Ảnh minh họa: AFP/TTXVN
Theo nhà phân tích Marcin Andrzej Piotrowski tại Viện Vấn đề Quốc tế Ba Lan (PISM), kể từ khi cuộc xung đột Nga - Ukraine bùng nổ vào tháng 2/2022, Ukraine đã đối mặt với một thách thức lớn là bảo vệ không phận và cơ sở hạ tầng của mình trước các cuộc tấn công tầm xa của Nga. Mặc dù Ukraine đã đạt được một số thành công trong việc hạn chế lợi thế quân sự của Nga nhờ vào sự hỗ trợ từ các nước NATO, nhưng cuộc chiến vẫn tiếp tục khốc liệt và đòi hỏi Kiev phải đầu tư mạnh mẽ vào hệ thống phòng thủ tên lửa và phòng không.
Nga đã sử dụng hàng nghìn vũ khí tấn công, bao gồm tên lửa đạn đạo, tên lửa hành trình, và thiết bị bay không người lái (UAV), nhằm phá hủy cơ sở hạ tầng và những mục tiêu quan trọng khác của Ukraine. Theo ước tính, Nga đã sử dụng từ 8.000 đến 10.000 vũ khí tấn công Ukraine kể từ khi cuộc chiến bắt đầu. Dữ liệu từ Ukraine cho thấy Nga đã triển khai hơn 6.000 UAV Shahid-131/136. Các hệ thống phòng thủ của Ukraine hiện tại chưa đủ để đối phó hiệu quả với sự gia tăng này.
Các hệ thống phòng không hiện tại của Ukraine chủ yếu là những công nghệ hậu Xô Viết như S-300P, nhưng số lượng và hiệu quả của các hệ thống này đã giảm nghiêm trọng. Ukraine đã mất khoảng 80 hệ thống S-300P và gần hết số tên lửa S-300 dự trữ. Dù vậy, sự hỗ trợ từ các nước NATO như việc cung cấp hệ thống Patriot đã phần nào cải thiện tình hình, nhưng vẫn còn nhiều lỗ hổng cần được khắc phục.
Mặc dù đã gặp phải sự kháng cự mạnh mẽ từ hệ thống phòng không của Ukraine, Nga vẫn không ngừng cải thiện chiến thuật tấn công của mình. Từ cuối năm 2023, Nga đã chuyển sang sử dụng các bom lượn và tên lửa hành trình mới, giúp tấn công các mục tiêu từ khoảng cách xa hơn và tăng cường hiệu quả tấn công. Nga cũng đang tìm cách tăng cường sản xuất tên lửa và UAV để duy trì áp lực quân sự.
Nga đã phải tăng cường sản xuất tên lửa và UAV, trong khi việc sử dụng các UAV ngày càng nhiều cho thấy Nga đang cố gắng khai thác các lỗ hổng trong hệ thống phòng thủ của Ukraine, nhằm làm cạn kiệt các nguồn lực và gây khó khăn cho việc duy trì hệ thống phòng thủ hiệu quả.
Với sự gia tăng đáng kể trong các cuộc tấn công từ Nga, Ukraine cần một hệ thống phòng không và chống tên lửa mới, hiệu quả hơn. Hệ thống hiện tại của Ukraine đã cho thấy rõ những hạn chế khi đối mặt với các cuộc tấn công quy mô lớn. Sự hiện diện của các hệ thống phòng không tiên tiến hơn như Patriot, NASAMS và IRIS-T đang cải thiện khả năng phòng thủ, nhưng vẫn còn thiếu hụt về số lượng và phạm vi bảo vệ.
Vì vậy, theo ông Piotrowski, Ukraine cần một hệ thống phòng không đa lớp theo tiêu chuẩn của NATO để có thể chống lại các cuộc tấn công từ cả trên không và từ tên lửa. Các hệ thống phòng không như Patriot và SAMP-T cần được tăng cường, và cần phát triển thêm các hệ thống phòng không tầm trung và tầm ngắn. Các hệ thống mới như NASAMS và IRIS-T sẽ giúp bảo vệ các mục tiêu quan trọng, nhưng cũng cần phải có một hệ thống tích hợp và nhiều lớp hơn để tăng cường hiệu quả phòng thủ.
Trước bối cảnh trên, hỗ trợ từ NATO là một yếu tố quan trọng trong việc xây dựng hệ thống phòng thủ của Ukraine. Tuy nhiên, việc cung cấp các hệ thống phòng không như Patriot không phải lúc nào cũng diễn ra nhanh chóng và đủ số lượng. Để đảm bảo một hệ thống phòng không hiệu quả, cần phải phối hợp chặt chẽ giữa các nước NATO trong sản xuất và cung cấp tên lửa phòng không, cũng như nâng cấp và bảo trì các hệ thống hiện có.
Hơn nữa, việc thay thế các hệ thống phòng không hậu Xô Viết bằng các hệ thống của NATO cũng đòi hỏi đầu tư lớn về tài chính và kỹ thuật. Ukraine sẽ cần một kế hoạch dài hạn để xây dựng một hệ thống phòng thủ tích hợp và đa lớp, đồng thời duy trì và nâng cấp các hệ thống hiện có.