Trong số 32 công trình, cụm công trình được nhận Giải thưởng Hồ Chí Minh và Giải thưởng Nhà nước về KH&CN năm 2010, có nhiều công trình nghiên cứu về chữ Nôm và tiếng Việt. Đây là các công trình được đánh giá là có thành tựu khoa học xuất sắc trong lĩnh vực Việt ngữ học.
Tính ứng dụng cao của công trình Ngữ âm tiếng Việt
Công trình Ngữ âm tiếng Việt của GS.TS Đoàn Thiện Thuật được đánh giá là có đóng góp xuất sắc cho khoa học, có ảnh hưởng sâu rộng đối với giới nghiên cứu tiếng Việt và các ngôn ngữ cùng loại hình, làm phong phú thêm cho ngữ âm học.
|
Giáo sư, Tiến sỹ Nguyễn Ngọc San được xét tặng Giải thưởng Nhà nước về Khoa học và Công nghệ năm 2010 với cụm công trình “Nghiên cứu chữ Nôm và tiếng Việt cổ”. |
Điểm mới của công trình được thể hiện ở việc lấy âm tiết làm điểm xuất phát để phân tích âm vị học, phân bậc cấu trúc âm tiết và sử dụng các hiện tượng láy từ, từ láy, nói lái như các quy tắc hình âm vị học để phân tích âm tiết thành các thành tố cấu tạo.
Công trình có tính ứng dụng cao trong lĩnh vực giảng dạy tiếng Việt cho người Việt Nam và người nước ngoài, dạy trẻ khiếm thính, xây dựng chữ viết cho các dân tộc thiểu số, xây dựng ký tự Việt trong công nghệ thông tin. Công trình được sử dụng làm giáo trình của nhiều trường đại học và được trích dẫn nhiều nhất.
Kiến giải khoa học về khái niệm “từ”
Cụm công trình Từ và từ vựng học tiếng Việt, bao gồm các công trình Từ vựng học tiếng Việt, Từ và Nhận diện từ tiếng Việt của GS.TS. Nguyễn Thiện Giáp.
Cụm công trình là thành tựu khoa học xuất sắc trong lĩnh vực Việt ngữ học, đóng góp quan trọng trong việc vận dụng lý luận mới để giải quyết những vấn đề về ngữ nghĩa học và từ vựng học tiếng Việt. Công trình đã có những kiến giải khoa học, mới mẻ, có sức thuyết phục về khái niệm “từ” và về tiêu chí nhận diện nó trong tiếng Việt là vấn đề vốn hết sức phức tạp.
Kết quả nghiên cứu của cụm công trình đã làm phong phú thêm lý luận về “từ”, được sử dụng làm giáo trình giảng dạy đại học, sau đại học và làm tư liệu tốt cho các công trình nghiên cứu khoa học trong lĩnh vực Việt ngữ học.
Giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt
Cụm công trình Câu trong tiếng Việt, bao gồm công trình Một số vấn đề về câu tồn tại trong tiếng Việt, Câu đơn tiếng Việt của GS. TS. Diệp Quang Ban.
Cụm công trình là thành tựu nghiên cứu xuất sắc trong lĩnh vực Ngữ pháp học. Tác giả cụm công trình đã đưa ra được những kiến giải khoa học, có sức thuyết phục về câu đơn, trong đó có kiểu câu tồn tại trong tiếng Việt. Cụm công trình đã miêu tả chi tiết, có hệ thống về cấu trúc ngữ pháp và ngữ nghĩa của câu tiếng Việt.
Cụm công trình là tài liệu giảng dạy đại học, sau đại học và làm cơ sở nghiên cứu cho nhiều công trình khác về câu tiếng Việt; đã góp phần tích cực vào việc giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt.
Cơ sở lý luận nghiên cứu chữ Nôm
Cụm công trình Nghiên cứu chữ Nôm và tiếng Việt cổ, bao gồm các công trình Phần chữ Nôm trong cuốn “Cơ sở ngữ văn Hán Nôm”; Phần chữ Nôm trong giáo trình “Ngữ văn Hán Nôm”; Lý thuyết chữ Nôm, văn Nôm; Tìm hiểu tiếng Việt lịch sử của GS. TS.Nguyễn Ngọc San.
Cụm công trình là thành tựu khoa học xuất sắc trong một lĩnh vực nghiên cứu mới và ít có những kiến giải khoa học. Do đó, những kết luận của công trình này về phương pháp nghiên cứu và giảng dạy chữ Nôm, về tiếng Việt lịch sử, đặc biệt là tiếng Việt cổ rất có sức thuyết phục. Công trình vận dụng lý thuyết ngôn ngữ học, nghiên cứu một cách có hệ thống về cấu trúc chữ Nôm, phân loại chữ Nôm, tiếng Việt lịch sử mà trọng tâm là từ Việt cổ.
Cụm công trình là kết quả của một quá trình lao động hết sức công phu của tác giả, có ý nghĩa nền tảng đối với việc nghiên cứu ngữ văn Hán Nôm và tiếng Việt lịch sử. Cụm công trình được sử dụng làm cơ sở lý luận trong nghiên cứu chữ Nôm, phương pháp giảng dạy chữ Nôm và được sử dụng rộng rãi làm giáo trình ở bậc đại học và sau đại học.
Tư liệu giá trị trong nghiên cứu và giảng dạy văn học dân gian
Cụm công trình Nghiên cứu văn học dân gian người Việt, bao gồm các công trình Văn học dân gian người Việt, góc nhìn và thể loại, Truyện nôm - Lịch sử phát triển và thi pháp thể loại của GS.TS. Kiều Thu Hoạch.
Cụm công trình là thành tựu nghiên cứu có giá trị xuất sắc, mang tính cơ sở, cơ bản về truyền thuyết, truyện thơ Nôm và một số vấn đề về phương pháp luận, phương pháp nghiên cứu thể loại văn học, văn hóa dân gian Việt Nam.
Cụm công trình có giá trị thực tiễn cao trong việc sưu tầm, dịch và giới thiệu hàng chục truyện thơ Nôm, xây dựng hệ thống lý luận và kiến giải về bản chất, đặc trưng, lịch sử phát triển của truyền thuyết, truyện thơ Nôm và một số thể loại khác của văn học dân gian trong mối quan hệ với văn học, văn hóa dân gian của các dân tộc và quốc gia khác. Cụm công trình là tư liệu có giá trị trong nghiên cứu và giảng dạy văn học dân gian ở bậc đại học và sau đại học.
Nguyễn Bích Thủy