Bốn bài học dạy con tài chính và nguyên tắc 'Giảm kỳ vọng, tăng kỳ công'

PGS. TS. Trần Thành Nam chia sẻ “Thay vì đặt quá nhiều kỳ vọng, hãy dành thời gian và công sức ra để dạy con về tiền từ sớm”.

Dưới đây là 4 bài học cần thiết để các phụ huynh tham khảo.

Bài học đầu tiên: Tiền không tự dưng mà có

Trẻ thường nhìn nhận cha mẹ là nguồn tiền có sẵn chứ không thể hiểu ngay rằng tiền đến từ sự lao động chăm chỉ của cha mẹ. Thay vì kỳ vọng con phải thông cảm cho mình, các bậc phụ huynh hãy giải thích con cha mẹ đi làm mỗi ngày để có tiền chi trả cho các sinh hoạt của cả gia đình. Cha mẹ là những tấm gương lao động gần gũi nhất, hãy chia sẻ cho con về công việc của mình để trẻ thấy được lợi ích của lao động và hiểu được sự vất vả của cha mẹ. Bên cạnh đó, để con có thể hình dung cách kiếm tiền và các công việc, phụ huynh có thể cho con tham gia các hoạt động hướng nghiệp và thử sức ở những lĩnh vực con thích.

Bài học thứ 2: Tiết kiệm phải trở thành thói quen

Trước khi học cách sử dụng tiền, trẻ cần có ý thức tiết kiệm. Dù chưa đi làm nhưng trẻ đã có thể có một khoản “thu nhập” kha khá từ tiền lì xì, tiền thưởng,... Thay vì giữ hộ con hay cho phép con tiêu hết số tiền chúng có, hãy hướng dẫn con bỏ ống heo tiết kiệm. Mục đích của việc tiết kiệm là để giúp con có một khoản tiền dự phòng khi cần.

Ví dụ như khi con muốn mua một món đồ chơi mới, thay vì đồng ý ngày, bố mẹ nên gợi ý con tiết kiệm để mua, giúp trẻ lên kế hoạch thực hiện và đặt mục tiêu để dành đủ tiền. Việc mua món đồ mình muốn bằng chính số tiền mình nỗ lực để dành, trẻ sẽ rất tự hào và trân trọng món đồ đó hơn. Bên cạnh đó, trẻ thường có xu hướng đòi hỏi nhu cầu được đáp ứng liền, thói quen tiết kiệm sẽ giúp con học được tính kiên nhẫn khi đưa ra các quyết định về tiền bạc.

Bài học thứ 3: Chi tiêu thông minh cho cả gia đình

Kỹ năng sử dụng tiền hợp lý sẽ chuẩn bị cho trẻ kiến thức và kỹ năng đưa ra những quyết định tài chính đúng đắn khi chúng lớn lên. Vì đồng tiền không dễ dàng mà có được, trẻ cần có ý thức sử dụng sao cho hợp lý.

Trẻ em học rất nhanh qua việc quan sát và làm theo cha mẹ của chúng. Cách đơn giản để bắt đầu dạy con về chi tiêu thông minh là làm gương và chia sẻ với con kế hoạch sử dụng tiền hàng tháng của gia đình, đồng thời cho con tham gia vào các hoạt động chi tiêu hàng ngày của cha mẹ như đi chợ, mua sắm,...

Một vấn đề phụ huynh cần lưu tâm là trẻ nhỏ thường không phân biệt được nhu cầu và mong muốn nên có xu hướng chi tiền thiếu suy nghĩ vào những thứ không cần thiết. Cha mẹ cần kiên nhẫn giải thích cho con biết nhu cầu là những thứ thiết yếu, cần phải được ưu tiên còn mong muốn là những thứ không ảnh hưởng đến cuộc sống và có thể chờ đợi. Ví dụ như giữa việc mua đồ chơi và việc đi chợ mua đồ ăn cho bữa tối, con cần ưu tiên việc đi chợ hơn.

Bài học số 4: Quyên góp, từ thiện không chỉ là giúp đỡ về tiền

Việc làm từ thiện là cơ hội tốt để dạy trẻ quý trọng cuộc sống mình đang có hơn, biết thông cảm và sẻ chia với những người khác. Trẻ có thể học cách giúp đỡ những hoàn cảnh khó khăn bằng nhiều hình thức khác nhau như tiền, thời gian, vật chất.

Không chỉ dạy bằng lời nói mà phụ huynh cần hướng dẫn, tạo điều kiện cho con trực tiếp tham gia vào các hoạt động từ thiện. Cha mẹ có thể dẫn con theo trong các chuyến đi từ thiện, chó phép con tham gia các hoạt động quyên góp hay công ích ở trường, trực tiếp hướng dẫn trẻ quyên góp tiền mặt hay quần áo, sách truyện tùy theo khả năng của mình. Hãy cho con tham gia để hiểu được giá trị của việc chia sẻ và cho đi, để bé sống có ích hơn và biết trân trọng những gì mình đang có.

Trong tọa đàm “Vì sao nên giáo dục trẻ về tiền từ bé?” do Prudential Việt Nam và VNExpress thực hiện, PGS. TS. Trần Thành Nam khẳng định “Nên dạy trẻ em về tiền từ sớm, và nếu có thể thì hãy bắt đầu từ 3 tuổi”. Theo ông, 4 khái niệm cơ bản về tiền kể trên nên được dạy theo phương pháp đồng tâm và gia tăng khái niệm qua mỗi lứa tuổi. Tùy vào độ tiếp xúc của con với thế giới tài chính mà các khái niệm mở rộng từ kiếm tiền ra sao, tiết kiệm là gì cho đến cách sử dụng tiền thông minh, đầu tư,... Qua những bài học đơn giản được kết hợp với các hoạt động và những lời nhắc nhở hàng ngày, cha mẹ có thể giúp con chuẩn bị các kiến thức và kỹ năng để đối mặt với những thử thách về tài chính trong tương lai.