Việc nợ đóng bảo hiểm xã hội (BHXH) tồn tại nhiều năm nay, ảnh hưởng đến quyền lợi người lao động.Gia tăng nợTheo BHXH tỉnh Ninh Bình, đến đầu tháng 5/2015 nợ BHXH của tỉnh là 100 tỷ đồng, tăng 40 tỷ đồng so với năm 2014. Trong số hơn 820 doanh nghiệp tham gia đóng BHXH, thì có tới 2/3 doanh nghiệp nợ BHXH, trong đó có hơn 50 doanh nghiệp thường xuyên dây dưa nợ dạng khó đòi. Từ năm 2012 đến nay, BHXH đã kiện ra tòa 12 doanh nghiệp, nhưng vẫn khó thu hồi. Điển hình như Công ty TNHH Dương Giang (huyện Hoa Lư, Ninh Bình) với hơn 300 lao động làm trong lĩnh vực xây dựng, nợ BHXH hơn 1,5 tỷ đồng và quá hạn 25 tháng. BHXH Nình Bình đã phải kiện ra tòa từ cuối 2013 nhưng không thu hồi được nợ BHXH. Đến nay, tiền nợ BHXH cộng dồn của doanh nghiệp là gần 3 tỷ đồng.
Giải quyết các chế độ liên quan đến BHXH. |
Lý giải số nợ gia tăng, ông Lê Hùng Sơn, Giám đốc BHXH tỉnh Ninh Bình cho biết: “Theo quy định, sau 30 ngày, nếu doanh nghiệp không đóng BHXH cho người lao động thì coi là nợ BHXH. Nguyên nhân nợ BHXH trên địa bàn tăng là do các doanh nghiệp thấy lãi suất nếu chậm đóng BHXH thấp hơn lãi suất ngân hàng, nên cố tình nợ BHXH. Thậm chí, một số đơn vị hành chính sự nghiệp cũng nợ bảo hiểm xã hội và cuối năm mới đóng”.
Hiện số nợ BHXH trên toàn quốc là khoảng 5.700 tỷ đồng. Vấn đề nợ BHXH tồn tại nhiều năm nay ảnh hưởng lớn đến quyền lợi của người lao động. “Bên cạnh những doanh nghiệp khó khăn, có nhiều doanh nghiệp cố tình nợ BHXH, không hợp tác với cơ quan BHXH để giải quyết chế độ đối với người lao động”, bà Đỗ Thị Xuân Phương, Phó Tổng giám đốc BHXH Việt Nam cho biết.
Theo BHXH Việt Nam, trong số các đơn vị nợ BHXH có đến trên 8.000 đơn vị đã ngừng hoạt động, với số lao động lên đến hơn 30.000 người. Trong năm 2014 có 50 cơ quan BHXH địa phương tiến hành khởi kiện trên 5.800 doanh nghiệp, đơn vị với số tiền nợ BHXH gần 2.500 tỷ đồng, nhưng mới thu hồi được 621 tỉ đồng.
“Tình hình nợ đóng, trốn đóng BHXH diễn ra phổ biến và kéo dài nhiều năm ở tất cả loại hình doanh nghiệp. Nợ BHXH cũng rất đa dạng và phức tạp, từ nộp chưa đầy đủ, kịp thời, đến nợ kéo dài, chây ì và nợ trong thời gian dài. Tình trạng này ảnh hưởng lớn đến việc giải quyết chế độ người lao động. Qua giám sát việc thực hiện chế độ BHXH tại một số tỉnh miền Bắc cho thấy, có doanh nghiệp nợ vì có khó khăn, nhưng cũng có doanh nghiệp cố tình chiếm dụng tiền BHXH. Đơn cử như khi chúng tôi đến giám sát 2 doanh nghiệp tại Bắc Ninh và Hưng Yên và lập biên bản, thì ngay ngày hôm sau họ đã nộp đủ hơn 7 tỷ đồng nợ BHXH. Người lao động trở thành “con tin” bởi người lao động đã trích phần lương để đóng BHXH trong khi người sử dụng lao động cố tình chưa đóng tiền BHXH, nên khi có vấn đề xảy ra thì người lao động không được giải quyết chế độ liên quan”, ông Mai Đức Chính, Phó Chủ tịch Tổng Liên đoàn lao động Việt Nam cho biết.
Nâng chế tài xử phạtHiện việc xử lý nợ BHXH của các doanh nghiệp mới chỉ dừng ở xử phạt hành chính và kiện ra tòa, chưa đủ sức răn đe. Để khắc phục tình trạng nợ BHXH, ông Mai Đức Chính cho biết đang sửa nghị định 95, trong đó đề xuất nâng mức phạt tối đa từ 75 triệu đồng lên 150 triệu đồng. “Đồng thời, cơ quan chức năng kiến nghị trong Bộ Luật hình sự sửa đổi nên thêm tội doanh nghiệp trốn đóng và số nợ lớn thì các cơ quan chức năng có thể khởi tố”, ông Mai Đức Chính cho biết.
“Thực tế, nếu doanh nghiệp nợ 1-2 tháng, cơ quan chức năng phải đôn đốc thu ngay, nếu để dồn lại thì càng khó thu hồi. Do đó, cần kết nối thông tin giữa ngành thuế và BHXH để nắm được cụ thể số lượng lao động và tình trạng nợ BHXH”, ông Chính đề xuất.
Từ thực tế cơ sở, ông Lê Hùng Sơn, giám đốc BHXH Nình Bình cho rằng: Nhiều trường hợp doanh nghiệp nợ BHXH, dù đã kiện ra tòa nhưng không thi hành án được. Do đó cần có chế tài mạnh hơn trong việc xử lý để đảm bảo quyền lợi người lao động. Trong luật BHXH mới này, việc trao quyền thanh tra cho BHXH sẽ giúp chủ động hơn trong việc giám sát và thu hồi nợ BHXH tại các doanh nghiệp.
Xuân Cường