Thực hiện quyết định của Chính phủ, ngoài chức năng là nơi khám chữa bệnh ban đầu, các bệnh viện tại TP Hồ Chí Minh cần phát triển thành trung tâm y tế chuyên sâu phía Nam. Nhờ vậy, ngành y tế thành phố đã có nhiều chuyên khoa chuyên sâu ngang bằng với các nước trong khu vực, tạo nên sự tín nhiệm rất lớn cho người bệnh.
Tuy nhiên, song song với việc người bệnh tập trung về thành phố để khám chữa bệnh ngày một đông hơn, là sự quá tải ở các bệnh viện đầu ngành.
Giường bệnh không tăng, bệnh nhân tăng vọt
Theo Sở Y tế TP.HCM, hoạt động khám chữa bệnh năm 2011 đều đạt và vượt chỉ tiêu đề ra: Tổng số lượt khám tăng 7,5%; số lượng bệnh nhân điều trị nội trú tăng 13,20%. Đây sẽ là con số đáng mừng nếu các bệnh viện được trang bị đầy đủ cơ sở vật chất, có đủ đội ngũ cán bộ nhân viên y bác sĩ để ứng phó với số lượng bệnh nhân vượt kế hoạch này. Tuy nhiên, do cơ sở vật chất và nhân lực còn thiếu, nên tình trạng quá tải tại các bệnh viện đã diễn ra.
Ông Phạm Việt Thanh, Giám đốc Sở Y tế thành phố cho biết: Sự quá tải thể hiện rõ nhất ở số lượng bệnh nhân đến các bệnh viện ngày càng đông, nhưng số giường bệnh lại không thay đổi cho phù hợp. Tại Bệnh viện Chấn thương chỉnh hình, năm 1995 có khoảng 8.000 lượt bệnh nhân tới khám đến nay đã tăng lên gần 35.000-36.000 lượt. Trong khi đó, số giường bệnh trong mấy chục năm qua vẫn chỉ 500 giường. Nhiều bệnh viện có số bệnh nhân phải nằm đôi hoặc "ghế bố" khá cao như Bệnh viện Nhi Đồng 1: 322 bệnh nhân; Bệnh viện Từ Dũ: 316 bệnh nhân; thậm chí tại Bệnh viện Ung bướu có gần 3 bệnh nhân/giường…
Tại tuyến tỉnh, các bệnh viện được Bộ Y tế đầu tư xây dựng rất khang trang, tuy nhiên, trang thiết bị thiếu, nguồn nhân lực thiếu trầm trọng, tay nghề hạn chế, người dân chưa tín nhiệm. Việc vượt tuyến là tất yếu. Hơn nữa, người bệnh lại được tự do chọn lựa cơ sở điều trị phù hợp với khả năng chi trả dù phải vượt tuyến, trong khi tại các bệnh viện, do không chặt chẽ trong quy trình khám chữa bệnh, việc tiếp nhận những trường hợp vượt tuyến không đúng vẫn diễn ra… Vì vậy, mặc dù nhiều bệnh viện đã tiến hành chuyển giao kỹ thuật cho tuyến trước, làm giảm tỷ lệ người bệnh chuyển viện, nhưng số lượng bệnh nhân tự đến lại tăng (tại Bệnh viện Nhi Đồng 1, số lượng bệnh nhân tự đến tăng từ 79,4% vào năm 2010 lên đến 81,5% vào năm 2011).
Tìm giải pháp cho lâu dài
Làm thế nào để việc phát triển, nâng cao hệ thống khám chữa bệnh tại thành phố ngang tầm các nước trong khu vực không theo sự quá tải, cũng như chấm dứt được tình trạng này? Đây không phải là công việc của riêng ngành y tế mà cần có sự tham gia của toàn xã hội; không chỉ áp dụng một giải pháp mà cần phải phối hợp nhiều giải pháp một cách đồng bộ.
PGS. TS Lương Ngọc Khuê, Cục trưởng Cục Quản lý nhận định, việc xác định các giải pháp chống quá tải cần căn cứ vào các nhóm nguyên nhân: Thứ nhất, nhu cầu của người dân về khám chữa bệnh đặc biệt là nhu cầu được sử dụng các dịch vụ y tế có chất lượng ngày càng cao. Thứ hai là sự xuất hiện của nhiều loại bệnh mới mà tại thành phố mới có đủ điều kiện để khám chữa bệnh. Thứ ba, việc đầu tư cơ sở vật chất cho toàn bộ hệ thống y tế còn thấp. Thứ tư, y tế cơ sở (địa phương cấp xã…) còn hạn chế.
Thứ năm, việc xây dựng các quy chế hướng dẫn chuyên môn còn chậm bổ sung. Từ đó, có thể thấy ngành y thành phố nếu muốn giảm và chống được tình trạng quá tải cần phải mở rộng, xây dựng mới cơ sở hạ tầng bệnh viện nhằm tăng số lượng giường bệnh trên toàn dân, gắn liền với việc tăng cường các biện pháp chuyên môn cho các tuyến dưới. Đồng thời, đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, áp dụng các biện pháp chế tài nếu để tình trạng quá tải diễn ra (như nếu bệnh viện hạng I có tình trạng 2 – 3 người/giường bệnh thì hạ xuống còn hạng II…). Bên cạnh đó, cần làm tốt công tác truyền thông giáo dục người dân.
Theo ông Hứa Ngọc Thuận, Phó Chủ tịch UBND thành phố: “Cách giảm quá tải tốt nhất là xây các bệnh viện mới. Bởi vậy, việc quy hoạch, xây dựng mới các bệnh viện đã được đề ra và đang hoàn chỉnh để tiến tới khởi công xây dựng. Nếu làm đúng lộ trình, thì đến năm 2014, thành phố có ít nhất ba bệnh viện mới: Bệnh viện Nhi đồng thành phố, Bệnh viện Ung Bướu tại quận 9, Bệnh viện đa khoa Thủ Đức (được mở rộng hơn) và đến năm 2015, ba bệnh viện tiếp theo sẽ hoàn thành. Và song song với đó là các hoạt động mở rộng đào tạo nhân lực, để tăng số lượng bác sĩ, tiến tới năm 2013 có 13 bác sĩ/vạn dân, năm 2015 có 15 bác sĩ/vạn dân. Thành phố đã chỉ đạo Đại học y khoa Phạm Ngọc Thạch mở cơ sở giảng dạy tại huyện Bình Chánh, quy hoạch Viện trường Củ Chi”.
Bên cạnh việc đầu tư cơ sở vật chất nâng cao chất lượng khám chữa bệnh cho các bệnh viện chuyên khoa, thành phố cũng tập trung xây dựng các bệnh viện cấp quận, huyện. Bởi một phần nguyên nhân làm quá tải tuyến là do các bệnh viện quận, huyện chưa sử dụng hết công suất bệnh viện (chỉ mới đạt 60%), nhiều phòng, khoa ban chưa được đầu tư đúng mức phù hợp với đặc điểm mô hình bệnh tật của vùng...
Lan Phương