Lễ hội được tổ chức vào tháng 3 âm lịch hàng năm, với điểm nhấn là nghi thức rước nước, rước kiệu và rồng trên sông, nhằm thể hiện đạo lý “uống nước nhớ nguồn”, để tỏ lòng tri ân đức Thánh Quý Minh Đại Vương, người có công giữ yên bờ cõi, bảo vệ giang sơn.
Theo truyền thuyết dân gian, Ngài là một trong 3 anh em, 3 vị tướng đã được phong Thánh, gồm Đức Thánh Tản Viên, Đức Thánh Cao Sơn và Đức Thánh Quý Minh; có công trấn ải Sơn Nam, bảo vệ đất nước thời vua Hùng Duệ Vương. Ngài là một “thượng đẳng thần” được các triều vua ban chiếu sắc phong, nhân dân khắp nơi thờ phụng, bách gia trăm họ một lòng thành kính.
Lễ hội năm nay diễn ra trong ba ngày, từ ngày 13 đến ngày 15/4/2017 (từ ngày 17 đến ngày 19 tháng 3 âm lịch), với phần lễ và phần hội.
Trong phần lễ, suốt hành trình rước kiệu về với đền Trần, những nghi lễ được thực hiện bằng sự thành kính, tôn nghiêm để cầu mong cho một năm mưa thuận gió hòa, quốc thái dân an. Đền Trần là nơi thờ Đức Thánh Quý Minh Đại Vương từ lâu đã nổi tiếng linh thiêng khắp xa gần. Đền được vua Đinh Tiên Hoàng xây dựng vào thế kỷ thứ X với mong muốn mượn uy danh của Thánh Đế trấn trạch theo 4 hướng Đông-Tây-Nam-Bắc. Đây cũng từng là nơi vua Trần Thái Tông sau khi dẹp loạn giặc Mông xâm lược đã vào tu hành.
Phần hội với là “ngày hội” của các làn điệu dân ca được công nhận là di sản phi vật thể đến từ các tỉnh trong cả nước như: Hà Giang, Tuyên Quang, Phú Thọ, Bắc Ninh, Nghệ An, Huế, Buôn Mê Thuật, Cần Thơ, Hà Nam, Nam Định, Thái Nguyên.
Dòng sông Ngô Đồng trải dài gần 10 km sẽ đưa du khách đắm mình thưởng thức cảnh non nước hữu tình kết hợp với làn điệu: hát then, đàn tĩnh, hát xoan, quan họ, nhã nhạc cung đình, đờn ca tài tử… Theo các làn điệu di sản, du khách sẽ xuôi vào Đền Suối Tiên – địa điểm chính tổ chức Lễ hội Tràng An 2017. Tại đây, du khách sẽ được thưởng thức các đặc sản vùng miền được bày trí vô cùng đẹp mắt thể hiện nét đẹp văn hóa của bản địa.
Một điểm mới mẻ không kém phần hấp dẫn sẽ có ở Lễ hội Tràng An 2017, đó là bối cảnh của bộ phim Hollywood đình đám đang thu hút hàng triệu người theo dõi “Kong: Skull Island” sẽ được tái hiện trong Khu Du lịch sinh thái Tràng An – nơi bộ phim đã từng quay tại đó.