Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc: Nâng cao năng suất để vượt bẫy thu nhập trung bình

Diễn đàn thường niên quan trọng này là cơ hội để Việt Nam tìm ra lời giải cho bài toán tăng trưởng kinh tế bền vững. VDF 2017 là sự kỳ vọng của Chính phủ đối với những tham vấn chính sách từ các đối tác phát triển một cách cụ thể và rõ ràng hơn nữa, để tìm ra hướng đi đúng đắn cho nền kinh tế đất nước.
Phát biểu tại Diễn đàn, Thủ tướng đánh giá cao chủ đề “Tăng năng suất, đòn bẩy cho sự phát triển bền vững” và bày tỏ sự ghi nhận, trân trọng những ý kiến, khuyến nghị hết sức thiết thực và hiệu quả của các diễn giả tại Diễn đàn.

Phân tích thêm về thành tựu của Việt Nam năm 2017, Thủ tướng nhấn mạnh đến sự ổn định chính trị xã hội của đất nước, nhờ đó ổn định tốt kinh tế vĩ mô, tính tự chủ của nền kinh tế được thể hiện rõ nét hơn. Chính phủ Việt Nam còn luôn quan tâm đến vùng sâu, xa, vùng đồng bào dân tộc, không để người dân đói cơm, lạt muối, đứt bữa lúc thiên tai. Cùng với đó, công cuộc phòng chống tham nhũng của Việt Nam được đẩy mạnh quyết liệt trong năm 2017 và đạt nhiều kết quả.

Về những hạn chế yếu kém của nền kinh tế, Thủ tướng thẳng thắn chỉ ra chất lượng tăng trưởng cải thiện còn chậm, năng suất lao động chưa cao. Một số ngành, lĩnh vực tăng trưởng còn thấp. Tăng trưởng ở Việt Nam vẫn chủ yếu theo chiều rộng, trên cơ sở gia tăng các yếu tố đầu vào như tăng cường bổ sung vốn và sử dụng nhiều lao động giản đơn, trong khi việc đổi mới công nghệ, hợp lý hóa sản xuất, cải tiến quản lý, nâng cao trình độ của công nhân, gọi chung là các nhân tố tổng hợp TFP, còn rất hạn chế.

Đánh giá cao các phát biểu và nghiên cứu tại Diễn đàn, Thủ tướng khẳng định “tăng năng suất đang có vai trò ngày càng quyết định đối với tăng GDP của Việt Nam”. Tăng năng suất lao động đóng góp tới 89% tăng trưởng GDP năm 2017, từ mức 66,3% giai đoạn 1990-2000 và 61,9% giai đoạn 2000-2012.

Theo Thủ tướng, mặc dù có nhiều tiềm năng và dư địa, cơ hội để gia tăng tốc độ tăng năng suất nhưng vấn đề này vẫn đang là một thách thức lớn đối với Việt Nam. Bên cạnh nỗ lực, phát huy sức sáng tạo của chính mình, Việt Nam rất cần sự hỗ trợ và tham vấn của các đối tác phát triển, của cộng đồng doanh nghiệp, các chuyên gia trong và ngoài nước để tìm các giải pháp, các chính sách phù hợp trong bối cảnh khoa học công nghệ tiến bộ vượt bậc, cách mạng công nghiệp 4.0 lan tỏa nhanh chóng, tiến trình mở cửa hội nhập của Việt Nam ngày càng sâu rộng.

Thủ tướng nhìn nhận, trên phương diện tổng thể, cải thiện năng suất, không chỉ có việc nâng cao năng suất của người lao động mà còn nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn vốn, năng suất vốn và quan trọng nhất là phải nâng cao được năng suất các yếu tố tổng hợp (TFP). Trong bối cảnh toàn cầu hóa, cải thiện năng suất chính là nền tảng của nâng cao năng lực cạnh tranh của mọi quốc gia.

Nêu một số nhiệm vụ và giải pháp chủ yếu để tiếp tục nâng cao năng suất, tạo đòn bẩy cho phát triển bền vững thời gian tới, Thủ tướng cho rằng cần tiến hành cải cách mạnh mẽ hệ thống ngân hàng, các thị trường tài chính theo hướng tăng quy mô, tính minh bạch và cạnh tranh lành mạnh. Cải thiện cơ chế phân bổ vốn dựa trên hiệu quả, tín hiệu thị trường; cải thiện khả năng tiếp cận tín dụng của khu vực doanh nghiệp nhỏ và vừa, tiếp cận vốn của nông dân, các nhóm thiểu số trong xã hội. Cải cách chính sách đất đai, tháo gỡ nút thắt về hạn điền…

Thủ tướng tán thành khuyến nghị của các chuyên gia đối với Việt Nam “cần phải quyết liệt cải cách khu vực doanh nghiệp nhà nước, nơi nắm giữ một nguồn vốn lớn của nền kinh tế nhưng việc sử dụng vốn chưa đem lại hiệu quả tương xứng, nhiều bất cập nơi đây”. Thủ tướng cũng thông tin thêm, Chính phủ đang tiếp tục rà soát và hoàn thiện cơ chế sử dụng các nguồn tài nguyên, phân bổ vốn đầu tư công trên cơ sở nâng cao năng suất, hiệu quả kinh tế-xã hội.

Để cải thiện năng suất lao động, Chính phủ Việt Nam luôn ưu tiên bố trí ngân sách, đồng thời khuyến khích các doanh nghiệp, nguồn lực xã hội đẩy mạnh đầu tư cho giáo dục và đào tạo nhằm cải thiện trình độ và kỹ năng lao động, giúp người lao động có thể phát triển sinh kế, làm chủ được sự nghiệp của bản thân, có động cơ làm việc tốt hơn, phát huy tối đa sức sáng tạo. Đây là vấn đề quan trọng, bao trùm.

Thủ tướng cũng nói đến nỗ lực của Việt Nam trong việc không ngừng cải cách tiền lương, tiền công theo lộ trình, trên cơ sở nguyên tắc thị trường, phù hợp giữa tăng tiền lương và tăng năng suất lao động. Tăng cường chăm lo đời sống vật chất, tinh thần của người lao động trong các doanh nghiệp, nhất là lao động trong các khu công nghiệp tập trung.

Bên cạnh đó, Việt Nam còn quyết liệt thực hiện tái cơ cấu kinh tế, chuyển dịch lao động từ lĩnh vực nông nghiệp năng suất còn thấp, chiếm trên 42% lực lượng lao động, sang khu vực công nghiệp, dịch vụ có năng suất cao hơn nhằm nâng cao hơn, bền vững hơn năng suất tổng thể quốc gia, hướng tới một nền sản xuất đem lại giá trị nhiều hơn với nguồn lực ít hơn.

Thủ tướng cũng chỉ rõ, việc nâng cao năng suất các yếu tố tổng hợp TFP là nhiệm vụ đang được Chính phủ quan tâm với việc tăng cường đầu tư cho khoa học, ứng dụng công nghệ tiên tiến, tăng chi tiêu cho nghiên cứu và phát triển, đầu tư cho cơ sở hạ tầng, kết nối thông minh, thúc đẩy mạnh mẽ cải cách thể chế pháp luật, nâng cao năng lực quản trị nhà nước, cải thiện môi trường kinh doanh, giảm chi phí giao dịch cho nền kinh tế.