Đỉnh Hòn Bà có độ cao 1500m so với mực nước biển, cũng là nơi dừng chân nghiên cứu y học của bác sĩ Alexandre Yersin. Ảnh: vietnam.vnanet.vn
A.Yersin (1863 - 1943) sinh ra tại Thụy Sĩ và tốt nghiệp Đại học Y khoa ở Pháp, sau đó trở thành bác sĩ, nhà vi khuẩn học và cũng là nhà thám hiểm. Năm 1891, ông đến thành phố Nha Trang, tỉnh Khánh Hòa làm việc và sinh sống đến khi qua đời. Ông là người tìm ra vi trùng dịch hạch và đồng nghiên cứu, sản xuất thành công huyết thanh chữa trị căn bệnh này; người sáng lập Viện Pasteur Nha Trang năm 1895, Viện Pasteur Hà Nội năm 1926, Viện Pasteur Đà Lạt năm 1936; người thành lập và Hiệu trưởng đầu tiên của Trường thuốc Đông Dương (tiền thân của các Đại học Y và Đại học Dược Hà Nội ngày nay)... Ông cũng là người trồng thí nghiệm nhiều loại cây công nghiệp, dược liệu ở Suối Dầu; người phát hiện ra Hòn Bà (Khánh Hòa), cao nguyên Lang Biang (Lâm Đồng)… Năm 2013, A.Yersin được Chính phủ Việt Nam truy tặng danh hiệu Công dân danh dự Việt Nam.
Nhà làm việc của bác sĩ A.Yersin trên đỉnh núi Hòn Bà ở độ cao 1.578m so với mực nước biển, cách thành phố Nha Trang khoảng 60km về phía Tây Nam. Theo tài liệu lịch sử, năm 1914, bác sĩ A.Yersin đã tiến hành khảo sát Hòn Bà, rồi cho dựng ngôi nhà bằng gỗ hai tầng để sinh sống và làm việc trong thời gian ông thực hiện các thí nghiệm, nghiên cứu khoa học tại đây. Tuy nhiên, theo thời gian ngôi nhà gốc đã bị hư hại, sau này tỉnh Khánh Hòa đã xây dựng lại căn nhà mới trên nền móng cũ với kiến trúc, vật liệu như nguyên bản. Nơi đây còn lưu giữ nhiều kỷ vật của ông lúc sinh thời.
Để tưởng nhớ và tri ân những đóng góp của bác sĩ A.Yersin cho nhân loại, Việt Nam nói chung và tỉnh Khánh Hòa nói riêng, năm 1990, quần thể mộ bác sĩ A.Yersin ở Suối Dầu (huyện Cam Lâm) và Bảo tàng Yersin ở Viện Pasteur Nha Trang (thành phố Nha Trang) được Bộ Văn hóa - Thông tin, Thể thao và Du lịch (nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) ban hành Quyết định số 993-QĐ xếp hạng Di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia. Bổ sung nhà làm việc của bác sĩ A.Yersin tại Hòn Bà lần này vào Cụm di tích về ông nhằm lưu giữ đầy đủ hơn những di tích, hiện vật gắn liền với sự nghiệp và cuộc đời của bác sĩ A. Yersin tại Khánh Hòa; đồng thời đẩy mạnh công tác bảo tồn, phát huy giá trị của các di tích.
Cách đây hơn 10 năm, tỉnh Khánh Hòa cũng đã xây dựng công viên A.Yersin nằm bên cạnh bờ biển vịnh Nha Trang, trong đó có bức tượng bán thân của ông cao 4m, trở thành một địa điểm dành cho du khách và người dân tham quan, tưởng niệm danh nhân tại thành phố Biển.