Anh Bùi Văn Tự gọi đây là nghệ thuật "Điêu khắc ánh sáng". Những tác phẩm của chàng trai 9X này khiến nhiều người ngạc nhiên, thán phục. Anh đang ấp ủ dự án "Lịch Sử Tràng An - Từ ngọn lửa đầu tiên cho đến những di sản văn hóa và thiên nhiên thế giới".
Tác phẩm "Điêu khắc ánh sáng" chân dung của các nhà khoa học, danh họa, nhạc sĩ nổi tiếng trên thế giới của anh Bùi Văn Tự. Ảnh: Thuỳ Dung/TTXVN
Độc đáo nghệ thuật "Điêu khắc ánh sáng"
Học chuyên ngành xây dựng, nhưng anh Bùi Văn Tự rất đam mê nghệ thuật. Khi còn là sinh viên, trong một lần dựng và trang trí non bộ tiểu cảnh, khi lắp đặt thêm ánh sáng, anh Bùi Văn Tự chợt nhìn thấy bóng của hòn non bộ hắt lên tường rất giống hình con gấu. Từ đó, trong đầu cậu sinh viên Bùi Văn Tự đã nung nấu ý tưởng kết hợp ánh sáng với các tác phẩm nghệ thuật. Khi tốt nghiệp đại học, anh Tự làm kỹ sư xây dựng cho một cơ quan nhà nước.
Công việc ổn định, nhưng với đam mê nghệ thuật, anh vừa làm việc vừa tranh thủ mày mò thực hiện ý tưởng của mình. Ban đầu, anh dùng xi măng để tạo nên tác phẩm "Người mẹ" - một bức tượng có hình con chim mẹ mớm mồi cho chim con, khi chiếu đèn vào, bóng hắt lên tường sẽ là hình ảnh người mẹ đang bế con. Để làm tác phẩm này, anh Tự mất đến gần 4 tháng mới hoàn thành.
Thấy làm bằng xi măng khá khó khăn, anh Tự chuyển sang tìm kiếm những phế liệu quanh mình, lắp ghép lại để tạo ra những hình đơn giản như con chim, xe ô tô… Năm 2014, anh Tự đã tham gia chương trình "Tìm kiếm tài năng Việt", giới thiệu nghệ thuật mới này đến khán giả.
Nghệ thuật độc đáo và tài năng của Bùi Văn Tự đã chinh phục Ban Giám khảo cũng như khán giả. Giám khảo Hoài Linh đã ấn "nút vàng" đưa anh đi thẳng vào vòng chung kết. Sự thành công tại chương trình "Tìm kiếm tài năng Việt" đã giúp cho Bùi Văn Tự có thêm dũng khí theo đuổi con đường nghệ thuật của riêng mình. Anh quyết định nghỉ việc ở cơ quan nhà nước, tìm về Bát Tràng để học nghề gốm và bắt đầu một hành trình sáng tạo mới. Đến năm 2020, anh chính thức khởi nghiệp, dành toàn bộ thời gian cho nghệ thuật "Điêu khắc ánh sáng".
Bùi Văn Tự cho biết, các tác phẩm được anh lựa chọn từ nhiều nguyên liệu khác nhau, nhiều nhất là từ gỗ lũa và gốm. Đây đều là những nguyên liệu dễ tìm trên thị trường, phù hợp với phong cách chế tạo tác phẩm của anh. Tuy mỗi loại đều có những ưu nhược điểm khác nhau, nhưng điều quan trọng nhất là phải biết lựa chọn phù hợp với tác phẩm muốn sáng tạo.
Theo anh Tự, nghệ thuật "Điêu khắc ánh sáng" là môn nghệ thuật kết hợp giữa điêu khắc và ánh sáng, từ đó tạo nên hình ảnh độc đáo từ phần bóng của vật thể. Quá trình sáng tạo một tác phẩm bắt nguồn từ khâu ý tưởng và chọn chất liệu. Anh sẽ là người điêu khắc và điều chỉnh nguồn sáng để xác định góc độ, sự biến dạng của vật thể. Sản phẩm cuối cùng được sắp đặt trước ánh đèn để tạo nên phần bóng có hình thù theo chủ đích của tác giả.
Để tạo nên một tác phẩm không dễ dàng, đòi hỏi người nghệ sĩ phải kiên trì và có sự tỉ mỉ nhất định. Điển hình như vật liệu gỗ là vật liệu liền khối, giá cao, trong quá trình làm, chỉ cần lỡ tay, người sáng tạo đôi khi phải bỏ đi hết cả khối gỗ. Với vật liệu gốm, anh Tự phải nặn hình rồi đem phơi khô cả tháng trước khi nung. Khi nung phải liên tục theo dõi và chỉnh sửa vì chất liệu này có độ biến dạng ở nhiệt độ cao. Đây là một loại hình nghệ thuật mới, bởi vậy, anh không có chỉ dẫn, không có sản phẩm khác để tham khảo mà chỉ có thể kiên trì sáng tạo bằng niềm đam mê.
Đưa di sản - lịch sử đến gần hơn với công chúng
Năm 2022, anh Tự đã khai mạc Triển lãm Ánh sáng tri thức. Triển lãm tập hợp 12 tác phẩm là chân dung của 12 nhà khoa học, danh họa, nhạc sĩ nổi tiếng trên thế giới như: Albert Einstein, Nikola Tesla, Leonardo da Vinci, Ludwig van Beethoven... được công chúng đón nhận. Hiện, những tác phẩm này đang được anh Bùi Văn Tự giới thiệu đến khán giả tại Ninh Bình, cùng gần 100 tác phẩm "Điêu khắc ánh sáng" kể câu chuyện về các giai đoạn phát triển của con người. Những tác phẩm của anh đã giúp cho khán giả thấy được khả năng sáng tạo không ngừng đối với hình thức nghệ thuật mới.
Tác phẩm nghệ thuật từ thân gỗ xù xì của anh Bùi Văn Tự. Ảnh: Thuỳ Dung/TTXVN
Giáo sư Trương Quốc Bình, nguyên Giám đốc Bảo tàng Việt Nam nhận xét, đây là sự sáng tạo mới của thế hệ trẻ Việt Nam. Bằng cách tận dụng các nguyên liệu, công nghệ hiện đại, anh Tự đã miêu tả, "kể những câu chuyện" về lịch sử, nghệ thuật, đem đến cho người xem những kiến thức bổ ích. Những tài năng như anh Tự cần được khuyến khích phát huy, lan tỏa.
Với dự án "Lịch Sử Tràng An - Từ ngọn lửa đầu tiên cho đến những di sản văn hóa và thiên nhiên thế giới", anh ấp ủ dự định mang đến không gian trải nghiệm, cung cấp cái nhìn tổng quát cho du khách về sự phát triển của con người từ thời tiền sử đến nay ở Tràng An; cùng với đó là các di tích, danh thắng của Quần thể danh thắng Tràng An, mối liên hệ của các di tích trong suốt chiều dài lịch sử. Dự án bao gồm 3 nội dung chính: Người Tràng An thời tiền sử; Cuộc cách mạng nông nghiệp tại Tràng An; Tràng An hôm nay bảo tồn và phát triển.
"Khát vọng lớn nhất của tôi là được kể về văn hóa, vẻ đẹp con người và thiên nhiên của Việt Nam. Đặc trưng ở Quần thể danh thắng Tràng An có rất nhiều dãy núi đá vôi rất cao. Vì vậy, tôi có thể sử dụng những vật liệu từ tự nhiên để sắp đặt, chiếu ánh sáng hắt lên những ngọn núi, tạo ra những hình ảnh về người Tràng An tiền sử, những câu chuyện về di sản, giúp người xem có cảm giác mới lạ, hùng vĩ, có thể sẽ trở thành điểm du lịch mới vào ban đêm giữ chân du khách tại Ninh Bình", anh Tự chia sẻ.