Giải 'bài toán' thu phí phương tiện vào nội đô Hà Nội - Bài cuối: Ứng dụng công nghệ thông tin để tăng tính khả thi

Ông Nguyễn Văn Hoa, CEO AZ Solutions:

Về cơ bản, công nghệ và phần mềm thực hiện thu phí vào nội đô đã áp dụng tại nhiều đô thị trên thế giới. Tuy nnhiên ở Việt Nam có 2 vấn đề sẽ là những rào cản. Trước tiên đó là hành vi người tiêu dùng chưa có thói quen chấp nhận về nộp phí và cần có thời gian. Tiếp theo là hệ thống thanh toán điện tử cần trở nên dễ dàng và phổ biến hơn. Đơn cử như wechat pay hoặc Alibaba (Trung Quốc).

Về bản chất, hạ tầng công nghệ thu phí vào nội đô giống hệ thống hạ tầng phục vụ dự án giao thông không dừng đã triển khai trên tuyến quốc lộ nhưng sẽ phức tạp hơn. Để thu phí cần có các điểm kiểm soát trên tuyến đường vào khu vực hạn chế lưu thông. Tất cả sẽ tự động thu dựa trên tín hiệu trên 1 chíp điện tử sau khi xác định xe đi vào vùng hạn chế lưu thông. Con chíp này sẽ cấp lúc đăng kiểm. Do đó sẽ áp dụng dễ dàng với ô tô dù có mua bán sang tên đổi nhiều chủ. Nhưng thu phí với xe máy sẽ khó khăn và cần có cơ chế đặc thù và quyết liệt mới có thể kiểm soát được.

“Nếu triển khai với những mô hình áp dụng của quốc tế và mô hình thu phí không dừng trên quốc lộ, xét về mặt công nghệ, hoàn toàn có thể xây giải pháp ở quy mô thành phố như Hà Nội”, ông Nguyễn Văn Hoa khẳng định.

Ông Phạm Minh Thắng, Phó Tổng Giám đốc Elcom:

Chúng tôi đang xây dựng Giải pháp ITS - giải pháp thông minh cho đô thị và đang nghiên cứu, triển khai ứng dụng công nghệ về thu phí không dừng.

Hiện phần mềm nhận dạng biển số của đơn vị đang triển khai trên các tuyến quốc lộ với kết quả chính xác tới 95%. Hiện các nhóm công nghệ cũng đã thử nghiệm trên một số khu vực tại Đống Đa, Cầu Giấy trong tất các các điều kiện thời tiết cũng cho thấy khả năng nhận dạng kết quả khả quan.

Về mặt công nghệ để thu phí vào nội đô phải định vị được vị trí, thời gian đi vào khu vực hạn chế lưu thông. Với công nghệ hiện nay, việc định vị là hoàn toàn có thể thực hiện được. Bên cạnh thẻ thanh toán ngân hàng thì xe đó cũng có số điện thoại để nhận tin nhắn thông báo thời gian vào vùng hạn chế, mức tiền phạt, địa điểm đóng, phương thức đóng… Có như vậy thông tin được công khai minh bạch.

Sau khi định vị được xe vào nội đô thì vấn đề đặt ra là làm thế nào để thu tiền xe vào khu vực hạn chế. Tất cả các giải thiết về phương án thu đặt ra, trong đó giải pháp hữu hiệu nhất là thu tự động. Do đó, để giải quyết vấn đề thu tiền xe ô tô đi vào vùng hạn chế cần có đề bài rõ ràng mà phía cơ quan quản lý Nhà nước đặt ra cho phía doanh nghiệp công nghệ để đưa vào hệ thống và sự phối hợp để giải quyết trên thực tế.

Có những vấn đề cần sự quy định chặt chẽ trong đề án để việc thực thi có hiệu quả khi xác định các đối tượng, khu vực và thời gian, phương thức thu… Đơn cử như việc đối tượng là người mượn xe thì quy định ai là người phải nộp? Xe công (biển xanh) và xe tư nhân (biển trắng) thu ra sao? Thu 1 lần vào khu vực hạn chế lưu thông hay thu theo thời gian?.... Vấn đề này liên quan đến sự liên ngành cần đồng bộ của cả hệ thống, liên kết giữa các ngành, đơn vị của Hà Nội.

Khó khăn tiếp theo là ý thức của người bị nộp phí khi đi vào khu vực hạn chế. Đối với các đô thị tại Singapore hay Đài Loan (Trung Quốc)… Người dân tự giác khi nộp phí loại này, tính tuân thủ pháp luật của họ khá cao.

Trong khi đó, tâm lý người Việt đã quen dùng miễn phí, việc thu phí vào khu vực hạn chế như trên sẽ cần thời gian để thay đổi. Do đó việc thu phí cần có lộ trình và được công khai mình bạch và đồng bộ với hệ thống dữ liệu quản lý cá nhân, thanh toán không dùng tiền mặt.

Thực tế việc xử phạt người dân qua trích suất camera của cơ quan chức năng vừa cho cho thấy rất nhiều thư phạt bị gửi lại do không đúng địa điểm cho thấy để thu phí vào khu vực nội đô chỉ thực thi khi phải đồng bộ các quy định từ đăng kiểm, gắn chíp, thanh toán thương mại điện tử… và chế tài xử phạt. Mọi thứ phải đồng bộ về quy định luật pháp, hạ tầng giao thông, thanh toán. 

Ông Tạ Quang Thái, chuyên gia công nghệ thông tin:

Về mặt công nghệ, tôi khẳng định có thể triển khai được như lắp camera nhận dạng biển số xe, gắn chíp định vị, thanh toán thẻ ngân hàng.

Tuy nhiên, về mặt tổ chức xã hội như tại Hà Nội để triển khai là cả vấn đề; trong đó có việc tổ chức phân luồng, hướng dẫn xe đi lại nếu không đi vào vùng hạn chế; xe ô tô sang tên đổi chủ, giấy tờ đăng ký và người sử dụng không đồng nhất; xe có thể chạy vào đường ngõ ngách tránh camera rồi vẫn lưu thông trong vùng hạn chế… Để thu phí được xe ô tô vào nội đô khu vực hạn chế lưu thông quan trọng nhất là vấn đề quản lý phương tiện.