Gần một năm sau sự cố vỡ đập hồ thải quặng đuôi của Nhà máy tuyển quặng sắt Lương Thịnh, nhưng đến nay Công ty Cổ phần Đầu tư Khoáng sản Tây Bắc (gọi tắt là công ty Tây Bắc) vẫn chưa nạo vét bùn trả lại ruộng cho dân sản xuất, khiến người dân vô cùng bức xúc nên rào đường phong tỏa điểm mỏ, giữ máy móc của công ty.Anh Dương Phú Thịnh, Trưởng thôn Lương Thiện cho biết: Cánh đồng lúa nuôi sống 32 hộ dân người Dao quần chẹt (quần ống bó) cày cấy bao nhiêu đời, đã bị lũ bùn nhấn chìm, không còn nhận ra bờ đâu, ruộng đâu. Hiện cánh đồng vẫn ngổn ngang những tảng đất, có tảng đất cao tới thắt lưng, sau gần một năm bùn thải quặng cô đặc trâu bước không lún chân, cỏ cũng không mọc lên nổi.
Cũng theo anh Thiện, vụ mùa năm 2014 và vụ xuân 2015 công ty Tây Bắc đã đền sản lượng lúa bị bùn thải vùi lấp 250 kg/sào theo giá thị trường. Nhưng người dân không an tâm, họ muốn có ruộng để sản xuất chứ không muốn nhận tiền. Bởi ở thôn Lương Thiện này toàn đồi núi dốc không còn đất để khai hoang ruộng nữa.
Người dân lập hàng rào chắn ngăn đường vào công ty Tây Bắc. |
Còn bà Triệu Thị Luyến than thở: Ruộng của chúng tôi bị bùn vùi lấp như thế này không biết đến bao giờ công ty mới khôi phục trả lại ruộng cho dân. Với lại người ta nói nhà nước sẽ thu hồi đất ruộng này để công ty làm hồ thải quặng nhưng thiếu ruộng nên người dân mong muốn công ty khắc phục hậu quả để trả lại ruộng cấy lúa cho dân, chứ không muốn đền tiền để thu hồi đất.
Huyện Trấn Yên và tỉnh Yên Bái đã tổ chức một số cuộc đối thoại giữa người dân thôn Lương Thiện với công ty khoáng sản Tây Bắc để thương lượng tìm giải pháp khắc phục sự cố vỡ đập bùn thải quặng đuôi. Công ty Tây Bắc muốn lấy diện tích ruộng đó với giá đền bù là 160.000đ/m2 để mở rộng hồ chứa bùn thải, nhưng người dân không chịu, vì giá đền bù như vậy quá rẻ.
Trong các cuội đối thoại mà tỉnh Yên Bái, huyện Trấn Yên tổ chức, người dân thôn Lương Thiện đã đưa ra ba phương án để công ty Tây Bắc lựa chọn: Trước hết, công ty tự san gạt trả lại ruộng cho dân, hỗ trợ sản lượng một số năm khi nào ruộng thuần thục lại như cũ thì thôi. Phương án hai là công ty không san gạt được thì thuê lại người dân với giá 140 triệu/sào; Phương án ba là nếu công ty muốn lấy đất thì đền bù cho dân 500.000đ/m2. Dùng dằng cho đến nay hai bên không quyết nổi phương án nào. Chính vì vây người dân trong thôn mới rào đường giữ máy móc, phong tỏa toàn bộ điểm mỏ không cho công ty vận chuyển máy móc và quặng tinh ra khỏi hiện trường.
Trước đây hơn chục ngày, cả thôn còn kéo nhau lên mỏ giữ một xe múc đất và một xe lu, rào đường không cho công ty vận chuyển quặng tinh và máy móc ra khỏi khu vực mỏ, khi nào công ty khắc phục xong, trả đất ruộng cho dân thì dân mới trả lại máy móc và tháo dỡ hàng rào.
Sau sự cố vỡ đập chiều 30/9/2014 tỉnh Yên Bái đã buộc công ty Tây Bắc dừng sản xuất, khi nào khắc phục xong sự cố, gia cố bờ đập an toàn mới cho phép hoạt động trở lại. Sau khi người dân giữ máy múc đất và máy lu thì công ty dừng hẳn không làm bất cứ việc gì, hiện chỉ thuê 3 người bảo vệ.
Ông Lương Văn Tân đang làm bảo vệ cho Công ty Tây Bắc cho biết: Công ty thuê chúng tôi mỗi tháng 4 triệu đồng, nhưng từ Tết đến giờ mới trả được một tháng lương, gạo và thức ăn hàng ngày chúng tôi phải cắm dưới quán. Không biết đến bao giờ công ty mới hoạt động trở lại. Ông Tân chỉ đống quặng tinh trước mặt nói: Số quặng tinh này nghe nói chừng 1.800 tấn và quặng thô chừng 23.000 tấn, công ty muốn vận chuyển đi cũng không được, vì dân rào đường rồi…
Ông Nguyễn Thế Phước, Chủ tịch UBND huyện Trấn Yên chi biết: Quan điểm của huyện Trấn Yên đề nghị công ty khoáng sản Tây Bắc hợp tác với người dân để tìm ra phương án khắc phục sự cố vỡ đập do công ty gây ra. Với hai phương án: Nếu công ty muốn lấy diện tích bị bùn thải vùi lấp thì phải thỏa thuận với dân giá cả bồi thường theo quy định của Luật Đất đai. Huyện và tỉnh sẽ làm các thủ tục chuyển đổi mục đích sử dụng đất cho công ty theo quy định của pháp luật. Phương án hai: Nếu công ty không thỏa thuận được giá cả với người dân thì phải sớm khắc phục, hoàn nguyên lại ruộng như trước đây để người dân có ruộng cấy lúa.
Vụ vỡ đập hồ thải của Công ty cổ phần đầu tư Khoáng sản Tây Bắc ở độ cao trên 200m chiều ngày 30/9/2014, khiến 5.000m3 bùn quặng đổ xuống đã nhấn chìm gần 2 ha lúa và hoa màu của người dân thôn Lương Thiện, xã Lương Thịnh, huyện Trấn Yên, (Yên Bái).