Tháng 9/2003, trong một đợt điều chỉnh, sắp xếp lại một số vị trí lãnh đạo các đơn vị thông tin của ngành, tôi được Ban Cán sự Đảng và Tổng Giám đốc TTXVN phân công kiêm nhiệm Tổng Biên tập Báo Tin tức.
Thời điểm tôi nhận đảm đương phụ trách trực tiếp Báo Tin tức cũng là lúc tòa soạn đang gặp nhiều khó khăn.
Trong những khó khăn của tòa soạn, vấn đề nhân sự là nan giải nhất, không giải quyết được nút thắt này thì khó nói đến đổi mới hay nâng cao chất lượng và hiệu quả của tờ báo.
Tôi tự đề ra phương châm: “Gạn đục khơi trong, động viên nhiệt tình và sự sáng tạo của đội ngũ cán bộ tại chỗ, huy động được sự “chung tay, góp sức” của lực lượng đông đảo phóng viên và biên tập viên trong toàn ngành, đặc biệt là của anh em phóng viên thường trú ở các phân xã trong và ngoài nước đóng góp tích cực cho báo bằng những tin, bài, ảnh nhanh, nhạy và trúng vấn đề”.
Khó khăn thứ hai mang tính khách quan là thời gian ra báo.
Nối tiếp truyền thống của tờ Tin tức buổi chiều, Tin tức tiếp tục là tờ báo phát hành vào buổi chiều duy nhất ở nước ta lúc đó. Lợi thế của báo chiều là có thể cung cấp cho bạn đọc những tin thời sự nóng hổi, phản ánh những sự kiện mới diễn ra trong buổi sáng mỗi ngày. Lợi thế này cũng chính là một hạn chế: Đó là thời gian “sống” của tin thời sự quá ngắn. Trừ những trường hợp đặc biệt như những ngày tiếp sau sự kiện khủng bố tại Tòa tháp đôi ở New York, Mỹ, tháng 9/2001, thông thường có rất ít sự kiện thời sự nóng diễn ra trong thời gian buổi sáng kể cả trong nước và trên thế giới.
Để lấp đầy các trang thời sự, tờ báo phải sử dụng khá nhiều thông tin đã được các báo buổi sáng khai thác, hoặc chỉ còn cách khai thác các thông tin tiếp nối các sự kiện đã được phản ánh.
Bạn đọc mua Báo Tin tức tại phố Phan Huy Chú, Hà Nội. |
Ngoài ra có những khó khăn ngoài chuyên môn như thời gian trình bày và in báo, phương tiện và cước phí phát hành báo đi các địa chỉ ở xa khá cao do số lượng phát hành một tờ báo ít hơn số lượng phát hành của nhiều tờ báo cùng một lúc.
Tìm lời giải cho những khó khăn, hạn chế đó, những giải pháp được đề xuất qua các cuộc trao đổi dân chủ, tập hợp những sáng kiến của mọi thành viên trong chi ủy và ban phụ trách, trong chi hội nhà báo và trong hội nghị cán bộ viên chức toàn tòa soạn.
“Phải đổi mới và kiên trì đổi mới” là tư tưởng chủ đạo và phương hướng hành động của tôi trong suốt thời gian đảm đương nhiệm vụ trong ban lãnh đạo cơ quan nói chung và trong thời gian làm Tổng Biên tập Báo Tin tức nói riêng.
Vận dụng cách làm của nhiều tờ báo nước ngoài mà mình đã có dịp được tiếp xúc và chiêm nghiệm, tôi đề xuất thực hiện một số trang chuyên đề giống như những phụ trương kèm theo mỗi số hàng ngày của báo. Những chuyên mục này có tiêu đề (tên gọi) riêng và bao gồm nhiều mục nhỏ, thông tin chuyên sâu và đa diện của từng lĩnh vực. Các phụ trương này được kèm theo từng số báo, nhưng độc giả có thể tách riêng ra khi đọc, giống như một tờ báo độc lập và có thể lưu giữ để đọc trong những ngày sau mà không sợ nhạt tính thời sự.
Đề xuất của tôi được anh em trong tòa soạn đồng tình ủng hộ. Từng phòng biên tập được phân công thực hiện một hoặc hai chuyên mục. Ra đời đầu tiên là chuyên mục về văn hóa - xã hội có tên gọi “Nhịp sống”, ra thứ hai hàng tuần do Phòng Văn xã thực hiện. Phòng này sau đó còn đảm nhiệm thêm chuyên mục “Điểm hẹn” ra ngày thứ sáu giới thiệu cho bạn đọc những địa chỉ, chương trình văn nghệ vui chơi, thư giãn hoặc mua sắm vào dịp cuối tuần. Tiếp đó là các chuyên mục “Âm sắc thị trường” do Phòng Kinh tế thực hiện ra ngày thứ ba và “Kết nối” của Phòng Chính trị vào thứ hai đăng tin về những chính sách, văn bản pháp luật và những quyết định của chính phủ mới được ban hành trong tuần. Còn có một chuyên mục về những sự kiện quốc tế và những vấn đề hiện được quan tâm hàng đầu trên thế giới mang tên “Hành tinh xanh” do Phòng Quốc tế cộng tác với Ban Biên tập tin thế giới thực hiện ra vào ngày thứ năm. Nổi bật trong những chuyên mục này là những bài viết của anh chị em phóng viên nước ngoài gửi về.
Cùng với việc ra đời của các chuyên mục, báo cũng bắt đầu nâng số trang từ 12 lên 16, trong đó 4 trang mới thêm là dành cho phần chuyên mục. Yêu cầu đặt ra là cách viết phải hấp dẫn, đề tài được lựa chọn kỹ càng phù hợp với mối quan tâm chung của đông đảo bạn đọc với nhiều thông tin bổ ích đáp ứng nhu cầu nâng cao hiểu biết của cộng đồng trong nhiều lĩnh vực, cùng với việc thu hút được sự cộng tác của nhiều cây bút và các chuyên gia có uy tín trong từng lĩnh vực.
Khi bắt tay vào thực hiện sáng kiến này, tôi thật bất ngờ trước sự nhập cuộc nhanh chóng đầy tự tin và hào hứng của anh chị em phóng viên và biên tập viên bản báo, cùng với sự động viên và sự hỗ trợ nhiệt tình của Ban lãnh đạo, các đơn vị công tác cùng đông đảo bạn đồng nghiệp trong ngành. Có người nói vui “Đây là tờ báo 1+5”. Một vài nhà báo ngoài cơ quan gọi điện, nhắn tin hoặc trong những cuộc gặp gỡ tình cờ đã bày tỏ lời hoan nghênh sáng kiến mới của tờ báo.
Thực sự 2004 là một năm đáng ghi nhớ của tờ báo, giống như một sự lột xác với một tòa soạn được trẻ hóa, đầy nhiệt tình và năng động. Nhiều cây bút đã vươn lên tự khẳng định mình làm chủ cuộc đổi mới của tờ báo. Nguyễn Quang Vinh, một phóng viên lớp đàn anh, có dịp phát huy ưu thế của mình trong những loạt bài phóng sự nhiều kỳ về tình hình lũ lụt ở đồng bằng sông Cửu Long và tình hình an ninh trật tự ở Tây Nguyên. Lớp kế cận có Trần Quang Vinh với những bài tản mạn và ký có vẻ ngẫu hứng khá hấp dẫn. Lê Hiền với loạt bài về chiến dịch khuất phục đàn voi rừng... Đặc biệt ấn tượng là những cây bút nữ mới nổi: Hà Lệ Uyên với những bài ký ngắn, văn phong nhẹ nhàng mà tinh tế. Nguyễn Thu Hà có loạt bài về văn hóa của người Hà Nội được Vụ Báo chí Bộ Văn hóa và Thông tin (cũ) biểu dương. Rồi Đoàn Ngọc Thu, Phạm Thị Tuyết, Thùy Hương, Xuân Phong tiếp nối Hoàng Yến của lớp đàn chị, dần trở thành những trụ cột mới của báo.
Những cố gắng và thành tựu của Báo Tin tức trong năm 2004 được cơ quan ghi nhận với phần thưởng là lá cờ thi đua của Chính phủ tặng tòa soạn vào cuối năm đó.
Tháng 7/2005, do yêu cầu công tác Ban cán sự Đảng và Bộ Biên tập TTXVN cho tôi được thôi kiêm nhiệm chức vụ Tổng Biên tập Báo Tin tức. Thay tôi là nhà báo Nguyễn Mạnh Chung - nguyên Phó Tổng Biên tập của báo. Những thành quả của công cuộc đổi mới ở tòa soạn tiếp tục được duy trì cho tới khi Báo Tin tức chuyển sang phát hành vào buổi sáng. Tờ báo buổi chiều đầu tiên và có truyền thống nhất của nước ta đã lùi vào dĩ vãng, không còn những chuyên mục đã từng ghi dấu ấn trong sự nghiệp đổi mới của ngành thông tấn. Thời cuộc thay đổi, cần có những điều chỉnh phù hợp, không có gì phải tiếc nuối. Xin hãy coi đó như một cuộc thử nghiệm cần thiết và bổ ích.
Nguyễn Duy Cương