Máy bay Sukhoi Su-34 của Nga. Ảnh: AFP/TTXVN
Theo Tiến sĩ Brent M. Eastwood, từng là cố vấn về các vấn đề quốc phòng và chính sách đối ngoại cho Thượng nghị sĩ Mỹ Tim Scott, trong bối cảnh xung đột Nga - Ukraine kéo dài, máy bay ném bom chiến đấu Su-34 đã trở thành một yếu tố then chốt trong chiến lược quân sự của Nga. Được mệnh danh là "kẻ trừng phạt" trên không, Su-34 đóng vai trò quan trọng trong việc thực hiện các cuộc tấn công bằng bom lượn, nhằm gây áp lực lớn lên lực lượng Ukraine.
Sức mạnh của Su-34
Theo Trung tâm Thông tin Quốc phòng Ukraine (mil.in.ua/en), Su-34 không phải là một dòng máy bay mới. Ý tưởng phát triển loại máy bay này bắt nguồn từ những năm 1980, khi Liên Xô quyết định tạo ra một biến thể của Su-27 để thay thế cho máy bay ném bom Su-24 cũ kỹ. Cục Thiết kế Sukhoi đã lựa chọn nền tảng máy bay huấn luyện Su-27UB hai chỗ ngồi, với sự kết hợp giữa phi công và hoa tiêu, để phát triển một loại máy bay ném bom mới. Sau nhiều năm nghiên cứu và thử nghiệm, Su-34 đã chính thức ra mắt và được đưa vào phục vụ từ năm 2014.
So với phiên bản tiền nhiệm Su-27, Su-34 được thiết kế nặng hơn và có khả năng mang tải trọng bom lớn hơn. Nó được trang bị để thực hiện nhiệm vụ vào bất kỳ thời điểm nào trong ngày, trong mọi điều kiện thời tiết, và có khả năng trinh sát trên không.
Một trong những điểm nổi bật của Su-34 là khả năng tấn công mục tiêu đa dạng. Máy bay có 12 điểm treo bên ngoài, cho phép nó mang theo nhiều loại vũ khí khác nhau, bao gồm tên lửa không đối không, không đối đất, và bom không điều khiển. Với tải trọng tối đa lên tới 8.500 kg, Su-34 có thể tiến hành các cuộc không kích với mức độ tàn phá lớn.
Điểm khác biệt đáng chú ý giữa Su-34 và Su-27 là thiết kế buồng lái bọc thép hai chỗ ngồi, với phi công ngồi bên trái và hoa tiêu bên phải. Buồng lái được làm bằng hợp kim titan và được thiết kế rộng rãi để phi công có thể đứng dậy thư giãn trong các chuyến bay kéo dài nhiều giờ, đặc biệt khi thực hiện nhiệm vụ với khả năng tiếp nhiên liệu trên không.
Su-34 sử dụng hai động cơ phản lực AL-31F, có khả năng bay với tốc độ tối đa Mach 1,5 ở độ cao và bán kính chiến đấu lên tới 1.100 km. Với tầm hoạt động khoảng 4.000 km khi đầy nhiên liệu, máy bay này có khả năng thực hiện các nhiệm vụ trong thời gian dài mà không cần dừng lại.
Su-34 trong cuộc xung đột Ukraine
Kể từ khi cuộc xung đột Ukraine bắt đầu, Su-34 đã được Nga sử dụng tích cực để tấn công các mục tiêu của Ukraine. Ban đầu, các máy bay này thường thả bom không điều khiển, bao gồm cả FAB-250 và FAB-500, nhằm gây sát thương cho các hầm trú ẩn, đường băng và công trình xây dựng của Ukraine. Ngoài ra, Su-34 còn sử dụng tên lửa dẫn đường như Kh-31, Kh-59, và Kh-35U để tấn công các vị trí chiến lược của đối phương.
Tuy nhiên, Ukraine đã nhanh chóng phát triển các biện pháp phòng thủ nhằm đối phó với Su-34, bao gồm việc triển khai các hệ thống phòng không hiện đại và tổ chức các cuộc tấn công trả đũa. Kết quả là, Nga đã phải điều chỉnh chiến thuật, tập trung vào việc ném bom dọc theo tuyến đầu và các khu vực biên giới. Đặc biệt, Su-34 của Nga đã trở thành mục tiêu ưu tiên của lực lượng phòng không Ukraine.
Từ đầu năm 2023, Nga đã triển khai một loại vũ khí mới - bom lượn trang bị bộ điều khiển UMPK (Universal Gliding and Correction Module), một phiên bản tương tự như JDAM (Joint Direct Attack Munition) của Mỹ. Những quả bom này đã tạo ra thách thức lớn đối với quân đội Ukraine, khi chúng có thể được thả từ khoảng cách xa tới 60 km, khiến Su-34 gần như "miễn nhiễm" trước hệ thống phòng không của Ukraine.
UMPK biến những quả bom không điều khiển thành đạn dẫn đường, giúp tăng độ chính xác và tầm bắn. Bộ điều khiển này cho phép Su-34 tấn công mục tiêu với sự chính xác cao hơn, ngay cả khi đang bay ở độ cao lớn, vượt qua tầm bắn của các hệ thống phòng không thông thường.
Dù vậy, việc triển khai các bom này cũng không phải là hoàn hảo. Nhiều lần, hệ thống cánh của UMPK bị trục trặc, dẫn đến việc bom rơi không chính xác, thậm chí gây thiệt hại trên lãnh thổ Nga.
Tiến sĩ Eastwood cũng nhận định rằng máy bay được trang bị radar mảng pha và hệ thống điều khiển hỏa lực hiện đại, giúp tăng cường khả năng tấn công mục tiêu mặt đất. Khả năng bay ra khỏi tầm bao phủ của phòng không Ukraine và thả bom lượn đã khiến Su-34 trở thành một vũ khí đáng sợ của quân đội Nga. Điều này khiến lực lượng Ukraine đối mặt với những thách thức khủng khiếp, với những lời mô tả về "cổng địa ngục" mà các cuộc tấn công bằng bom lượn gây ra.
Bộ Quốc phòng Nga đã chỉ đạo United Aircraft Corporation tăng tốc độ sản xuất Su-34 vào mùa Thu năm 2023, và quyết định này đã mang lại hiệu quả. Những máy bay Su-34 cũ hơn cũng được nâng cấp tại Nhà máy máy bay Chkalov ở Novosibirsk, tăng cường khả năng thực hiện các phi vụ tấn công hàng ngày.
Tiến sĩ Eastwood kết luận, với sức mạnh vượt trội và tính linh hoạt trong nhiệm vụ, Su-34 có khả năng tiếp tục gây ra tổn thất lớn cho quân đội Ukraine. Bộ Quốc phòng Nga có thể sẽ đặt hàng thêm Su-34 khi cuộc chiến chưa có hồi kết, điều này cho thấy rằng khả năng tấn công của Su-34 sẽ không ngừng gia tăng.