Tường bao của một số căn nhà cao tầng tại đồi Tên Lửa, phường Giếng Đáy, thành phố Hạ Long đã bị bật chân móng, đổ sập. Ảnh: Thanh Vân/TTXVN
Bài 1: Cần sớm xác định nguyên nhân gây sạt lở
Bên cạnh những dự án đã thực hiện bồi thường, hỗ trợ thỏa đáng cho người dân, vẫn còn những dự án chưa xác định được nguyên nhân gây ảnh hưởng, người dân phải mòn mỏi đợi chờ, cuộc sống bất định. Nhiều hộ dân phải rời nhà đi ở trọ nơi khác, cuộc sống gặp nhiều khó khăn.
Tư vấn độc lập đánh giá tác động
Đã một năm nay, 15 hộ dân ở tổ 6, khu 3B phường Giếng Đáy, thành phố Hạ Long (giáp ranh với moong khai thác đất sét của Công ty Cổ phần Gốm xây dựng Giếng Đáy) phải di chuyển ra khỏi nhà để đi thuê trọ ở nơi khác bởi nhà của họ đã bị nứt tách, lún sụt, thậm chí đã có nhà bị sập hoàn toàn. Tuy nhiên, đến nay, các hộ dân và doanh nghiệp vẫn chưa có được sự đồng thuận về nguyên nhân chính xác dẫn đến sạt lở.
Các hộ dân bị nứt nhà cho rằng, việc nhà bị hư hỏng là do hoạt động khai thác của moong đất sét thuộc Công ty. Phía Công ty Gốm lại cho rằng, việc nhà nứt là do nhiều nguyên nhân, không thể quy hết trách nhiệm cho đơn vị.
Để làm sáng tỏ nguyên nhân gây nứt, sạt lở nhà của các hộ dân thuộc tổ 6 khu 3B, UBND thành phố Hạ Long đã thuê đơn vị tư vấn độc lập đánh giá tác động.
Đến tháng 2/2023, thành phố Hạ Long công khai báo cáo đánh giá của đơn vị tư vấn độc lập của Viện Địa kỹ thuật và Công trình (GCEI) với 4 nguyên nhân gây sạt gồm: Nhà dân xây dựng trên mái dốc; thi công đào mỏ sét dẫn đến thay đổi hình dạng mái dốc, độ dốc của mái tăng lên và mái dốc bị mất chân, dẫn đến giảm hệ số an toàn ổn định trượt; do thi công đường giao thông (tải trọng do lu nền đường và hoạt tải khai thác) - nguyên nhân này không làm giảm hệ số ổn định, do đường nằm khá xa mái dốc; do tác động của mưa trong điều kiện bất lợi và nước dưới đất, đặc điểm khí hậu của khu vực sạt lở.
Tuy nhiên, người dân không đồng thuận với 4 nguyên nhân đơn vị tư vấn đưa ra, đồng thời mong muốn không nghiên cứu phương án di dời, thay vào đó là đề nghị khẩn trương khắc phục việc sạt lở đất, sớm thực hiện việc bồi thường, hỗ trợ tài sản trên đất bị thiệt hại do sạt lở đất.
Công ty Cổ phần Gốm xây dựng Giếng Đáy kiến nghị UBND thành phố Hạ Long tổ chức cuộc họp giữa chính quyền với doanh nghiệp, đơn vị tư vấn độc lập và một số bên liên quan để làm rõ các nguyên nhân gây ra sạt lở, làm rõ tỷ lệ mức độ ảnh hưởng của từng nguyên nhân để Công ty có cơ sở chi trả tiền bồi thường, hỗ trợ.
Trước việc chưa thống nhất được nguyên nhân, 15 hộ dân kiến nghị UBND thành phố Hạ Long thuê một đơn vị tư vấn độc lập khác để tiến hành khảo sát, đánh giá lại nguyên nhân gây sạt lở lần 2. Ngày 7/8/2023, Chủ tịch UBND thành phố Hạ Long Nguyễn Tiến Dũng ban hành Quyết định 2176 phê duyệt nhiệm vụ thực hiện công tác xác định nguyên nhân và đề xuất giải pháp khắc phục sự cố sạt lở đất tại tổ 6 khu 3B. Quyết định nêu rõ nhiệm vụ xác định nguyên nhân và đề xuất giải pháp khắc phục sự cố sạt lở, tìm ra yếu tố kích hoạt gây sạt lở và trong thời gian 120 ngày kể từ khi ban hành quyết định sẽ phải hoàn thành phần việc.
Trong thời gian này, các hộ dân vẫn phải tiếp tục ở trọ. UBND phường Giếng Đáy đã làm văn bản gửi Công ty Cổ phần Gốm xây dựng Giếng Đáy tiếp tục hỗ trợ tiền thuê nhà đợt 3 cho 15 hộ dân.
Cần sớm giải quyết dứt điểm
Bà Vũ Thị Nguyên, có nhà nằm sát với moong khai thác đất sét cho biết, trước đây, hoạt động khai thác đất sét đã khiến nhà bà bị sập một lần, sau đó được hỗ trợ để xây ngôi nhà hiện tại. Tuy nhiên, từ tháng 8/2022 đến nay nhiều vị trí nhà đã bị sạt, sụt. Bà phải đi thuê trọ ở nơi khác. Sau một năm, nhà bà bị hư hỏng nặng, nhiều điểm từ sân, vườn vào tận trong nhà đều bị nứt tách diện tích lớn, căn bếp phía sau nhà đã bị đổ sập.
Căn bếp của hộ bà Vũ Thị Nguyên đã bị đổ sập, căn nhà đang trong tình trạng nứt tách, nguy cơ sạt trượt cao. Ảnh: Thanh Vân/TTXVN
Bà Nguyên cho rằng, trong quá trình Công ty Cổ phần Gốm xây dựng Giếng Đáy khai thác không làm kè chống sạt trượt. Bà Nguyên đã nhiều lần ngăn cản không cho lấy đất vào khu vực gần nhà nhưng phía Công ty vẫn thực hiện, có những hôm làm cả ban đêm, khoét vào hướng nhà dân. Đã một năm trôi qua, nhiều nhà phải chuyển đến 3 lần thuê trọ, điều kiện sinh hoạt khó khăn, chật vật… Tuy nhiên, đến nay, các hộ gia đình chưa nhận được câu trả lời thỏa đáng về nguyên nhân và hướng khắc phục của chính quyền và Công ty Gốm xây dựng Giếng Đáy. Bà kiến nghị thành phố Hạ Long sát sao để sớm giải quyết dứt điểm quyền lợi cho nhân dân.
Chứng kiến ngôi nhà cao tầng với bao công sức của gia đình gom góp đang ngày càng nứt, tách, nghiêng về phía moong khai thác sét ngày càng nhiều hơn, anh Bùi Xuân Tuấn, người dân tổ 6 khu 3B cho biết, nhiều cuộc họp và văn bản được ban hành, đến nay vẫn chưa có phương án đền bù giải quyết cho người dân. Do vậy, 15 hộ dân mong muốn chính quyền và Công ty sớm có phương án để người dân ổn định cuộc sống.
Anh Tuấn thông tin thêm, các hộ dân đã làm đơn gửi Công an tỉnh Quảng Ninh đề nghị vào cuộc điều tra Công ty Gốm xây dựng Giếng Đáy có khai thác đúng theo vị trí, tọa độ, làm đúng phương án chống sạt trượt theo quy định hay không, từ đó làm rõ trách nhiệm của cá nhân, tập thể liên quan.
Ngoài 15 hộ dân nói trên, hiện tại, khu 4 phường Hà Tu, thành phố Hạ Long còn 13 hộ dân bị nứt tường, trần và sụt lún tường do hoạt động khai thác của Công ty cổ phần than Núi Béo - Vinacomin, trong đó có 4 nhà bị hư hỏng nặng, không thể tiếp tục ở, 9 hộ bị ảnh hưởng.
Tại thị xã Quảng Yên, trong quá trình thi công dự án Công viên nghĩa trang, hoạt động nổ mìn đã tác động đến hàng chục hộ dân của các xã Tân An và Tiền An. Hiện nay, thị xã đã yêu cầu phía đơn vị thi công là Công ty Cổ phần Minh Phúc rà soát lại tổng thể, có phương án khai thác an toàn, đánh giá rung chấn để có phương án bồi thường hỗ trợ cho người dân.
Bài cuối: Trách nhiệm của chính quyền và doanh nghiệp