Việt Nam khẳng định vai trò xây dựng và trách nhiệm tại Liên hợp quốc

Đại dịch viêm đường hô hấp cấp COVID-19 không phải là vấn đề duy nhất được các nhà lãnh đạo thế giới thảo luận tại Tuần lễ cấp cao, mà các thách thức mang tính toàn cầu khác như phân biệt chủng tộc, thiếu khoan dung, bất bình đẳng, biến đổi khí hậu, mất đa dạng sinh học, nghèo đói... cũng được đề cập với nhiều sáng kiến được nêu ra. Cho dù phiên thảo luận chung và các phiên họp cấp cao năm nay chủ yếu diễn ra theo hình thức trực tuyến, nhưng đây vẫn là cơ hội để tất cả các nước trên thế giới xích lại gần nhau và vạch ra lộ trình cho tương lai. 

Việt Nam tham gia Khóa họp thứ 75 ĐHĐ LHQ khi đang đảm nhiệm những trọng trách lớn của khu vực và thế giới. Với tư cách là ủy viên không thường trực Hội đồng Bảo an (HĐBA) LHQ và Chủ tịch Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN), Việt Nam đã có nhiều đóng góp tích cực trong Tuần lễ cấp cao, bao gồm phiên thảo luận chung cấp cao với chủ đề “Tương lai chúng ta muốn, LHQ chúng ta cần: Tái khẳng định cam kết chung đối với chủ nghĩa đa phương - ứng phó với COVID-19 thông qua hành động đa phương hiệu quả" và các phiên họp cấp cao khác.

Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh đều đã gửi thông điệp tới các hội nghị. Việc lãnh đạo cấp cao Việt Nam có thông điệp gửi đến các hội nghị nhằm khẳng định vai trò là thành viên có trách nhiệm chủ động tham gia, đóng góp tích cực, thực chất vào các hoạt động của LHQ và cộng đồng quốc tế của Việt Nam, đồng thời thể hiện quan tâm của Việt Nam trong việc xử lý các vấn đề quốc tế và khu vực.

Đặc biệt, việc Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng lần đầu tiên tham gia gửi thông điệp đến ĐHĐ LHQ, thể hiện thông điệp ở cấp cao nhất của Đảng và Nhà nước ta về chủ trương, đường lối đối ngoại của Việt Nam, đã cho thấy đường lối nhất quán của Đảng và Nhà nước ta đề cao vai trò của LHQ và chủ nghĩa đa phương, thúc đẩy tôn trọng Hiến chương LHQ, luật pháp quốc tế, quan hệ bình đẳng, hợp tác phát triển giữa các quốc gia.

Trong thông điệp gửi tới phiên thảo luận chung, Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng nhấn mạnh Hiến chương LHQ và những nguyên tắc cơ bản của luật pháp quốc tế cần phải được đề cao và thúc đẩy như những chuẩn mực hành xử của cả các nước lớn và nhỏ trong quan hệ quốc tế đương đại; các cơ chế đa phương toàn cầu và khu vực phải được tôn trọng và phát huy. Thông điệp của Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng cũng thể hiện rõ sự sẵn sàng và tinh thần chủ động của Việt Nam phối hợp cùng cộng đồng quốc tế vượt qua những thách thức chung: “Việt Nam sẽ tiếp tục nỗ lực thúc đẩy đối thoại, giảm căng thẳng, đối đầu, tìm giải pháp công bằng, hợp lý để giải quyết các vấn đề hoà bình, an ninh khu vực và quốc tế; thúc đẩy chủ nghĩa đa phương, tôn trọng luật pháp quốc tế, Hiến chương Liên hợp quốc; tăng cường hợp tác giữa Liên hợp quốc với các tổ chức khu vực, đặc biệt là ASEAN”.

Trước đó, trong thông điệp gửi “Phiên họp cấp cao kỷ niệm 75 năm thành lập LHQ”, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cũng khẳng định vai trò không thể thiếu của LHQ với tư cách là “trung tâm điều phối hành động của các quốc gia”, đặc biệt khi thế giới đang đứng trước những thách thức chưa từng có tiền lệ; nêu rõ cộng đồng quốc tế cần đoàn kết, hợp tác hơn nữa để tăng cường chủ nghĩa đa phương với trung tâm là LHQ; tuân thủ Hiến chương, luật pháp quốc tế; triệt để tôn trọng độc lập, chủ quyền của các quốc gia cũng như đặt con người vào vị trí trung tâm của mọi nỗ lực phát triển. Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cũng nhấn mạnh “Việt Nam khẳng định vai trò là thành viên chủ động, tích cực của Liên hợp quốc, sẵn sàng cùng cộng đồng quốc tế chung tay gánh vác giải quyết các thách thức đang đe dọa tương lai hòa bình, ổn định lâu dài trên thế giới”.

Có thể nói các thông điệp của lãnh đạo Việt Nam là lời khẳng định rõ ràng rằng Việt Nam tiếp tục tin tưởng vai trò không thể thiếu của hợp tác đa phương và LHQ nói riêng trong giải quyết các thách thức của thời đại, đồng thời cũng thể hiện Việt Nam sẵn sàng cùng cộng đồng quốc tế gánh vác trách nhiệm chung. Chính trên tinh thần đó mà ngay trong tháng 1/2020, khi là Chủ tịch HĐBA LHQ, Việt Nam đã đề xuất chủ đề và chủ trì phiên thảo luận mở của HĐBA về “Thúc đẩy tuân thủ Hiến chương Liên hợp quốc trong duy trì hòa bình và an ninh quốc tế”, được các nước tham gia với số lượng cao kỷ lục, 110 nước, cũng như thông qua Tuyên bố Chủ tịch riêng đầu tiên của HĐBA về tuân thủ Hiến chương Liên hợp quốc

Sau 75 năm thành lập, với những thành tựu quan trọng đã đạt được, LHQ  đã được cộng đồng quốc tế thừa nhận là tổ chức toàn cầu có vai trò hết sức quan trọng trong đời sống chính trị quốc tế và là nền tảng không thể thiếu cho một thế giới hòa bình, thịnh vượng, công bằng hơn. Trong khi đó, sau 43 năm trở thành thành viên LHQ, Việt Nam đã chủ động đóng góp tích cực và ngày càng thực chất đối với hoạt động của tổ chức đa phương này, như đánh giá của Tổng Thư ký LHQ Antonio Guterres “Việt Nam đã luôn là đối tác mạnh mẽ của Liên hợp quốc”. Việt Nam được LHQ và cộng đồng quốc tế đánh giá là một điển hình thành công, giữ vai trò đầu tàu trong việc thực hiện các Mục tiêu phát triển Thiên niên kỷ và là một quốc gia quyết tâm, nghiêm túc thực hiện Chương trình nghị sự 2030 về phát triển bền vững và Thỏa thuận Paris về biến đổi khí hậu. Việt Nam cũng tích cực thúc đẩy các sáng kiến cải LHQ, đặc biệt được đánh giá là một trong những quốc gia đi đầu triển khai sáng kiến “Thống nhất hành động” của LHQ nhằm tăng hiệu quả hoạt động của tổ chức ở cấp độ quốc gia.

Với những đóng góp của mình, Việt Nam đã được tín nhiệm bầu vào nhiều vị trí, cơ quan quan trọng của LHQ như Hội đồng Bảo an LHQ, Hội đồng Nhân quyền LHQ, Hội đồng Kinh tế - Xã hội (ECOSOC), tích cực tham gìn giữ hòa bình LHQ. Đặc biệt, trong lần thứ hai được bầu làm ủy viên không thường trực HĐBA (nhiệm kỳ 2020-2021), Việt Nam không chỉ đảm đương cương vị Chủ tịch HĐBA ngay từ tháng 1/2020 “một cách rất hiệu quả và hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ của mình” như lời Đại sứ, Trưởng phái đoàn thường trực Indonesia tại LHQ Dian Triansyah Djani, mà Việt Nam còn thể hiện rõ vai trò một ủy viên không thường trực HĐBA luôn chủ động đóng góp vào mọi lĩnh vực hoạt động của LHQ. Việt Nam đã tham gia trên tinh thần độc lập, tự chủ, trách nhiệm và cân bằng, thể hiện rõ lập trường ủng hộ tuân thủ Hiến chương LHQ và các nguyên tắc cơ bản của luật pháp quốc tế, ủng hộ tìm kiếm giải pháp cho các cuộc xung đột khu vực và quốc tế thông qua đàm phán, thương lượng hòa bình, đồng thời chia sẻ các nỗ lực, kinh nghiệm của Việt Nam trong quá trình tái thiết và phát triển đất nước, hội nhập quốc tế và khu vực.

Với tinh thần đó, tại Tuần lễ cấp cao ĐHĐ, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân đã có thông điệp gửi tới Phiên họp cấp cao Kỷ niệm 25 năm Hội nghị thế giới lần thứ tư về phụ nữ với chủ đề: "Thúc đẩy thực hiện bình đẳng giới và trao quyền cho mọi phụ nữ và trẻ em gái", khẳng định sự ủng hộ và những nỗ lực của Việt Nam trong bảo đảm bình đẳng giới và trao quyền cho phụ nữ; đồng thời nhấn mạnh những cam kết của Việt Nam, trên cương vị ủy viên không thường trực HBBA LHQ nhiệm kỳ 2020-2021, Chủ tịch ASEAN 2020, Chủ tịch Đại hội đồng Liên Nghị viện ASEAN lần thứ 41, ưu tiên thúc đẩy các sáng kiến liên quan tới phụ nữ và trẻ em gái tại các cơ chế quan trọng này và sẵn sàng hợp tác với các quốc gia nhằm hướng tới một xã hội thực sự bình đẳng và một thế giới hòa bình bền vững.

Trong thông điệp gửi đến Phiên họp cấp cao kỷ niệm Ngày Quốc tế về xóa bỏ hoàn toàn vũ khí hạt nhân, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh tái khẳng định Việt Nam ủng hộ tất cả các nỗ lực giải trừ và không phổ biến vũ khí hạt nhân, thể hiện mạnh mẽ ở việc Việt Nam đã tham gia tất cả các điều ước quốc tế về vấn đề này, bao gồm Hiệp ước Không phổ biến vũ khí hạt nhân, Hiệp ước Cấm thử hạt nhân toàn diện (CTBT), và gần đây nhất là Hiệp ước Cấm vũ khí hạt nhân. Bên cạnh đó, với vai trò là Chủ tịch ASEAN năm 2020, Việt Nam cam kết duy trì Khu vực Đông Nam Á không có vũ khí hạt nhân và sẽ tiếp tục tham gia cùng tất cả các bên nhằm giải quyết các vấn đề còn tồn đọng trong quá trình triển khai Hiệp ước về Khu vực Đông Nam Á không có vũ khí hạt nhân, song song với tôn trọng quyền của các quốc gia được sử dụng năng lượng hạt nhân vì mục đích hòa bình.

Việt Nam  cũng thể hiện tiếng nói tại Hội nghị thượng đỉnh trực tuyến của LHQ về đa dạng sinh học, tổ chức ngày 1/10 trong khuôn khổ Khóa 75 ĐHĐ LHQ với chủ đề “Hành động khẩn cấp về đa dạng sinh học vì sự phát triển bền vững”. Thông điệp của đại diện Chính phủ Việt Nam tại hội nghị, trong đó kêu gọi các quốc gia cùng kết hợp sức mạnh, phối hợp hành động khẩn cấp, quyết liệt và thiết thực hơn nữa để bảo vệ “nguồn tài nguyên vô giá” là đa dạng sinh học, một lần nữa thể hiện Viêt Nam luôn có trách nhiệm trong việc giải quyết các vấn đề quốc tế đang phải đối mặt.

Những thông điệp mang rất nhiều ý nghĩa mà các nhà lãnh đạo cấp cao Việt Nam gửi tới ĐHĐ LHQ khóa 75 một lần nữa cho thấy dấu ấn Việt Nam tại các diễn đàn quốc tế. Việt Nam không chỉ thể hiện đường lối đối ngoại hòa bình và độc lập với cộng đồng quốc tế, mà còn tiếp tục  khẳng định vai trò xây dựng và trách nhiệm tại LHQ. Điều đó một lần nữa minh chứng cho đánh giá của Tổng Thư ký LHQ Antonio Guterres, rằng với tư cách là ủy viên không thường trực HĐBA LHQ, Việt Nam đã và đang có những đóng góp quan trọng trong việc ủng hộ hòa bình bền vững.