Nghề kim hoàn với di sản văn hóa Thăng Long - Hà Nội

Thăng Long - Hà Nội là nơi có nghề kim hoàn phát triển, với phố Hàng Bạc hay làng nghề Định Công. Nghề kim hoàn là một trong nghề lâu đời, thuộc nhóm nghề đòi hỏi kỹ thuật rất cao, đem lại giá trị kinh tế lớn của Thăng Long - Hà Nội. Từ thế kỷ XVI, những người làng Châu Khê (Hải Dương) đã lên Thăng Long để lập nghiệp, làm nên phố Hàng Bạc. Thợ kim hoàn từ các nơi khác cũng đến đây để sản xuất, kinh doanh đồ kim hoàn. Sau này, phố Hàng Bạc phát triển thành trung tâm buôn bán vàng bạc lớn của cả nước. Hà Nội còn có làng Định Công (nay thuộc quận Hoàng Mai) là nơi có nghề đậu bạc nổi tiếng. Hà Nội có nhiều làng nghề kim hoàn, kim khí có giá trị văn hóa như: nghề đúc đồng Ngũ Xã (quận Tây Hồ), nghề dát vàng quỳ Kiêu Kỵ (huyện Gia Lâm)…

Trong bối cảnh Hà Nội đã gia nhập Mạng lưới các thành phố sáng tạo, đồng thời tập trung phát triển công nghiệp văn hóa, việc phát triển nghề kim hoàn không chỉ là bảo tồn một di sản truyền thống mà còn có vai trò quan trọng, tạo ra những sản phẩm, dịch vụ để phát triển công nghiệp văn hóa. Thực tế hiện nay, nghề kim hoàn tại Hà Nội gặp không ít khó khăn. Phố Hàng Bạc hiện chủ yếu là nơi kinh doanh vàng bạc và sản phẩm kim hoàn, việc sản xuất ngày càng hạn chế. Làng Định Công hiện chỉ còn một số ít hộ gia đình làm nghề; nghề bạc Định Công có kỹ thuật rất độc đáo nhưng chưa được nhiều người biết đến. Các nghệ nhân thường khéo tay nghề nhưng yếu về khả năng thiết kế, sáng tạo những sản phẩm đáp ứng nhu cầu của thị trường…

Theo Chủ tịch UBND quận Hoàn Kiếm Phạm Tuấn Long, các chuyên gia đánh giá nghề thủ công truyền thống Việt Nam hoàn toàn có cơ sở để được kỳ vọng là một ngành kinh tế mũi nhọn, tạo động lực thúc đẩy các ngành công nghiệp văn hóa khác phát triển. Quận Hoàn Kiếm coi nghề thủ công truyền thống là một nguồn tài nguyên. Bởi vậy, quận mong muốn kết nối các làng nghề, phố nghề, kết nối các nghệ nhân, thợ thủ công của nghề kim hoàn để xây dựng đình Kim Ngân và phố nghề Hàng Bạc trở thành một phố nghề có tính tiêu biểu của khu phố cổ, là một điểm đến góp phần phát triển dịch vụ, thương mại và du lịch.

Tại tọa đàm, các nhà văn hóa, nghệ nhân đã khẳng định giá trị của nghề kim hoàn trong dòng chảy văn hóa Thăng Long - Hà Nội. Đặc biệt, nhiều chuyên gia nêu ý kiến về vấn đề phát triển nghề kim hoàn trong xu thế xã hội hiện nay, trong thích ứng với yêu cầu phát triển công nghiệp văn hóa đối với lĩnh vực thủ công, mỹ nghệ như gắn kết di sản nghề kim hoàn với đào tạo về thiết kế, trang sức trong trường đại học; phát triển nghề kim hoàn cộng hưởng với nghề gốm sứ, đúc đồng; gắn kết làng nghề phố nghề; thành lập bảo tàng về nghề truyền thống trong phố cổ.