Kỳ cuối: Người liệt sĩ cùng đoàn quân tiến vào Sài Gòn…
Sáng ngày 30/4, đơn vị của Trung đoàn trưởng Hiệu bắt đầu tiến vào Sài Gòn. Tới 9 giờ 30, thì đã đến cầu Vĩnh Bình, chỉ còn cách Sài Gòn 10 cây số. Dọc đường đi, đơn vị đã bắn cháy 3 xe tăng của địch, phía ta cũng bị địch bắn cháy 1 xe tăng.
Tại cầu Vĩnh Bình lúc đó, địch đang co cụm lại, xe tăng của địch nhiều vô kể, quân ta phải dùng pháo 37 ly đánh kìm đầu địch. Lúc đó, xe thiết giáp 454 do Đại đội trưởng Hoàng Thọ Mạc chỉ huy (sau này anh được tuyên dương Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân) bắn cháy 5 xe tăng của địch, thì bị hỏng. Lợi dụng thời gian hỏa lực địch bị chế áp, Đại đội trưởng Hoàng Thọ Mạc đã lao từ trên xe xuống mặt cầu, chỉ huy tổ B41 bắn cháy thêm 3 xe nữa. Đang chỉ huy chiến đấu, một mảnh đạn M79 của địch găm đã vào ngực Đại đội trưởng Hoàng Thọ Mạc, máu tuôn ra ướt đẫm cả áo. Nén đau, anh tự băng bó cho mình rồi tiếp tục hô anh em xông lên chiến đấu đánh bật địch ra khỏi cầu. Nhưng bất ngờ một loạt pháo tầm xa của địch bắn trúng đội hình. Thấy một chiến sĩ mới chưa kịp nằm xuống, đại đội trưởng Hoàng Thọ Mạc đã lao tới nằm đè lên đồng đội cứu sống chiến sĩ. Anh đã anh dũng hy sinh đúng lúc mở thông cầu Vĩnh Bình. Chứng kiến hành động dũng cảm ấy, tất cả đồng đội của anh đều bật dậy, lao về phía quân thù. Ngọn lửa căm thù rực cháy tiếp thêm sức mạnh cho các chiến sĩ xe tăng và bộ binh ào qua cầu như cơn lốc, đè bẹp sự kháng cự của địch, vượt cầu Vĩnh Bình, cùng các cánh quân khác tiến vào giải phóng Sài Gòn.
Khẩu súng K54 của liệt sĩ Hoàng Thọ Mạc. |
“Lúc đó đã gần 10 giờ sáng ngày 30/4, tôi đã quyết định đưa đồng chí Hoàng Thọ Mạc lên xe, chở đồng chí cùng đoàn quân tiến vào Sài Gòn”, tướng Hiệu bùi ngùi kể.
Đường đã thông, đoàn quân ào ào tiến tới. Nhiệm vụ của đơn vị Trung đoàn trưởng Hiệu là đánh chiếm Bộ Tư lệnh thiết giáp của quân Nguỵ và Lục quân Công xưởng ở Gò Vấp. Lục quân Công xưởng gồm 13 căn cứ, trong đó căn cứ 25, 26 là căn cứ truyền tin, căn cứ 30 là căn cứ hậu cần (có đủ cả xăng, , quần áo, quân nhu…). Sau khi chiếm được những căn cứ này thì đoàn quân tiến về tiếp quản Tổng y viện Cộng hoà vào lúc 10 giờ 30 sáng.
“Tổng y viện Cộng hoà lúc đó có 400 người, từ bác sĩ tới nhân viên phục vụ, cùng vài trăm thương binh của quân ngụy. Khi tiếp cận, người đầu tiên chúng tôi gặp là Chuẩn tướng Nguỵ Phạm Hà Thanh, Cục trưởng cục quân y của quân nguỵ Sài Gòn, người Nam Định. Khi nghe tôi nói, ông ta nhận ra tôi cũng là người Nam Định, nên nói: ‘Thưa quý ông, tôi cũng là người Nam Định, tôi xin bàn giao bệnh viện này’. Tôi trả lời ông ta: ‘Không, các ông thua trận, các ông phải đầu hàng vô điều kiện và quân giải phóng sẽ tiếp quản bệnh viện này, nhưng yêu cầu ông phải để nguyên đội hình bác sĩ, cả ông cũng phải ở lại’. Vì nhân đạo, chúng tôi cho phép các gia đình của lính nguỵ được đến đưa con em của mình tới các bệnh viện khác, còn bệnh viện này từ nay là dành cho quân giải phóng”, tướng Hiệu kể lại.
Mọi yêu cầu đều được Chuẩn tướng nguỵ Phạm Hà Thanh tuân theo. Và để đảm bảo sức khoẻ cho thương binh của ta, Trung đoàn trưởng Nguyễn Huy Hiệu đã yêu cầu hai điều với ông Phạm Hà Thanh: Phải cho thương binh hưởng chế độ chăm sóc cao nhất từ trước tới nay; phải đảm bảo không để thương binh nào chết, nếu không sẽ phải chịu trách nhiệm. “Nghe tới từ trách nhiệm thì ông ta rất lo sợ, ông ta trình bày: ‘Thưa quý ông, chết có nhiều nguyên nhân, nên quý ông phải có 1 hội đồng của các ông và chúng tôi để xem xét xem nguyên nhân nào dẫn đến cái chết’. Tôi đồng ý, thế là ông ta bắt đầu tháo quân hàm nguỵ và làm nhiệm vụ của mình, với sự giám sát của những bác sĩ phía ta”, tướng Hiệu nhớ lại.
Sau khi đơn vị của Trung đoàn trưởng Hiệu đã chiếm xong Lục quân công xưởng thì cũng là lúc các đoàn quân tiến vào, chấm dứt những giây phút cuối cùng của quân nguỵ tại Sài Gòn. “Theo kế hoạch phối hợp hiệp đồng, một bộ phận đơn vị chúng tôi đã cùng với các đơn vị bạn tiến đánh các mục tiêu còn lại, để kết thúc thắng lợi chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử”, tướng Hiệu hào hứng kể.
Chiều ngày 30/4, ngay sau khi trận chiến kết thúc, Trung đoàn trưởng Nguyễn Huy Hiệu đã đi tìm chiếc quan tài đẹp nhất để an táng Đại đội trưởng Hoàng Thọ Mạc. Sự mất mát trong giờ phút chiến thắng, khiến ai cũng thấy bùi ngùi…
Tư lệnh Nguyễn Hoà đến kiểm tra và biểu dương Trung đoàn 27 tại Khu Lục quân Công xưởng. |
Cũng chiều ngày 30/4, thương binh của ta bắt đầu được về chăm sóc tại Tổng y viện Cộng hoà, trước hết là 200 thương binh ở cánh quân hướng Lái Thiêu. “Sau đó, Tư lệnh Nguyễn Hoà đã đến kiểm tra và biểu dương chúng tôi đã giữ nguyên vẹn cả 13 mục tiêu. Đồng chí căn dặn chúng tôi phải giáo dục bộ đội giữ nghiêm kỷ luật, làm tốt chính sách dân vận, chính sách tù hàng binh, không được vi phạm chính sách chiến lợi phẩm… Ngày 1/5, chúng tôi tham gia diễu binh, sau đó ở lại Sài Gòn thêm chục ngày để giữ và bảo quản 13 mục tiêu này. Khi các đơn vị bạn đã vào tiếp quản lại Tổng y viện Cộng hoà và các căn cứ của Lục quân Công xưởng thì chúng tôi được lệnh hành quân về bắc, tổ chức rút kinh nghiệm ở Mậu Lâm (Thanh Hoá). Tính từ đó đến nay, thấm thoắt thế mà cũng 39 năm rồi”, tướng Hiệu bùi ngùi nhớ lại.
Ban chỉ huy Trung đoàn 27 tại Nhà chỉ huy trưởng Bộ chỉ huy Thiết giáp quân Nguỵ Sài Gòn chiều 30/4/1975. |
39 năm rồi nhưng có lẽ mỗi năm vẫn như “ngày năm ấy” với tướng Hiệu khi ngày 30/4 tới. Bởi ông vẫn nhớ như in cái cảm giác khi đoàn quân tiến vào Sài Gòn, trùng trùng, điệp điệp; cảm giác khi người dân Sài Gòn đổ ra đường, chật kín cả hai bên đường để đón chào đoàn quân; cảm giác khi ông đứng trước cả ngàn quân nguỵ để giải thích cho họ về chính sách khoan hồng của ta, rồi cho họ trở về với gia đình để đoàn tụ trong giờ phút đất nước thống nhất…
Sau này, chuẩn tướng nguỵ Phạm Hà Thanh sang Mỹ định cư, khi kể lại chuyện vẫn nhắc: “Lúc đó tôi gặp ông Phong…”. Trong lịch sử của Quân y viện Cộng hoà cũng ghi tên “ông Phong”. Sau này hỏi ra, họ mới biết ông Phong chính là vị tướng Nguyễn Huy Hiệu…
Và câu chuyện trong 39 phút, về khoảnh khắc lịch sử 39 năm trước của tôi và tướng Hiệu kết thúc ở đây. Ông còn bận chuẩn bị cho chuyến công tác nước ngoài của mình. Ông chưa hề nghỉ, từ khi nhận quyết định hưu đến nay, bởi khí thế của người lính vẫn đang ngời ngời trong con người này. Ông vẫn còn nguyên niềm nhiệt huyết của thời khắc tiến vào Sài Gòn ấy, trong hành trình sau này của mình! Vẫn vậy!
Tuyết Anh (ghi)