Ảnh minh họa: Ngộ độc paracetamol rất dễ gặp nếu người dùng thuốc không để ý.
|
Theo Thạc sỹ Nguyễn Trung Nguyên, Phụ trách Trung tâm chống độc, Bệnh viện Bạch Mai, Trung tâm vừa tiếp nhận nam bệnh nhân (22 tuổi ở Sơn La) trong tình trạng tổn thương gan, viêm gan rất nặng, có dấu hiệu suy gan.
Gia đình bệnh nhân cho biết, trước đó, người bệnh đã uống 19 viên paraccetamol loại 500 mg để hạ sốt chỉ trong 2 ngày.
Bác sỹ Nguyên cho biết, bệnh nhân đã dùng quá liều thuốc, dẫn đến ngộ độc; cộng thêm tiền sử viêm gan B làm tăng tình trạng nặng của bệnh. Hiện bệnh nhân bị hôn mê gan, tiên lượng rất nặng, sốt cao chưa xác định nguyên nhân, có thể có nhiễm trùng.
Theo bác sỹ Nguyên, tình trạng ngộ độc paracetamol rất dễ gặp nếu người dân không để ý.
Khác với ngộ độc do chủ định uống để tự tử, bệnh nhân được người thân biết ngay, đưa đến viện sớm. Còn người bệnh ngộ độc paracetamol vì uống thuốc với mục đích giảm đau, hạ sốt nhiều khi ngay cả họ cũng không biết, không nghĩ mình ngộ độc. Chỉ đến khi cơ thể mệt mỏi, vàng da, viêm gan rồi mới đến viện thì đã quá muộn.
Paracetamol là thuốc hạ sốt, giảm đau được sử dụng phổ biến, có thể mua mà không cần đơn của thầy thuốc.
Hiện trên thị trường có hàng trăm loại thuốc chỉ chứa hoạt chất này hoặc phối hợp thêm với một hoặc vài dược chất khác. Loại thuốc này còn có nhiều dạng bào chế, thuốc viên thì có nén thường, nén bao phim, nén nhai, rồi viên sủi, thuốc bột, thuốc cốm, thuốc đạn, dạng siro... với hàm lượng khác nhau, từ 80mg, 150mg, 250mg... đến 500mg.
“Có rất nhiều nguy cơ ngộ độc paracetamol khi tự ý dùng thuốc. Nhiều loại thuốc giảm đau, hạ sốt chỉ khác nhau về tên thuốc, còn hoạt chất là giống nhau.
Nhiều người không để ý, vừa uống hạ sốt lại uống giảm đau sẽ làm tăng liều nạp vào cơ thể.
Ngoài ra hay gặp nhất là do sốt cao tái diễn liên tiếp, dùng thuốc hạ sốt liên tục”, bác sỹ Nguyên cho biết.
Trường hợp bị ngộ độc paracetamol rất nhanh, có thể chỉ sau vài giờ uống thuốc. Triệu chứng thường gặp là chán ăn, buồn nôn, vã mồ hôi, khó chịu, có thể đau hạ sườn phải. Sau 1, 2 ngày, có dấu hiệu vàng da, vàng mắt, tiểu sậm màu.
Khi ngộ độc paracetamol, nồng độ paracetamol trong máu quá cao, vượt quá khả năng khử độc của gan, sẽ làm chất độc tích lũy lại gây hoại tử tế bào gan. Tình trạng hoại tử lan rộng sẽ dẫn đến suy gan cấp, đến thận gây suy thận, thậm chí thấm vào não khiến bệnh nhân bị hôn mê…
Trong trường hợp nặng bệnh nhân kích động, mê sảng, suy hô hấp và có thể tử vong do suy đa tạng (thận, gan).
Bác sỹ Nguyên khuyến cáo, khi dùng thuốc phải tuân thủ liều lượng. Với trẻ em dưới 12 tuổi, liều paracetamol được khuyến cáo là 10 - 15 mg/kg uống hoặc đặt hậu môn mỗi 4 - 6 giờ, tối đa không vượt quá 5 lần dùng mỗi ngày. Trẻ em dưới 2 tuổi hoặc cân nặng nhỏ hơn 11 kg nên dùng paracetamol theo chỉ định của thầy thuốc. Với người lớn, liều khuyến cáo là 60 - 80 mg/kg/ngày và không được quá 4 g một ngày.
Thực tế cho thấy, chỉ cần 2 ngày liền dùng trên 3g paracetamol là đã dẫn đến nguy cơ viêm gan ngay cả với người khỏe mạnh. Trong trường hợp sốt cao; người bệnh nên kết hợp uống hạ sốt và chườm nóng, uống nhiều nước, không nên uống thuốc quá liều lượng; nếu không đỡ thì nên đến viện.
Người Việt trưởng thành tốt nhất là mỗi ngày chỉ 2g trở lại, có thể cho phép đến 3g nhưng có nguy cơ; đặc biệt là với người có tiền sử viêm gan, thể trạng yếu, nghiện rượu... Ngay khi biết uống quá liều paracetamol cần tìm cách xử lý, có thể là gây nôn.
Ngoài ra, có thể dùng than hoạt hoặc thuốc tẩy muối hay nước chè đặc để làm giảm hấp thu lượng độc cho gan. Với các trường hợp có triệu chứng rõ ràng của nhiễm độc, cần được đưa đến cơ sở y tế.