty Nhôm Đắk Nông, UBND tỉnh Đắk Nông tiếp tục chỉ đạo UBND huyện Đắk R’Lấp, Công ty Nhôm Đắk Nông tiến hành kiểm tra, rà soát, đánh giá nguy cơ sụt lún, sạt lở, mức độ ảnh hưởng của bụi, khí thải đến sản xuất, sinh hoạt của người dân xung quanh khu vực Nhà máy Alumin Nhân Cơ. Trường hợp có nguy cơ đe dọa tính mạng con người, ảnh hưởng đến sinh hoạt của các hộ dân xung quanh khu vực nêu trên, cần báo cáo UBND tỉnh xem xét, quyết định. UBND tỉnh Đắk Nông chỉ đạo Công an tỉnh triển khai nắm bắt vụ việc, kịp thời phát hiện, ngăn chặn, xử lý các đối tượng lợi dụng, tuyên truyền, kích động người dân gây phức tạp tình hình và an ninh trật tự tại địa phương.

Theo Phó Giám đốc Công ty Nhôm Đắk Nông, việc quan trắc, đánh giá tổng thể chất lượng môi trường xung quanh Nhà máy Alumin Nhân Cơ và hồ bùn đỏ mất rất nhiều thời gian do diện tích rộng; quan trắc rất nhiều điểm và tần suất được tăng cường theo chỉ đạo của UBND tỉnh. Bên cạnh đó, để đánh giá tổng thể, cần quan trắc cả trong mùa khô lẫn mùa mưa, các yếu tố về hướng gió, thời tiết cũng cần được khảo sát, đánh giá trong các điều kiện khác nhau. Do đó, sớm nhất phải cuối quý I/2020 mới có kết quả chính thức.

Theo biên bản làm việc của các cơ quan chức năng liên quan về vấn đề này, việc thu hồi đất chỉ được tiến hành đối với các khu vực đất có nguy cơ sạt lở, sụt lún nghiêm trọng hoặc ô nhiễm môi trường có nguy cơ đe dọa tính mạng con người (điều 65, Luật Đất đai 2013)… Việc thu hồi phải có thời gian và phải do cơ quan có thẩm quyền quyết định (trong trường hợp này là Bộ Tài nguyên – Môi trường, UBND tỉnh Đắk Nông); không thể căn cứ việc áp dụng tạm thời khoảng cách an toàn về bụi và khí thải để yêu cầu hoặc tiến hành việc thu hồi đất.

Theo đại diện Sở Tài nguyên – Môi trường Đắk Nông, để đảm bảo quyền lợi chính đáng, hợp pháp theo đúng các quy định pháp luật của các bên liên quan, Sở đã tham mưu UBND tỉnh Đắk Nông chỉ đạo tiến hành vấn đề quan trắc, đánh giá tổng thể. Kết luận quan trắc, đánh giá tổng thể sẽ là căn cứ quan trọng nhất để các ngành chức năng tiến hành các bước tiếp theo. Người dân cần phối hợp, hỗ trợ để quá trình này được tiến hành thuận lợi và có kết quả sớm nhất. Sở tham mưu UBND tỉnh đôn đốc, chỉ đạo Công ty Nhôm Đắk Nông đẩy nhanh quá trình này.