Hình minh hoạ về một số thiết bị và hệ thống phòng không được cho là một phần của dự án "Vòm Thép" của Thổ Nhĩ Kỳ. Ảnh: Anadolu (AA)
Theo hãng tin Dailysabah.com (Thổ Nhĩ Kỳ) ngày 9/8, Thổ Nhĩ Kỳ mới đây đã công bố kế hoạch phát triển hệ thống phòng không đa tầng nội địa mang tên "Vòm Thép" (Steel Dome), nhằm nâng cao khả năng phòng thủ không phận của quốc gia này. Hệ thống mới sẽ tích hợp nhiều lớp bảo vệ, sử dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) và mạng lưới trên nhiều vùng rộng lớn, với mục tiêu cung cấp một lá chắn phòng không "bất khả xâm phạm" cho Thổ Nhĩ Kỳ.
Kế hoạch này đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong nỗ lực của Thổ Nhĩ Kỳ nhằm chuyển từ một quốc gia phụ thuộc vào thiết bị quân sự ngoại nhập sang một quốc gia có khả năng tự sản xuất và đáp ứng hầu hết các nhu cầu trong ngành công nghiệp quốc phòng.
Trong nhiều năm qua, Thổ Nhĩ Kỳ đã bày tỏ sự thất vọng về việc các đồng minh phương Tây không cung cấp đủ hệ thống phòng thủ chống tên lửa, mặc dù nước này là thành viên NATO. Đỉnh điểm của sự không hài lòng là việc Thổ Nhĩ Kỳ đã mua hệ thống phòng thủ tên lửa S-400 từ Nga vào năm 2019, điều này đã dẫn đến căng thẳng với Mỹ và dẫn đến lệnh cấm mua máy bay chiến đấu F-35.
Dự án "Vòm Thép" và các thành phần chính
"Dự án Vòm Thép" đã được Ủy ban điều hành ngành công nghiệp quốc phòng Thổ Nhĩ Kỳ, do Tổng thống Recep Tayyip Erdoğan làm Chủ tịch, phê duyệt. Mục tiêu của dự án là tích hợp nhiều lớp hệ thống phòng không, cảm biến và vũ khí trong nước vào một cấu trúc mạng thống nhất, cung cấp dữ liệu theo thời gian thực và sử dụng công nghệ AI để hỗ trợ các quyết định chiến lược.
Theo thông tin từ Uỷ ban trên, hệ thống phòng không sẽ được chia thành bốn lớp: tầm rất ngắn, tầm ngắn, tầm trung và tầm xa. Các thành phần của hệ thống đã được phát triển bởi nhiều đơn vị nổi bật trong ngành công nghiệp quốc phòng Thổ Nhĩ Kỳ, bao gồm Aselsan, Roketsan, Viện Nghiên cứu và Phát triển Công nghiệp Quốc phòng TÜBITAK (SAGE) và Tập đoàn Công nghiệp Máy móc và Hóa chất (MKE).
Bốn lớp phòng thủ đã đề cập ở trên gồm:
Lớp tầm rất ngắn: Được bảo vệ bởi các hệ thống như Korkut, Gökberk, Şahin, Göker, Ihtar và Sungur, với phạm vi tối đa lên tới 10 km và độ cao 5 km.
Lớp tầm ngắn và tầm trung: Bao gồm các hệ thống như Herikks, C-Ram, Hisar A+, Gökdemir và Gürz cho độ cao từ 5 đến 10 km, và Kalkan 1, Kalkan 2, Hisar O+ cho độ cao từ 10 đến 15 km.
Lớp tầm xa: Siper, hệ thống phòng không tầm xa đầu tiên của Thổ Nhĩ Kỳ, sẽ bảo vệ ở độ cao từ 15 đến 30 km với phạm vi hoạt động trên 60 km, đồng thời có kế hoạch mở rộng lên 100 km trong các phiên bản tiếp theo.
Đột phá trong ngành công nghiệp quốc phòng
Dự án "Vòm Thép" là một phần của quá trình chuyển đổi chiến lược của Thổ Nhĩ Kỳ trong 20 năm qua nhằm giảm sự phụ thuộc vào vũ khí phương Tây và thúc đẩy sản xuất nội địa. Chiến lược này đã giúp giảm tỷ lệ phụ thuộc vào quốc phòng nước ngoài từ khoảng 80% vào đầu những năm 2000 xuống còn khoảng 20% hiện nay.
Thổ Nhĩ Kỳ đã đạt được những thành tựu đáng kể trong ngành công nghiệp quốc phòng, với sự gia tăng xuất khẩu quốc phòng lên hơn 5,5 tỷ USD vào năm 2023, so với 4,4 tỷ USD vào năm 2022. Hơn 1/3 lượng hàng xuất khẩu là từ Baykar, nhà phát triển thiết bị bay không người lái (UAV) chiến đấu nổi tiếng Bayraktar TB2. Ngành công nghiệp quốc phòng Thổ Nhĩ Kỳ hiện có năm công ty trong danh sách Top 100 của Defense News năm 2024, bao gồm Aselsan, Turkish Aerospace Industries (TAI), Roketsan, MKE và Military Factory and Shipyard Enterprise (AFSAT).
Phó Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Cevdet Yılmaz đã gọi việc phê duyệt dự án "Vòm Thép" là một "quyết định lịch sử", nhấn mạnh rằng việc áp dụng các biện pháp ngoại giao đồng thời với việc tăng cường khả năng phòng thủ là rất quan trọng. Ông cũng cho biết mục tiêu của Thổ Nhĩ Kỳ là đạt kim ngạch xuất khẩu quốc phòng 7 tỷ USD trong năm nay.
Các dự án và mục tiêu tương lai
Trong cuộc họp gần đây, Ủy ban điều hành ngành công nghiệp quốc phòng đã thảo luận về các dự án quan trọng khác, bao gồm hệ thống phòng không và tên lửa, máy bay chiến đấu đầu tiên do Thổ Nhĩ Kỳ tự sản xuất, Kaan, thiết bị bay không người lái khác nhau. Dự án Kaan, dự kiến sẽ thay thế phi đội F-16 cũ của lực lượng không quân nước này vào năm 2028, sẽ đưa Thổ Nhĩ Kỳ trở thành một trong số ít quốc gia có khả năng sản xuất máy bay chiến đấu thế hệ thứ năm.
Thổ Nhĩ Kỳ cũng đã thử nghiệm nhiều loại tên lửa đạn đạo và đang tiếp tục phát triển các dự án liên quan đến không gian, hệ thống tác chiến điện tử, và phòng thủ chống UAV. Các dự án này phản ánh sự cam kết của Thổ Nhĩ Kỳ trong việc nâng cao năng lực quân sự và công nghiệp quốc phòng của quốc gia.
Như vậy, hệ thống phòng không đa tầng "Vòm Thép" không chỉ là một bước tiến quan trọng trong việc nâng cao khả năng phòng thủ của Thổ Nhĩ Kỳ mà còn là minh chứng cho nỗ lực không ngừng của quốc gia này trong việc xây dựng một ngành công nghiệp quốc phòng mạnh mẽ và tự chủ.