Để có những bông hoa ban tươi, ngon chế biến các món ăn hàng ngày, phụ nữ dân tộc Thái phải thức dậy từ rất sớm, lên rừng hái những bông hoa còn đọng sương.
Đến với thành phố Sơn La, những ngày tháng 3, du khách sẽ được thỏa thích ngắm những bông hoa ban khoe sắc khắp các núi đồi, bản làng, đường phố. Ngoài vẻ đẹp tinh khiết, người dân tộc Thái nơi đây còn có thể chế biến hoa ban thành những món ăn đặc sắc như xôi hoa ban, canh măng hoa ban, nộm hoa ban… Các món ăn này không những ngon mà còn giúp giải nhiệt, thanh mát cơ thể. Du khách mỗi khi có dịp được thưởng thức đều không thể quên hương vị của những món ăn từ hoa ban.
Hoa ban thường kết hợp với măng đắng, rau cải hoặc các loại xương, thịt được pha trộn thêm gia vị đặc trưng như mắc khén, tỏi, ớt, sả và các loại rau thơm. Việc pha trộn gia vị trong từng món cũng khác nhau nhằm tạo nên hương vị đặc trưng riêng. Để có những bông hoa ban tươi, ngon làm nguyên liệu chế biến các món ăn hàng ngày, người phụ nữ dân tộc Thái phải thức dậy từ sớm, lên rừng hái những bông hoa còn đọng sương. Mỗi bông hoa ban đều được lựa chọn kỹ càng, mang về rửa sạch và chế biến thành từ 3 đến 5 món ăn chính và vài món phụ trong mâm cơm của người dân tộc Thái.
Chị Cà Thị Thùy, nhân viên Nhà hàng Nặm La, bản Giảng Lắc, phường Quyết Thắng, thành phố Sơn La chia sẻ: Đến mùa hoa ban, nhà hàng đi lấy hoa về để chế biến các món ăn. Hoa ban có vị chát nhưng có tính ngọt nên cho vào món ăn cùng với gia vị của Tây Bắc rất dễ kết hợp. Hầu như chưa cần giới thiệu, thực khách đến đều hỏi món làm từ hoa ban. Khi ăn xong, họ đều chia sẻ cảm nhận ngon miệng và hài lòng. Hàng năm, cứ vào dịp hoa ban nở, nhà hàng lại thu hút được rất đông khách.
Các món ăn được chế biến từ hoa ban không những ngon mà còn giúp giải nhiệt, thanh mát mát cơ thể.
Cũng theo chị Thùy, ngoài các món ăn đặc trưng từ hoa ban như hoa ban xào, hoa ban hấp, lá ban non đồ, nộm hoa ban thì hoa ban còn có thể vò nát trộn thịt băm, nhồi cá, gà nướng, xào, hoa ban hầm móng giò, đặc biệt là kết hợp với chẩm chéo để tạo thành nước chấm được đồng bào Thái rất ưa chuộng và truyền từ đời này qua đời khác.
Các món được chế biến từ hoa ban đã trở thành đặc sản, khi được dọn lên mâm cơm cùng với chén rượu nồng mời du khách thưởng thức, chắc chắn ai cũng phải khen hương vị thanh ngọt và thơm mát.
Anh Nguyễn Minh Hoàng đến từ Hà Nội cho hay, anh được biết hoa ban là loài hoa đặc trưng của núi rừng Tây Bắc, nhưng khi đến Sơn La mới nghe nói hoa ban có thể chế biến thành các món ăn. Anh đã tìm đến Nhà hàng Nặm La để thưởng thức. Lần đầu được ăn các món từ hoa ban, anh cảm thấy hương vị rất đặc biệt, ngon miệng, hợp khẩu vị. Anh sẽ giới thiệu cho người thân và bạn bè biết đến những món ăn từ hoa ban nơi núi rừng Tây Bắc.
Món nộm hoa ban.
Chị Cà Thị Hoa ở thành phố Sơn La chia sẻ: "Hoa ban không chỉ đẹp mà còn chế biến thành món ăn rất ngon, hương vị đặc sắc, bình thường chị là người rất khó tính trong ăn uống nhưng khi thưởng thức món ăn được chế biến từ hoa ban thấy rất ngon và hợp khẩu vị".
Từ những bông hoa ban ngọt ngào, quyến rũ, dưới đôi bàn tay khéo léo, chế biến công phu của người phụ nữ dân tộc Thái ở Sơn La những món ăn đặc trưng, độc đáo đã được tạo ra, góp phần tạo nên sự phong phú, đa dạng trong văn hóa ẩm thực của các dân tộc và mời gọi du khách đến với Sơn La.