Tuy nhiên, việc sử dụng khẩu trang, trong đó có khẩu trang y tế tăng lên với số lượng lớn và chưa đáp ứng hướng dẫn của Bộ Y tế, tình trạng thải bỏ khẩu trang y tế sau sử dụng không đúng quy định dẫn đến nguy cơ lây nhiễm trong cộng đồng và ô nhiễm môi trường.
Bỏ túi đựng khẩu trang và quần áo bảo hộ y tế vào thùng lưu chứa chất thải tại khu cách ly Bệnh viện Đa khoa thành phố Phúc Yên. Ảnh tư liệu: Hoàng Hùng/TTXVN
Ưu tiên xử lý tại chỗ
Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Môi trường (Bộ Tài nguyên và Môi trường) Nguyễn Thượng Hiền thông tin, ngay từ năm 2020, khi dịch COVID-19 xảy ra, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã phối hợp với Bộ Y tế ban hành các hướng dẫn kỹ thuật liên quan đến phòng, chống dịch bệnh và quản lý rác thải y tế lây nhiễm tại các cơ sở y tế. Bộ cũng ban hành các văn bản chỉ đạo, đề nghị, đôn đốc các địa phương tăng cường công tác kiểm tra, thanh tra, hướng dẫn thu gom, vận chuyển, lưu giữ, xử lý rác thải rắn sinh hoạt, đặc biệt rác thải y tế lây nhiễm từ các cơ sở y tế, cơ sở cách ly tập trung.
Bên cạnh đó, tại các văn bản hướng dẫn của Bộ Tài nguyên và Môi trường, việc xử lý chất thải y tế lây nhiễm phát sinh cần ưu tiên xử lý tại chỗ tại các cơ sở y tế hoặc cụm cơ sở y tế tập trung ở địa phương có công trình, thiết bị xử lý chất thải y tế theo quy định. Trường hợp địa phương không có cơ sở xử lý tập trung sẽ chuyển chất thải lây nhiễm cho các cơ sở xử lý rác thải nguy hại có chức năng phù hợp, đảm bảo khoảng cách ngắn nhất từ khu vực phát sinh đến khu vực xử lý chất thải.
Bộ Tài nguyên và Môi trường cũng đề nghị các địa phương tăng cường kiểm tra, giám sát việc vận hành các công trình bảo vệ môi trường đối với các cơ sở y tế, cơ sở xử lý chất thải y tế, cơ sở xử lý chất thải rắn sinh hoạt; khử khuẩn nước thải sau xử lý tại các cơ sở y tế, các cơ sở cách ly tập trung, cơ sở xử lý chất thải y tế lây nhiễm đảm bảo không làm phát tán mầm bệnh ra môi trường. Bộ đề nghị các địa phương chỉ đạo các cơ sở y tế và khu vực cách ly tập trung bố trí các điểm thu gom, lưu giữ khẩu trang y tế theo đúng quy định; hướng dẫn người dân đến các cơ sở y tế thăm, khám trước khi ra về phải thải bỏ vào các thiết bị lưu chứa chất thải y tế và xử lý theo đúng quy định để ngăn ngừa nguy cơ phát tán mầm bệnh.
Đợt bùng phát dịch tại Đà Nẵng năm 2020, Ủy ban nhân dân thành phố đã chấp thuận cho Công ty Cổ phần Môi trường đô thị Đà Nẵng sử dụng Lò đốt ST-80 để xử lý chất thải y tế lây nhiễm với các điều kiện vận hành, quy trình kỹ thuật đảm bảo quy định. Công ty vận hành 20 giờ/ngày với tổng khối lượng rác y tế và chất thải có nguy cơ lây nhiễm COVID-19 được xử lý 2 tấn/ngày để bảo đảm an toàn vận hành và có thời gian bảo dưỡng lò đốt. Khối lượng rác y tế và chất thải có nguy cơ lây nhiễm COVID-19 chưa đốt được lưu giữ trong container lạnh, luôn bảo quản ở nhiệt độ khoảng 10 độ C và được đem ra đốt liên tục, bảo đảm rác lưu chứa không quá 48 giờ theo đúng quy định.
Tại Hải Dương, khối lượng chất thải có nguy cơ chứa SARS-CoV-2 đã thu gom từ khi xảy ra dịch COVID-19 ngày 27/1 đến ngày 20/2/2021 là 304,856 tấn. Ủy ban nhân dân các huyện, thị xã và thành phố đã chỉ đạo, giao đầu mối phụ trách thực hiện nhiệm vụ vệ sinh môi trường, xử lý chất thải tại các khu điều trị, khu cách ly tập trung, khu dân cư phong tỏa. Qua đó, các đơn vị được giao nhiệm vụ đã triển khai công tác thu gom, phân loại, tập kết và ký hợp đồng chuyển giao chất thải có nguy cơ chứa SARS-CoV-2 cho 2 đơn vị có chức năng xử lý chất thải nguy hại trên địa bàn tỉnh là Công ty trách nhiệm hữu hạn sản xuất dịch vụ thương mại Môi trường xanh và Công ty Cổ phần công nghệ môi trường An Sinh.
Để đảm bảo yêu cầu bảo vệ môi trường và an toàn phòng dịch, Sở Tài nguyên và Môi trường Hải Dương đã hướng dẫn hai Công ty xây dựng phương án, quy trình thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải lây nhiễm, trong đó chuẩn bị phương tiện vận chuyển, kế hoạch vận hành lò đốt chất thải, quá trình kiểm soát đảm bảo an toàn trong phòng, chống dịch COVID-19 cho người lao động tham gia thu gom, vận chuyển, xử lý...
Sở Tài nguyên và Môi trường thường xuyên kiểm tra, giám sát hoạt động thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải có nguy cơ chứa SARS-CoV-2 tại các khu điều trị, khu cách ly tập trung, khu dân cư phong tỏa để hướng dẫn, đôn đốc, yêu cầu việc thực hiện đảm bảo vệ sinh môi trường, kiểm soát an toàn dịch bệnh, báo cáo để kịp thời giải quyết những khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực hiện.
Khi dịch COVID-19 tại thành phố Chí Linh và huyện Cẩm Giàng (Hải Dương) diễn biến phức tạp, các điểm cách ly tập trung tăng nhanh, số lượng người cách ly lớn nên thiếu thùng lưu giữ chất thải tạm thời. Sở Tài nguyên và Môi trường đã liên hệ Quỹ Bảo vệ môi trường tỉnh hỗ trợ kịp thời 200 thùng chứa chất thải có nguy cơ lây nhiễm đặt tại các khu cách ly tập trung. Một số doanh nghiệp như: Công ty trách nhiệm hữu hạn Best Pacific Việt Nam, Công ty trách nhiệm hữu hạn dệt Pacific Crystal và Công ty trách nhiệm hữu hạn may Tinh Lợi đã hỗ trợ 350 thùng chứa rác thải để thu gom, xử lý rác thải tại các điểm chốt phòng, chống dịch COVID-19 cấp tỉnh, cấp huyện.
Nâng cao ý thức trong sử dụng khẩu trang
Qua theo dõi của Tổng cục Môi trường, công tác tuyên truyền nâng cao ý thức của cộng đồng trong công tác bảo vệ môi trường nói chung, lĩnh vực quản lý chất thải nói riêng đã được tăng cường hiệu quả, việc thu gom, vận chuyển rác thải sinh hoạt ngày một tăng cao, đặc biệt là ý thức của người dân trong việc sử dụng khẩu trang trong phòng, chống dịch COVID-19.
Thời gian đầu, người dân còn khá lúng túng trong việc sử dụng và thải bỏ khẩu trang. Nhưng sau đó, nhờ công tác tuyên truyền, ý thức của người dân được nâng lên rõ rệt. Lúc mới bùng phát dịch COVID-19, người dân chưa thực hiện nghiêm túc các hướng dẫn của Bộ Y tế, Ban Chỉ đạo quốc gia về phòng, chống dịch COVID-19, nhiều trường hợp không đi đến vùng dịch, cơ sở y tế cũng sử dụng khẩu trang y tế, vứt bỏ khẩu trang y tế ngoài đường, thậm chí vứt xuống các cống nước, nhưng tình trạng này hiện đã được cải thiện rất nhiều.
Trong các cơ sở y tế, cơ sở cách ly tập trung, vùng dịch… việc thải bỏ khẩu trang theo hướng dẫn đang được thực hiện tương đối tốt. Khẩu trang y tế đã được thu gom, đựng trong thùng có nắp đậy kín. Tuy nhiên, việc sử dụng khẩu trang liên quan đến phòng, chống dịch COVID-19 cần thực hiện theo đúng chỉ đạo của Ban Chỉ đạo quốc gia phòng, chống dịch COVID-19 cũng như Bộ Y tế để giảm thiểu lượng chất thải phát sinh do phòng, chống dịch gây ra.
Tổng cục Môi trường khuyến cáo, khẩu trang y tế chỉ nên dùng cho các y, bác sỹ, người liên quan ở tuyến đầu phòng, chống dịch. Các vùng không có dịch người dân có thể sử dụng loại khẩu trang bằng vải có thể tái sử dụng được hơn 20 lần thay vì dùng khẩu trang y tế, vừa tiết kiệm chi phí vừa hạn chế được lượng rác thải.
Theo Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Môi trường Nguyễn Thượng Hiền, thời gian tới, Bộ Tài nguyên và Môi trường phối hợp với Bộ Y tế, các địa phương tăng cường hơn nữa công tác thanh tra, kiểm tra các cơ sở xử lý chất thải; vận động, tuyên truyền người dân giảm thiểu phát sinh chất thải nói chung, trong đó có chất thải y tế, đặc biệt là chất thải lây nhiễm; đồng thời tuyên truyền, vận động người dân sử dụng khẩu trang đúng theo hướng dẫn của Bộ Y tế nhằm góp phần giảm thiểu chất thải y tế phát sinh.