Quan tâm giải quyết, phục hồi đời sống xã hội sau dịch bệnh

Theo Chủ nhiệm Nguyễn Thúy Anh, về cơ bản, Ủy ban Xã hội nhất trí với báo cáo của Chính phủ.

Báo cáo nhấn mạnh, trong gần hai năm qua, đại dịch COVID-19 đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống nhân dân, gây tổn hại sức khỏe và cướp đi sinh mạng của hàng nghìn đồng bào. Dưới sự lãnh đạo của Đảng và Nhà nước, sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị và sự tham gia của toàn quân, toàn dân, cộng đồng doanh nghiệp chung sức, đồng lòng, phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc, khơi dậy tinh thần tương thân, tương ái trong nhân dân, góp công, góp sức, nỗ lực vượt qua mọi khó khăn, thử thách, triển khai quyết liệt, đồng bộ, sáng tạo, linh hoạt nhiều chủ trương, biện pháp để kiểm soát dịch COVID-19, thực hiện mục tiêu kép, vừa bảo vệ sức khỏe Nhân dân, vừa duy trì phát triển kinh tế-xã hội dần đưa nước ta trở lại trạng thái bình thường mới.

Tiếp tục phát huy tinh thần làm việc “chủ động, đổi mới, sáng tạo, tâm huyết, đồng lòng”, đồng hành cùng với Chính phủ trong công tác phòng, chống đại dịch, Quốc hội và Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã ban hành 6 Nghị quyết để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho công tác phòng, chống dịch COVID-19; tích cực tham gia công tác ngoại giao vaccine; các cơ quan của Quốc hội, các đoàn đại biểu Quốc hội chủ động nắm bắt tình hình kinh tế - xã hội ảnh hưởng do dịch COVID-19.

Còn tình trạng chưa thống nhất, đồng bộ giữa các cấp chính quyền

Về thực hiện Nghị quyết số 30/2021/QH15, Ủy ban nhận thấy, Chính phủ đã tiếp tục chủ động, linh hoạt áp dụng các biện pháp phòng, chống dịch COVID-19 thông qua việc kịp thời trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành về một số nội dung khác luật hoặc luật chưa quy định hoặc vượt thẩm quyền. Ngoài ra, Chính phủ đã chủ động, khẩn trương, kịp thời ban hành trên 100 văn bản  chỉ đạo, điều hành để đáp ứng yêu cầu cấp bách trong phòng, chống dịch với mục tiêu bảo đảm sức khỏe, tính mạng của nhân dân lên trên hết và trước hết.

Tuy nhiên, Ủy ban cho rằng, các văn bản hướng dẫn, trả lời của các bộ, ngành trung ương để giải quyết các vấn đề, vướng mắc, phát sinh ở địa phương đôi khi còn chậm, có văn bản chưa phù hợp với tình hình thực tiễn; vẫn còn tình trạng văn bản của chính quyền địa phương chưa bảo đảm tính thống nhất với hướng dẫn của Trung ương và chưa thống nhất, đồng bộ giữa các cấp chính quyền địa phương, giữa các địa phương; một số trường hợp làm phát sinh thủ tục hành chính mới, chưa phù hợp với quy định pháp luật; trong chỉ đạo, điều hành đôi lúc còn lúng túng, thiếu thống nhất; việc phân cấp cho các địa phương thời gian qua chưa thật chặt chẽ, thiếu cơ chế kiểm soát việc thực hiện.

Về công tác phòng, chống dịch COVID-19, Ủy ban thấy rằng, công tác phòng, chống dịch trong thời gian qua đã đạt được những kết quả quan trọng, cơ bản kiểm soát được dịch COVID-19. Ủy ban cơ bản thống nhất với Báo cáo của Chính phủ và có một số ý kiến về công tác phòng, chống dịch tại một số ngành, lĩnh vực cụ thể.

Ủy ban nhận thấy việc ứng phó với đợt dịch thứ 4 bộc lộ nhiều hạn chế, nhất là về hạn chế của hệ thống y tế, đặc biệt là y tế cơ sở, y tế dự phòng. Nhu cầu kinh phí cho phòng, chống dịch trong thời gian tới dự báo là lớn nhưng nguồn huy động từ xã hội giảm dần, chính vì vậy, ngân sách nhà nước vẫn sẽ vẫn là nguồn lực chính.

Về sản xuất kinh doanh và lao động - việc làm, Ủy ban thấy rằng, trước thực trạng dịch bệnh có tác động bất lợi tới hoạt động sản xuất, kinh doanh, Chính phủ đã kịp thời ban hành nhiều cơ chế, chính sách và giải pháp nhằm hỗ trợ cho các doanh nghiệp, người dân, người lao động bị ảnh hưởng bởi dịch COVID-19. Tuy nhiên, vẫn còn một số vấn đề cần quan tâm như doanh nghiệp rút khỏi thị trường và ngừng kinh doanh với số lượng lớn; thị trường lao động khu vực chính thức có xu hướng thu hẹp, lực lượng lao động phi chính thức bị mất việc làm, phải tạm ngừng làm việc chiếm tỉ lệ lớn; có nguy cơ đứt gãy chuỗi cung ứng lao động trong và sau các làn sóng dịch. Một số ý kiến cho rằng việc áp dụng phương thức “3 tại chỗ”, “1 cung đường 2 điểm đến” tại một số nơi còn chưa thực sự phù hợp, làm tăng gánh nặng, chi phí cho doanh nghiệp...

Về an sinh xã hội, Chính phủ đã triển khai các biện pháp nhằm đảm bảo an sinh xã hội, tổ chức vận động, huy động sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc và các nguồn lực xã hội của các tổ chức, cá nhân trong nước và nước ngoài cho hoạt động phòng, chống dịch COVID-19.

Ủy ban cho rằng, tác động về mặt xã hội của đại dịch rất lớn và chưa được đánh giá đầy đủ; có tình trạng lao động tự do phản ánh chưa tiếp cận được chính sách hỗ trợ của Nhà nước; có lúc, có nơi đã xuất hiện tình trạng đói và thiếu đói trong số đối tượng “mắc kẹt” tại các địa bàn phong tỏa, giãn cách; có xấp xỉ 2.100 trẻ em mồ côi do dịch bệnh COVID-19, nhiều em trong số này có nguy cơ không được bảo đảm phát triển toàn diện.

Trước diễn biến phức tạp của dịch COVID-19, Chính phủ đã chỉ đạo các bộ, ngành và chính quyền địa phương ban hành các kế hoạch, phương án đảm bảo an ninh, trật tự, an toàn xã hội.

Tuy nhiên, một số tội phạm, tệ nạn mới hoặc đã có từ trước nhưng diễn biến phức tạp hơn như tình trạng tuyên truyền chống phá Đảng, Nhà nước; thông tin sai sự thật về dịch COVID-19; lừa đảo trên không gian mạng; kinh doanh mua bán thuốc, thiết bị y tế giả; tăng nguy cơ bạo lực đối với phụ nữ và trẻ em; tệ nạn ma túy diễn biến phức tạp... Có tình trạng lợi dụng chức vụ quyền hạn để trục lợi trong công tác phòng, chống COVID-19.

Về giáo dục - đào tạo, để thích ứng với đại dịch COVID-19 và đảm bảo quyền học tập của học sinh, sinh viên, Chính phủ đã linh hoạt triển khai các hình thức học tập trực tuyến, học qua truyền hình, các kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông, khai giảng năm học mới phù hợp với yêu cầu giãn cách xã hội; phát động và thực hiện hiệu quả Chương trình “Sóng và máy tính cho em”. Mặc dù vậy, việc triển khai hình thức học trực tuyến còn một số khó khăn, bất cập cả từ phía nhà trường, giáo viên, học sinh và gia đình, chất lượng khó đảm bảo, có nguy cơ gây ra một số hệ lụy không tốt cho trẻ em; hạn chế việc thực hành của học sinh, sinh viên.

Ủy ban thấy rằng, Chính phủ về cơ bản đã làm tốt công tác thông tin, tuyên truyền, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong phòng, chống dịch bảo đảm kết nối, liên thông, thuận lợi khi sử dụng và an ninh, an toàn thông tin trong phòng, chống dịch COVID-19.

Khẩn trương ban hành Chiến lược tổng thể về phòng, chống dịch

Ủy ban kiến nghị Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, đưa vào Nghị quyết Kỳ họp Quốc hội hoặc Nghị quyết về kinh tế - xã hội giao Chính phủ thực hiện một số nhiệm vụ liên quan đến phòng, chống dịch COVID-19; tiếp tục tăng cường giám sát việc thực hiện Nghị quyết 30; huy động các kênh ngoại giao Quốc hội để thúc đẩy mạnh mẽ hơn nữa việc vận động các nước, tổ chức quốc tế tăng cường hợp tác, hỗ trợ phòng, chống đại dịch COVID-19; tiếp tục tăng cường hoạt động của Tổ Công tác của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về việc thực hiện Nghị quyết 30 liên quan đến phòng, chống COVID-19.

Ủy ban nhất trí với các bài học kinh nghiệm, mục tiêu, quan điểm, các nhiệm vụ, giải pháp trong thời gian tới của Chính phủ, đồng thời đề nghị Chính phủ quan tâm tiếp tục đẩy mạnh công tác rà soát, đánh giá các văn bản, quy định có liên quan đến công tác phòng, chống dịch để kịp thời sửa đổi, bổ sung theo thẩm quyền hoặc đề nghị Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét việc sửa đổi, bổ sung đảm bảo chặt chẽ, khả thi, thống nhất, đồng bộ, phù hợp với thực tiễn, phát huy hiệu lực, hiệu quả.

Chính phủ cần khẩn trương ban hành Chiến lược tổng thể về phòng, chống dịch, phục hồi kinh tế để thích ứng an toàn với mọi diễn biến của dịch bệnh COVID-19; nâng cao năng lực trong dự báo xu hướng COVID-19; chỉ đạo bộ, ngành, địa phương kịp thời ban hành hướng dẫn thích ứng an toàn, linh hoạt, ứng phó với dịch COVID-19 trong phạm vi phụ trách. Tiếp tục thực hiện chiến lược ngoại giao vaccine, đẩy mạnh nghiên cứu, chuyển giao công nghệ, sản xuất vaccine trong nước; triển khai hiệu quả Chiến dịch tiêm chủng vaccine phòng COVID-19 và nghiên cứu ban hành hướng dẫn tiêm vaccine cho trẻ em ở các độ tuổi trên cơ sở khoa học, phù hợp với thực tiễn. Đánh giá hiệu quả của các gói hỗ trợ đối tượng bị ảnh hưởng của đại dịch COVID-19 để có giải pháp trong những năm tiếp theo; kịp thời sửa đổi, bổ sung chính sách hỗ trợ lao động tự do, người dân có hoàn cảnh khó khăn bảo đảm công bằng, không để sót, lọt đối tượng. 

Ủy ban kiến nghị Chính phủ chỉ đạo chính quyền địa phương: rà soát, đánh giá việc ban hành và thực hiện các văn bản quy phạm pháp luật, văn bản chỉ đạo có tính chất quy phạm trong phòng, chống dịch COVID-19 tại địa phương để điều chỉnh cho phù hợp; bảo đảm việc thực hiện chính sách tài chính cho y tế theo Nghị quyết số 18/2008/QH12 của Quốc hội.