Nâng tầm kỹ năng lao động Việt Nam trong tình hình mới

Sự kiện là một trong chuỗi các hoạt động hưởng ứng Ngày Kỹ năng lao động Việt Nam (4/10) với thông điệp "Đồng hành nâng cao nội lực, sức mạnh nội sinh cho phát triển đất nước bằng sức mạnh của kỹ năng và năng lực hành nghề", tiếp nối những kết quả đạt được tại Diễn đàn quốc tế về "Tương lai việc làm trong bối cảnh đại dịch COVID-19 và cách mạng công nghiệp 4.0". Đây cũng là dịp để tiếp tục lấy ý kiến các chuyên gia trong nước và quốc tế nhằm hoàn thiện dự thảo Đề án Nâng tầm kỹ năng lao động Việt Nam theo kế hoạch được phê duyệt tại Nghị quyết số 50/NQ-CP ngày 20/5/2021 của Chính phủ.

Phát biểu tại hội thảo, Thứ trưởng Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội Nguyễn Thị Hà cho biết: Ngày 1/10/2020, Thủ tướng Chính phủ có Quyết định số 1486/QĐ-TTg lấy ngày 4/10 hằng năm là Ngày Kỹ năng lao động Việt Nam. Sau một năm, trong bối cảnh đất nước đang chịu ảnh hưởng lớn từ đại dịch COVID-19, thị trường lao động, việc làm có nhiều biến động, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội đã tham mưu nhiều chính sách hỗ trợ người lao động, người sử dụng lao động bị ảnh hưởng bởi dịch bệnh. Bộ cũng phối hợp cùng các bộ, ngành, địa phương, doanh nghiệp, các cơ sở giáo dục nghề nghiệp triển khai các chương trình, hoạt động về phát triển kỹ năng, nhằm đáp ứng yêu cầu thị trường lao động và các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

Về cơ chế chính sách, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội đã và đang tiếp tục bổ sung văn bản hướng dẫn Luật Giáo dục nghề nghiệp, Luật Lao động, Luật Việc làm…; đề xuất Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ ban hành các chính sách hỗ trợ đào tạo nghề, nâng cao kỹ năng nghề nghiệp cho người lao động, người sử dụng lao động bị ảnh hưởng bởi dịch bệnh.

Bộ cũng đã ban hành, triển khai kế hoạch truyền thông giáo dục nghề nghiệp giai đoạn 2021-2025;  đẩy mạnh tuyển sinh, đào tạo theo hình thức trực tuyến, kể cả phương thức đào tạo đối với những lớp đặt hàng của Nhà nước, doanh nghiệp. Một năm qua, Bộ đã công bố bổ sung 19 tiêu chuẩn kỹ năng nghề quốc gia (nâng tổng số lên 199 nghề đã ban hành tiêu chuẩn); đánh giá kỹ năng nghề quốc gia cho 11.000 người lao động (nâng tổng số lên 73.000 người lao động được đánh giá).

Bà Nguyễn Hồng Hà, Đại diện lâm thời Văn phòng ILO tại Việt Nam nêu rõ, triển vọng phục hồi việc làm đang là thách thức đối với nhiều quốc gia, bao gồm cả Việt Nam khi phải thực hiện "mục tiêu kép", vừa phòng, chống dịch bệnh, bảo vệ sức khỏe nhân dân, vừa phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội trong trạng thái "bình thường mới". Bên cạnh đó, cuộc Cách mạng Công nghiệp 4.0 đang diễn ra đã đẩy nhanh quá trình chuyển đổi việc làm và kỹ năng nhằm thích ứng với những điều chỉnh mang tính cấu trúc của nền kinh tế toàn cầu.

Báo cáo gần đây nhất của Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, Tổng cục Thống kê và ILO cho thấy đến hết quý 2/2021, lực lượng lao động của Việt Nam là khoảng 51,1 triệu người, trong đó tỷ lệ lao động đã qua đào tạo chỉ đạt 26,1%. Số lao động chưa qua đào tạo, chưa được công nhận trình độ kỹ năng (kỹ năng, đào tạo) là 73,9%. Con số này cho thấy nhu cầu được đào tạo lại cũng như đào tạo nâng cao về kỹ năng cho người lao động là một nhiệm vụ quan trọng, nhất là trong bối cảnh những tác động tiêu cực của đại dịch COVID-19 đang hạn chế các cơ hội phát triển kỹ năng của người lao động, tạo ra nhiều thách thức tiềm ẩn trong việc tiếp cận việc làm thỏa đáng khi thị trường việc làm đang bị thu hẹp.

Ông Hoàng Quang Phòng, Phó Chủ tịch VCCI cho rằng, chưa bao giờ người lao động được người sử dụng lao động quan tâm như hiện nay, bởi đây là tài sản quý báu cần được nâng niu để phát triển đất nước. Theo đó, kỹ năng nghề là nhân tố quan trọng, quyết định tăng trưởng nền kinh tế. Lực lượng lao động có kỹ năng nghề tạo nên sức cạnh tranh của nền kinh tế, tận dụng tốt làn sóng đầu tư từ doanh nghiệp nước ngoài. Tuy nhiên, trong tình hình mới, bên cạnh ưu điểm, lao động nước ta có những hạn chế, yếu về chuyên môn kỹ thuật, năng suất lao động còn thấp. Trước dịch COVID-19, làn sóng chuyển dịch đầu tư, cách mạng công nghiệp 4.0, lao động Việt Nam đã, đang và sẽ đối mặt với nhiều thách thức, cũng như việc tận dụng cơ hội mới. Do đó cần có các giải pháp chiến lược, nâng tầm kỹ năng lao động trong tình hình mới, nâng cao năng lực nguồn nhân lực của đất nước.

Tại hội thảo, các đại biểu đã tập trung phân tích, đánh giá những tác động của đại dịch COVID-19 đối với lao động, việc làm và thị trường lao động Việt Nam trong ngắn hạn, dài hạn cũng như trong bối cảnh tác động mạnh mẽ của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư và sự dịch chuyển đầu tư, công nghệ, lao động có kỹ năng trong quá trình hội nhập quốc tế; chia sẻ các bài học từ kinh nghiệm quốc tế trong ứng phó với dịch bệnh nhằm duy trì sản xuất, chống đứt gãy chuỗi cung ứng lao động, chuẩn bị nhân lực có kỹ năng cho khôi phục kinh tế sau đại dịch. Đồng thời, các đại biểu cũng đề xuất những giải pháp nhằm khắc phục khó khăn, nâng cao kỹ năng nguồn nhân lực nhằm khôi phục và phát triển thị trường lao động; đặc biệt là tạo việc làm cho người lao động, xây dựng kỹ năng lao động thích ứng với cuộc cách mạng công nghiệp 4.0.

Theo nhiều đại biểu, để đạt được mục tiêu phấn đấu đến năm 2030, giáo dục nghề nghiệp Việt Nam tiếp cận trình độ ASEAN-4, đến năm 2045 tiếp cận trình độ các nước G20 (theo Chỉ thị số 24/CT-TTg về đẩy mạnh phát triển nhân lực có kỹ năng nghề, góp phần nâng cao năng suất lao động và tăng năng lực cạnh tranh quốc gia trong tình hình mới), các bộ, ngành liên quan cần xây dựng cơ chế, tổ chức thực hiện chính sách nâng tầm kỹ năng lao động Việt Nam đến năm 2030; chuẩn hóa kỹ năng nghề của lực lượng lao động; dự báo nhu cầu kỹ năng lao động tương lai...