Xây dựng tổ chức cơ sở đảng phải gắn với xây dựng hệ thống chính trị

Hội nghị Trung ương 5 (khóa XIII) đã xem xét Báo cáo công tác xây dựng tổ chức cơ sở đảng và nâng cao chất lượng đội ngũ đảng viên giai đoạn 2010- 2020, ban hành Nghị quyết 21, ngày 16/6/2022 về "Tăng cường củng cố, xây dựng tổ chức cơ sở đảng và nâng cao chất lượng đội ngũ đảng viên trong giai đoạn mới".

Đồng chí Trương Thị Mai cho biết tính đến ngày 31/12/2020, cả nước có 51.988 tổ chức cơ sở đảng; hơn 5,2 triệu đảng viên (so với 2010, tăng 1.443.574 đảng viên (,1%); trung bình mỗi năm tăng 143.357 đảng viên (3,8%). Tuổi trung bình của đảng viên là 43,9; 80,1% là đảng viên đang công tác, làm việc; 19,9% đảng viên đã nghỉ hưu.

Đánh giá về những mặt đạt được về tổ chức cơ sở đảng, đồng chí Trương Thị Mai nêu rõ: Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư tập trung lãnh đạo, chỉ đạo, triển khai nhiều chủ trương quan trọng về xây dựng, chỉnh đốn Đảng; cấp ủy, tổ chức đảng các cấp đã lãnh đạo, chỉ đạo, cụ thể hóa, tổ chức thực hiện. Công tác xây dựng tổ chức đảng trong sạch, vững mạnh được đẩy mạnh; tổ chức cơ sở đảng tiếp tục được củng cố, kiện toàn, bổ sung chức năng, nhiệm vụ, bảo đảm sự lãnh đạo của Đảng ở cơ sở, gắn với xây dựng hệ thống chính trị. Công tác phát triển đảng viên được chú trọng...

Trưởng Ban Tổ chức Trung ương nhấn mạnh những kết quả đạt được có ý nghĩa quan trọng trong công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng, ngăn chặn, đẩy lùi những biểu hiện suy thoái, "tự diễn biến", "tự chuyển hóa" trong nội bộ, nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức cơ sở đảng và chất lượng đội ngũ đảng viên, phát huy tốt vai trò lãnh đạo của Đảng ở cơ sở, góp phần xây dựng hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh, đội ngũ cán bộ, đảng viên có bản lĩnh chính trị vững vàng, có năng lực, phẩm chất, uy tín, tăng cường và củng cố niềm tin của nhân dân đối với Đảng, Nhà nước và chế độ.

Bên cạnh kết quả đạt được, đồng chí Trương Thị Mai đã nêu lên những hạn chế, đó là chất lượng, năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của một số tổ chức cơ sở đảng còn hạn chế; chậm đổi mới phương thức lãnh đạo; thực hiện chưa nghiêm nguyên tắc tập trung dân chủ. Chất lượng sinh hoạt, tinh thần tự phê bình và phê bình, công tác đánh giá, xếp loại còn hạn chế; chưa thể hiện rõ vai trò lãnh đạo của Đảng trong giải quyết những khó khăn, bức xúc của nhân dân ở cơ sở. Một số cấp ủy cơ sở chưa nêu cao tinh thần trách nhiệm, thiếu gương mẫu; chưa chủ động, kịp thời kiểm tra tổ chức đảng, đảng viên có dấu hiệu vi phạm; mất sức chiến đấu, để xảy ra tiêu cực, tham nhũng, vi phạm kỷ luật đảng, vi phạm pháp luật, giảm niềm tin của nhân dân với Đảng... Trong nhiệm kỳ 2016-2020, có 664 tổ chức cơ sở đảng bị thi hành kỷ luật (khiển trách 503 tổ chức; cảnh cáo 161 tổ chức), tăng 114 tổ chức so với nhiệm kỳ 2010 - 2015, trung bình mỗi năm thi hành kỷ luật hơn 100 tổ chức (khoảng 0,2%).

Trưởng Ban Tổ chức Trung ương đánh giá các vi phạm chủ yếu là vi phạm nghị quyết, chỉ thị, quy định, kết luận của Đảng; chính sách, pháp luật của Nhà nước; quy chế làm việc, nguyên tắc tập trung dân chủ, đoàn kết nội bộ; công tác cán bộ; thực hành tiết kiệm, chống lãng phí; giải quyết khiếu nại, tố cáo... Năm 2021, cấp ủy các cấp đã thi hành kỷ luật 223 tổ chức đảng (khiển trách 159 tổ chức; cảnh cáo 64 tổ chức). Một bộ phận đảng viên năng lực, trình độ, trách nhiệm chưa đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ; phai nhạt lý tưởng cách mạng, thiếu bản lĩnh chính trị, đấu tranh tự phê bình và phê bình yếu; ý chí phấn đấu giảm sút; chưa gương mẫu, sống thực dụng; suy thoái, "tự diễn biến", "tự chuyển hóa", vi phạm nguyên tắc, kỷ luật đảng, vi phạm pháp luật....

Phân tích về nguyên nhân của hạn chế, yếu kém, đồng chí Trương Thị Mai nêu rõ: Nhận thức của một số cấp ủy, một bộ phận cán bộ, đảng viên, trong đó có cả cán bộ lãnh đạo, quản lý chưa sâu sắc, toàn diện về vai trò, vị trí, yêu cầu nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức cơ sở đảng và chất lượng đội ngũ đảng viên; năng lực lãnh đạo, chỉ đạo của một số cấp ủy chưa đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ. Một số tổ chức cơ sở đảng buông lỏng công tác giáo dục chính trị, tư tưởng, chưa nắm chắc diễn biến tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của đảng viên. Từ năm 2016- 2020, có 25.104 đảng viên suy thoái hoặc có biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” bị xử lý kỷ luật (0,5% tổng số đảng viên).

Xây dựng tổ chức cơ sở đảng phải gắn với xây dựng hệ thống chính trị

Trưởng Ban Tổ chức Trung ương nêu lên 3 quan điểm trong Nghị quyết 21 đó là: Tổ chức cơ sở đảng là nền tảng của Đảng, hạt nhân chính trị, cầu nối giữa Ðảng với nhân dân, bảo đảm sự lãnh đạo của Đảng ở cơ sở. Xây dựng tổ chức cơ sở đảng phải gắn với xây dựng hệ thống chính trị. Xây dựng tổ chức cơ sở đảng trong sạch, vững mạnh, nâng cao chất lượng đội ngũ đảng viên là nhiệm vụ quan trọng, thường xuyên, lâu dài, liên tục, góp phần xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị, củng cố niềm tin của nhân dân đối với Đảng. Nâng cao năng lực lãnh đạo, cầm quyền của Đảng, sức chiến đấu của tổ chức cơ sở đảng phải gắn với xây dựng, chỉnh đốn Đảng về chính trị, tư tưởng, đạo đức, tổ chức và cán bộ; đổi mới phương thức lãnh đạo; tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, kỷ luật đảng. Đội ngũ đảng viên là nhân tố quyết định năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức cơ sở đảng. Tạo môi trường để đảng viên rèn luyện, phấn đấu, tự ý thức học tập, rèn luyện nhân cách, đạo đức, phong cách, không ngừng nâng cao bản lĩnh chính trị, tiên phong, gương mẫu, thực hiện nghiêm các nguyên tắc của Đảng và lời thề khi vào Đảng; tăng cường mối quan hệ mật thiết với nhân dân và chịu sự giám sát của nhân dân. Coi trọng chất lượng phát triển đảng viên. Thường xuyên rà soát, sàng lọc, kiên quyết đưa đảng viên không còn đủ tư cách ra khỏi Đảng. 

Mục tiêu tổng quát trong Nghị quyết 21 là tạo chuyển biến mạnh mẽ trong việc nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức cơ sở đảng và chất lượng đội ngũ đảng viên, góp phần xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị ở cơ sở trong sạch, vững mạnh, tăng cường niềm tin của nhân dân đối với Đảng. Xây dựng đội ngũ cấp ủy viên, nhất là bí thư cấp ủy đủ phẩm chất, năng lực, uy tín lãnh đạo tổ chức thực hiện có hiệu quả nhiệm vụ chính trị của tổ chức cơ sở đảng. Nâng cao chất lượng phát triển đảng viên đáp ứng yêu cầu trong giai đoạn mới.

Nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu, Nghị quyết nhấn mạnh củng cố, nâng cao năng lực, sức chiến đấu của tổ chức cơ sở đảng, trong đó đổi mới, hoàn thiện tổ chức các loại hình tổ chức cơ sở đảng; kiện toàn tổ chức cơ sở đảng đồng bộ với đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị. Nghiên cứu, xây dựng mô hình tổ chức cơ sở đảng đặc thù. Triển khai thực hiện hiệu quả mô hình "chi bộ bốn tốt", "đảng bộ cơ sở bốn tốt". Tổng kết các mô hình thí điểm. Hoàn thiện mô hình tổ chức đảng trực thuộc đảng ủy xã, phường, thị trấn. Thôn, tổ dân phố có đông đảng viên thì thành lập chi bộ trực thuộc đảng ủy cơ sở và tổ chức thí điểm sinh hoạt tổ đảng. Tổng kết mô hình đảng bộ bộ phận. Củng cố, xây dựng và nâng cao chất lượng hoạt động của các chi bộ quân sự, công an xã, phường, thị trấn. Đổi mới mô hình tổ chức cơ sở đảng ở cơ quan Đảng, Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị- xã hội, hội quần chúng; phát triển tổ chức cơ sở đảng ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số, có đông đồng bào tôn giáo, khu đô thị mới... Nghiên cứu mô hình tổ chức cơ sở đảng ngoài nước phù hợp. Sắp xếp mô hình trong các loại hình doanh nghiệp, đơn vị sự nghiệp theo ngành, lãnh thổ; Củng cố, phát triển tổ chức đảng trong doanh nghiệp nhà nước sau cổ phần hóa. Chỉ đạo, tạo điều kiện có đủ số lượng đảng viên để thành lập tổ chức đảng trong doanh nghiệp tư nhân. Thành lập đảng bộ cơ sở tại khu công nghiệp, khu chế xuất ở nơi có đủ điều kiện. Rà soát, sửa đổi, bổ sung và thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, mối quan hệ công tác của các loại hình tổ chức cơ sở đảng. Tiếp tục hoàn thiện và thực hiện nghiêm các quy định về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, trách nhiệm và mối quan hệ công tác của các loại hình tổ chức cơ sở đảng bảo đảm phù hợp với thực tế và yêu cầu, nhiệm vụ mới. Tăng cường quan hệ phối hợp giữa tổ chức cơ sở đảng trong các tập đoàn, tổng công ty với cấp ủy địa phương.... Đổi mới nội dung, phương thức lãnh đạo; nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ: Đổi mới nội dung, phương thức, phong cách lãnh đạo, lề lối làm việc, nâng cao tinh thần trách nhiệm, năng lực của cấp ủy, bí thư cấp ủy ở cơ sở, bảo đảm vai trò hạt nhân và lãnh đạo toàn diện của Đảng ở cơ sở. Cấp ủy cấp trên trực tiếp phải nắm tình hình và phân công cấp ủy viên phụ trách, dự sinh hoạt với tổ chức đảng ở cơ sở. Lấy hiệu quả hoạt động của tổ chức cơ sở đảng là một trong những căn cứ để đánh giá mức độ hoàn thành nhiệm vụ của cấp ủy cấp trên trực tiếp và cấp ủy viên được phân công phụ trách.

Nghị quyết nêu rõ đổi mới, nâng cao hiệu quả đánh giá chất lượng tổ chức cơ sở đảng, đảng viên; nâng cao bản lĩnh chính trị, năng lực lãnh đạo, kỹ năng và nghiệp vụ công tác đảng cho đội ngũ cấp uỷ viên cơ sở... Trong nâng cao chất lượng đội ngũ đảng viên, chú trọng đổi mới, tăng cường công tác giáo dục chính trị, tư tưởng, rèn luyện, nâng cao bản lĩnh chính trị cho đảng viên; tăng cường công tác quản lý đảng viên; kịp thời rà soát, sàng lọc đưa ra khỏi Đảng những đảng viên không đủ tư cách; đẩy mạnh và nâng cao chất lượng công tác kết nạp đảng viên... Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, kỷ luật đảng, trong đó coi trọng tự kiểm tra, giám sát của cấp ủy, tổ chức cơ sở đảng; phát huy vai trò của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị-xã hội và nhân dân tham gia xây dựng, nâng cao chất lượng tổ chức cơ sở đảng, đảng viên...

Về một số nhiệm vụ trọng tâm triển khai Nghị quyết 21, đồng chí Trương Thị Mai nhấn mạnh nghiên cứu, cụ thể hóa nghị quyết phù hợp với điều kiện thực tiễn của cơ quan, tổ chức, địa phương, đơn vị, gắn với thực hiện Kết luận 21 về xây dựng, chỉnh đốn Đảng. Tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo tổng kết thực tiễn; đẩy mạnh củng cố, sắp sếp tổ chức cơ sở đảng đồng bộ với đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị và công tác cán bộ. Đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng ở cơ sở. Nâng cao chất lượng sinh hoạt cấp ủy, sinh hoạt chi bộ. Nâng cao chất lượng phát triển đảng viên. Tập trung chỉ đạo khắc phục những tồn tại, hạn chế, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong quản lý đảng viên; tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, xử lý nghiêm cán bộ, đảng viên không chấp hành nghiêm quy định của Đảng. Tạo điều kiện thuận lợi để Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị- xã hội và nhân dân đóng góp ý kiến, giám sát tổ chức đảng, đảng viên, nhất là cán bộ lãnh đạo, quản lý, người đứng đầu.