Ngày 8/10, nhà khoa học người Nhật Bản, Shinya Yamanaka và nhà khoa học Anh, John B. Gurdon đã cùng giành giải Nobel Y học 2012 với công trình mang tính đột phá về tế bào gốc, mở ra cánh cửa cho những phương pháp chẩn đoán và chữa trị bệnh mới.
|
Nhà khoa học Shinya Yamanaka (phải) và nhà khoa học John B. Gurdon. |
Thông báo của Viện Hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển khẳng định: “Những phát hiện mang tính đột phá của hai nhà khoa học đã thay đổi hoàn toàn quan điểm về sự phát triển và chuyên môn hóa tế bào… Hai nhà khoa học đã mở ra cơ hội mới để nghiên cứu về các loại bệnh và phát triển phương pháp chẩn đoán, chữa trị mới”.
Công trình của hai nhà khoa học này cho rằng tế bào trưởng thành có thể quay ngược thời gian, trở về dạng “sơ sinh” là tế bào gốc sau khi được lập trình lại. Tế bào gốc (sten cell) là tế bào tiền thân và sau đó sẽ phát triển thành nhiều cơ quan khác nhau của cơ thể.
Việc lập trình lại tế bào nhằm tạo các mô thay thế chữa trị các bệnh như Parkinson, Alzheimer… và để nghiên cứu nguyên nhân của các căn bệnh này.
Phát biểu với đài phát thanh Thụy Điển, nhà khoa học Gurdon cho biết ông ngạc nhiên về vinh dự mình vừa nhận được vì công trình nghiên cứu này của ông đã được thực hiện cách đây hơn 40 năm. Ông nói: “Tôi bất ngờ và vô cùng cảm kích, ngạc nhiên rằng một công trình từ lâu như vậy vẫn được công nhận”.
Năm 1962, nhà khoa học người Anh này đã phát hiện ra rằng mã AND trong nhân tế bào một con ếch trưởng thành có mọi thông tin để phát triển thành các loại tế bào. Điều này có nghĩa là một tế bào trưởng thành có thể được lập trình lại nếu cần thiết.
Ban đầu, phát hiện của ông còn bị hoài nghi vì người ta cho rằng quá trình biến đổi tế bào từ dạng “sơ sinh” thành dạng tế bào chuyên môn hóa là không thể đảo ngược.
|
Nhà khoa học John B. Gurdon sinh nhăm 1933, hiện làm việc tại Viện Gurdon ở Cambridge. Ông lấy bằng tiến sĩ tại Đại học Oxford năm 1960. Ông từng là nghiên cứu sinh sau tiến sĩ tại Viện Công nghệ California. Ông Shinya Yamanaka sinh năm 1962, là nhà vật lý Nhật Bản. Ông nhận bằng thạc sĩ tại trường Đại học Kobe năm 1987, bằng tiến sĩ ở Đại học thành phố Osaka năm 1993. |
Tuy nhiên, công trình của ông Gurdon đã được công nhận khi nhiều nhà khoa học khác cũng xác nhận điều này.
Hơn 4 thập kỷ sau, nhà khoa học Yamanaka đã phát hiện ra các tế bào trưởng thành ở chuột có thể quay trở lại dạng “tươi trẻ” ban đầu.
Với phát hiện này, các nhà khoa học giờ có thể không cần dùng tế bào gốc lấy từ các phôi ở giai đoạn đầu.
Ứng dụng thực tiễn từ công trình này có thể là lấy tế bào từ người bệnh, lập trình lại và kiểm tra trong phòng thí nghiệm nhằm xác định xem các tế bào này khác với các tế bào của người khỏe mạnh như thế nào, qua đó vạch ra phương pháp chữa trị.
Hai nhà khoa học sẽ cùng sở hữu giải thưởng trị giá 1,2 triệu USD, ít hơn các giải thưởng năm trước do khủng hoảng kinh tế. Họ sẽ được trao giải tại một buổi lễ ở thủ đô Xtốckhôm (Thụy Điển) ngày 10/12/2012.
Thùy Dương