Phát biểu tại lễ trao giải, nhà thơ Hữu Thỉnh, Chủ tịch Liên hiệp các Hội Văn học nghệ thuật Việt Nam, Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam, khẳng định: Đây là giải thưởng chuyên đề mang tính tổng kết của Hội Nhà văn Việt Nam nhằm tôn vinh các tác giả có sáng tác chất lượng về biên giới và biển đảo. Quan trọng hơn, giải thưởng nhằm tưởng nhớ những người anh hùng đã hy sinh vì sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc mà các tác giả đã đề cập trong những tác phẩm văn học về biên giới và biển đảo.
Theo nhà thơ Hữu Thỉnh, qua các tác phẩm, chúng ta có thể thấy rõ rằng các tác giả đã có ý thức rất sớm về chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của đất nước, lặng lẽ, âm thầm sáng tác, thể hiện tình yêu và trách nhiệm với Tổ quốc, đem lại những tác phẩm giá trị, chân thực, có tính dự báo cao và trở thành những “cột mốc sống” bảo vệ chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ đất nước.
Trong lần trao giải thưởng sáng tác về biên giới và biển đảo lần đầu tiên này, Hội Nhà văn Việt Nam đã trao hai hệ thống giải gồm: Giải Tôn vinh dành cho các tác giả có tác phẩm đã được trao giải trong những cuộc thi, sự kiện văn học, nghệ thuật từ năm 1975 đến nay và Giải thưởng dành cho tác giả có tác phẩm văn học viết về biên giới và biển đảo chưa dự thi, chưa đoạt giải ở các cuộc thi, sự kiện văn học, nghệ thuật trước đây.
Theo đó, 12 tác giả được trao Giải Tôn vinh gồm: “Không phải trò đùa” của tác giả Khuất Quang Thụy; “Huyền thoại tàu không số” của tác giả Đình Kính; “Trường Sa kỳ vĩ và gian lao” của tác giả Sương Nguyệt Minh; “Biển xanh màu lá” của tác giả Nguyễn Xuân Thủy; “Trường Sa trong mắt trong” của tác giả Nguyễn Mạnh Hùng; “Nậm Ngặt mây trắng” của tác giả Nguyễn Hùng Sơn; “Tình không biên giới” của tác giả Kim Quyên; “Tổ quốc nhìn từ biển” của tác giả Nguyễn Việt Chiến; “Đảo chìm”, “Hơi thở rừng hồi” của tác giả Vương Trọng; “Sóng trầm biển dựng” của tác giả Đoàn Văn Mật; “Hạ thủy những giấc mơ” của tác giả Nguyễn Hữu Quý; “Nơi khôn thiêng của biển” của tác giả Nguyễn Hữu Quang.
Cùng với đó, Hội Nhà văn Việt Nam đã trao các giải Nhất, Nhì, Ba cho 32 tác giả có tác phẩm văn học viết về biên giới và biển đảo chưa dự thi, chưa đoạt giải ở các cuộc thi, sự kiện văn học, nghệ thuật trước đây.
Cụ thể, có 4 giải Nhất thuộc về “Đảo chìm Trường Sa” của tác giả Trần Đăng Khoa; “Mình và họ” của tác giả Nguyễn Bình Phương; “Ba phần tư trái đất” của tác giả Thi Hoàng; “Từ biển mà đi”, “Mộ gió”, “Thơ viết về biển” của tác giả Trịnh Công Lộc. Hội Nhà văn Việt Nam còn trao 10 giải Nhì, 18 giải Ba cho các tác giả có tác phẩm xuất sắc.
Nhân dịp này, Hội Nhà văn Việt Nam cũng đã trao 7 giải tập thể cho các đơn vị có nhiều đóng góp trong việc phổ biến, tuyên truyền các tác phẩm văn học về biên giới và biển đảo, gồm: Báo Văn nghệ, Nhà Xuất bản Hội Nhà văn, Tạp chí Nhà văn và Tác phẩm, Tạp chí Văn nghệ quân đội, Website Hội Nhà văn Việt Nam (Vanvn.net), Tạp chí Thơ, Tạp chí Hồn Việt.