Kháng sinh Teixobactin do các nhà khoa học Mỹ và Đức hợp tác phát hiện mới đây có khả năng tiêu diệt các loại vi khuẩn “cứng đầu” vốn cướp đi sinh mạng của khoảng 700.000 người trên thế giới/năm. Hợp chất này được tìm thấy trong một mẫu đất vùng New England ở phía đông bắc nước Mỹ.Hợp chất Teixobactin được đánh giá là loại thuốc mới quan trọng nhất của ngành dược phẩm trong gần 30 năm qua, khi mà tình trạng thiếu thuốc kháng sinh đã trở thành một vấn đề cấp bách. Tuy chưa được áp dụng trên con người nhưng việc sử dụng Teixobactin để thí nghiệm điều trị các loại vi khuẩn gây bệnh lao, nhiễm trùng máu, tụ cầu khuẩn ở chuột đã cho thấy kết quả rất tích cực mà không gây ra tác dụng phụ.
Nhóm nghiên cứu tại Đại học Northeastern (Mỹ) tuyên bố loại kháng sinh mới có thể đánh bại được sự kháng thuốc của siêu vi khuẩn gây lao phổi MSRA. Hiện nay, để trị chủng vi khuẩn này, các bác sĩ phải sử dụng kết hợp rất nhiều loại thuốc với nhau và điều này có thể gây ra một loạt phản ứng phụ phức tạp.
Một ưu điểm khác của hợp chất Teixobactin là cơ chế tự biến hóa để chống sự kháng thuốc của vi khuẩn.
Một chiếc đĩa nuôi vi khuẩn đường ruột Enterobacteriaceae trong phòng thí nghiệm. |
Thông thường vi khuẩn, vi sinh vật luôn có xu hướng biến đổi để thích nghi và sớm trở nên “nhờn thuốc”, gây nhiều khó khăn cho công tác chữa bệnh hiện nay. Song với kháng sinh Teixobactin, các nhà khoa học tin rằng họ có thể “nghỉ ngơi” trong vòng ít nhất 30 năm.
“Việc phát hiện ra hợp chất Teixobactin sẽ đem đến những hứa hẹn trong việc điều trị hàng loạt các bệnh nhiễm trùng nguy hiểm. Nếu phát triển thành công, Teixobactin nên được sử dụng càng rộng rãi càng tốt”, ông Kim Lewis, một trong những người chịu trách nhiệm nghiên cứu Teixobactin cho biết. Ông cũng là nhà đồng sáng lập NovoBiotic Pharmaceuticals - công ty dược phẩm tài trợ cho chương trình nghiên cứu.
Từ đất tới thuốcTrong một muỗng đất tự nhiên có tới vài triệu con vi khuẩn và nấm mốc. Chúng hoạt động dưới hàng ngàn tính chất khác biệt và sinh tồn bằng cách chiến đấu với nhau. Chúng ta biết đến điều này bởi trong thế kỷ qua, giới khoa học đã tìm ra một số loại thuốc kháng sinh mới bằng cách tách các thành phần có lợi ra khỏi hợp chất do chính vi khuẩn và nấm mốc đã sản sinh ra để tiêu diệt loài khác.
Trước khi tìm thấy Teixobactin, các nhà khoa học đã sử dụng một công cụ mang tên iChip để sàng lọc các tế bào đơn trong đất và giúp nuôi dưỡng chúng như trong môi trường tự nhiên. Kết quả thu được khoảng 10.000 dòng vi khuẩn và hơn 20 loại kháng sinh mới, trong đó Teixobactin là loại kháng sinh tiềm năng nhất.
Là sản phẩm của gần 10 năm nghiên cứu, iChip là một tấm bảng có nhiều lỗ, mỗi lỗ có chứa một tế bào vi sinh vật khác biệt và được lấp đầy đất để cung cấp dinh dưỡng tế bào. Sau khi phủ gel chứa vi khuẩn kín bề mặt iChip, quan sát bằng mắt thường có thể nhận thấy gel không phát triển trên lỗ nào thì loại tế bào trong lỗ đấy có tiềm năng phát triển thành thuốc kháng sinh.
Trên thực tế, tình trạng nhiễm trùng do kháng thuốc đang diễn biến ngày càng phức tạp trong những năm gần đây khi mà các loại siêu khuẩn có khả năng kháng nhiều loại kháng sinh phát triển ngày càng mạnh. Nếu không sớm tìm ra giải pháp, các vi khuẩn kháng thuốc có thể dẫn đến tới 10 triệu ca tử vong/năm vào năm 2050.
Dự kiến trong vòng hai năm tới, các nhà khoa học sẽ tiến tới thử nghiệm lâm sàng Teixobactin trên người và ít nhất 5 năm sau, loại kháng sinh này mới có thể xuất hiện trên thị trường dược phẩm với nhiều khả năng là dưới dạng thuốc tiêm chứ không phải dạng viên.
Hoàng Trang