Hội nghị Đối ngoại toàn quốc: Nâng cao tư duy đối ngoại trong phát triển kinh tế

Đẩy mạnh phát triển kinh tế đối ngoại

Tham luận tại Hội nghị, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên cho rằng, nước ta đang bước vào thời kỳ phát triển mới. Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư và kinh tế số đang là xu hướng phát triển mạnh mẽ, mang lại những thời cơ, thuận lợi nhưng cũng có không ít khó khăn, thách thức đan xen. Đặc biệt, đại dịch COVID-19 được dự báo có thể còn diễn biến phức tạp, tác động bất lợi đến mọi mặt đời sống xã hội.

Để tiếp tục đẩy mạnh phát triển kinh tế đối ngoại, bảo đảm cao nhất lợi ích quốc gia - dân tộc trong bối cảnh tình hình mới, Bộ Công Thương đề xuất một số nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm. Theo đó, tiếp tục đổi mới và nâng cao chất lượng công tác thể chế, nhất là việc thể chế hóa kịp thời các quan điểm, đường lối của Đảng về kinh tế đối ngoại, bảo đảm phù hợp với các cam kết và thông lệ quốc tế; đồng thời, khẩn trương xây dựng chiến lược mới về hội nhập kinh tế quốc tế thông qua việc tham gia có chọn lọc các Hiệp định Thương mại tự do (FTA), đặc biệt là các FTA thế hệ mới; đồng thời, tập trung triển khai có hiệu quả các FTA mà Việt Nam đã tham gia, bảo đảm sự phát triển bền vững.

Cùng với đó, tập trung xây dựng, phát triển các ngành công nghiệp có tính chất nền tảng (như công nghiệp hỗ trợ, vật liệu, hóa chất, chế tạo, chế biến, điện tử) và hình thành các doanh nghiệp công nghiệp mạnh để nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, kết nối với chuỗi cung ứng toàn cầu; chú trọng phát triển một số ngành mang tính đột phá, phù hợp với xu thế quốc tế như công nghệ xanh, ô tô sử dụng năng lượng mới, công nghiệp điện tử với hàm lượng công nghệ cao, công nghiệp sinh hóa và dược phẩm…

Đồng thời, đề cao vai trò của doanh nghiệp, xác định rõ doanh nghiệp là chủ thể, trung tâm trong các hoạt động kinh tế đối ngoại thông qua việc tập trung tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho doanh nghiệp để duy trì và phát triển các hoạt động sản xuất, kinh doanh trong mọi tình huống; tăng cường hỗ trợ doanh nghiệp trong quá trình thực hiện các cam kết hội nhập kinh tế quốc tế; tiếp tục đẩy mạnh cải cách, đơn giản hóa thủ tục hành chính, tạo thuận lợi cho hoạt động đầu tư, kinh doanh và xuất, nhập khẩu hàng hóa; đặc biệt là định hướng, hỗ trợ các doanh nghiệp Việt Nam đầu tư ra thị trường nước ngoài để tiếp cận công nghệ tiên tiến, tiếp thu kinh nghiệm quản lý và đưa lao động Việt Nam ra nước ngoài làm việc nhằm thay đổi tầm nhìn và kỹ năng lao động.

Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên cho rằng, cần tập trung xây dựng nền kinh tế độc lập, tự chủ trên cơ sở đa phương hóa, đa dạng hóa các quan hệ kinh tế đối ngoại, tránh lệ thuộc vào một thị trường, một đối tác cụ thể. Đồng thời, chú trọng giải quyết hài hòa lợi ích quốc gia, dân tộc với lợi ích của các nước khác trong quan hệ kinh tế đối ngoại. Bên cạnh việc đề cao lợi ích quốc gia-dân tộc của ta, cần nhận diện rõ những điểm chung giữa các quốc gia để chủ động thúc đẩy hợp tác, thúc đẩy định hình các quy tắc, luật lệ chung có lợi cho Việt Nam trong phân công lao động quốc tế, cải thiện vị trí trong chuỗi giá trị, chuỗi sản xuất, cung ứng khu vực và toàn cầu, nâng cao thực lực và vị thế của đất nước một cách bền vững nhất.

Một điểm nữa được Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên nhắc tới, đó là việc chú trọng nâng cao nhận thức, năng lực, trình độ cho các cơ quan, đội ngũ cán bộ, công chức làm công tác có liên quan đến kinh tế đối ngoại và cộng đồng doanh nghiệp về chiến lược kinh tế đối ngoại, xung đột thương mại giữa các nước lớn, chủ nghĩa bảo hộ thương mại và rủi ro đứt gãy chuỗi cung ứng… do đại dịch COVID-19 hoặc các tình huống bất khả kháng có thể xảy ra. Đồng thời, quan tâm xây dựng nguồn nhân lực chất lượng cao, phục vụ hoạt động kinh tế đối ngoại, bảo đảm ngang tầm nhiệm vụ trong tình hình mới.

Thích ứng, sáng tạo để biến nguy thành cơ

Chủ tịch UBND Thành phố Hồ Chí Minh Phan Văn Mãi cho rằng, bối cảnh phức tạp với sự gia tăng của an ninh phi truyền thống hiện nay đang ảnh hưởng ít nhiều đến tính chủ động và tích cực hội nhập quốc tế của thành phố; cùng với đó là những bất ổn do dịch bệnh gây ra, sự cạnh tranh thu hút đầu tư giữa các thành phố ngày càng gia tăng và quyết liệt hơn khi các nước đang tận dụng thời cơ triển khai kế hoạch phục hồi và phát triển kinh tế sau dịch. Bên cạnh những thách thức trên, Thành phố Hồ Chí Minh đã nhận thấy được những cơ hội trong triển khai đường lối đối ngoại Đại hội XIII của Đảng,

Đó là, đường lối đối ngoại của Việt Nam phù hợp với xu thế phát triển của thế giới. Phương châm chỉ đạo công tác đối ngoại của Đảng ta hiện nay đã rõ ràng, sâu rộng, bao quát toàn diện, giúp thành phố có nhiều thuận lợi trong quán triệt, triển khai các hoạt động đối ngoại. Nhờ đó, mức độ chuyên nghiệp và thực chất của ngoại giao Việt Nam và đối ngoại thành phố ngày càng gia tăng. Các kế hoạch, chiến lược hợp tác của thành phố với các đối tác được xây dựng một cách bài bản, có chiều sâu và ngày càng tiệm cận với cách làm của khu vực và thế giới. Thành phố đã xây dựng và triển khai Đề án thúc đẩy quan hệ với các địa phương trọng điểm của các nước và đối tác chiến lược của Việt Nam phục vụ mục tiêu phát triển nhanh và bền vững của thành phố giai đoạn 2020-2025. Cùng với đó, xây dựng kế hoạch thực thi hiệu quả các Hiệp định Thương mại tự do như Hiệp định Đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), Hiệp định Thương mại tự do giữa Việt Nam và Liên minh châu Âu (EVFTA)…

Cũng theo Chủ tịch UBND Thành phố Hồ Chí Minh, ngoại giao vaccine và trong cuộc chiến phòng, chống dịch của Việt Nam và thành phố thời gian qua là một điển hình cho việc thích ứng, sáng tạo của nền ngoại giao Việt Nam và đối ngoại thành phố. Nhờ vào các hoạt động đối ngoại linh hoạt, chủ động trong thời gian đại dịch, thành phố đã nhận được sự động viên, chia sẻ rộng khắp những hỗ trợ về tinh thần, vật chất, kinh nghiệm thiết thực từ các đối tác trên khắp thế giới trong phòng, chống dịch, thích ứng an toàn với dịch COVID-19 và phát triển kinh tế.

“Bối cảnh kinh tế có thể sẽ đặt ra những đề bài khó nhưng đồng thời sẽ tạo động lực để đối ngoại trở nên sáng tạo hơn. Trên thực tế, điều kiện khó khăn cũng là động lực để thành phố biến nguy thành cơ, thay đổi cách làm không phù hợp để áp dụng các mô hình mới, tiên tiến và hiệu quả hơn. Các hoạt động đối ngoại trực tuyến trong số nhiều hoạt động khác của thành phố đã được  triển khai tích cực, chủ động”, đồng chí Phan Văn Mãi chia sẻ quan điểm.

Theo Chủ tịch UBND Thành phố Hồ Chí Minh Phan Văn Mãi, thời gian tới, Thành phố Hồ Chí Minh tiếp tục phương châm đa dạng hóa, đa phương hóa, chủ động, tích cực hội nhập quốc tế toàn diện, sâu rộng, có hiệu quả. Cơ hội thách thức từ bối cảnh hội nhập đặt ra yêu cầu ngày càng cao hơn đối với thành phố trong hoạt động đối ngoại, do đó, thành phố sẽ phấn đấu, nỗ lực nhiều hơn để trở thành thành viên có trách nhiệm, luôn sẵn sàng chia sẻ, xây dựng thành phố trở thành điểm đến hấp dẫn của khu vực và thế giới.

Tiếp tục tư duy đối ngoại, lấy kinh tế làm trọng tâm, thành phố tiếp tục mở rộng không gian phát triển, tìm động lực mới cho phát triển kinh tế của thành phố; trong đó, hoạt động đối ngoại là tiên phong huy động nguồn lực bên ngoài cho phát triển đất nước và thành phố. Cùng với đó, tranh thủ các đối tác, các FTA đã ký, nguồn lực từ cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài nhằm mở rộng thị trường thu hút tri thức, công nghệ, nhà đầu tư... phục hồi phát triển sau COVID-19.  

Chủ tịch UBND Thành phố Hồ Chí Minh Phan Văn Mãi cho rằng, việc khan hiếm nguồn lực và kênh hợp tác trong thời gian đại dịch đòi hỏi đối ngoại phải được triển khai theo cách thức mới linh hoạt, có trọng tâm, hiệu quả thực chất. Trên tinh thần đó, thành phố sẽ đẩy mạnh quan hệ với các địa phương trọng điểm, tránh tình trạng nguồn lực bị giàn trải, đồng thời chú trọng duy trì, nâng cao chất lượng quan hệ giữa các đối tác truyền thống, đối tác có nhiều tiềm năng hợp tác. Các hoạt động đối ngoại sẽ tiến hành song song trên các nền tảng trực tuyến và trực tiếp để bổ sung và hỗ trợ cho nhau với cách làm đa dạng, phù hợp về mặt cơ chế, thành phố sẽ nhân rộng các mô hình phù hợp như Tổ công tác chung Thành phố Hồ Chí Minh -Ngân hàng Thế giới, công tác đối ngoại nhân dân… nhằm tháo gỡ vướng mắc, đẩy nhanh tiến độ hợp tác, triển khai với các đối tác.

Đồng thời, xây dựng cơ sở dữ liệu thông tin tổng hợp các hoạt động đối ngoại, hợp tác quốc tế phục vụ công tác điều hành và dự báo trong bối cảnh có nhiều nhiều yếu tố bất định như hiện nay; đồng thời, tăng cường xây dựng và quảng bá hình ảnh của thành phố, đẩy mạnh xúc tiến thương mại, đầu tư, quảng bá hình ảnh đoàn kết, chân thành, năng động, sáng tạo của thành phố trong giai đoạn phát triển mới.