Mối liên quan giữa COVID-19 và hội chứng suy giảm trí nhớ

Nhiều nghiên cứu gần đây đã đưa ra nhận định một số triệu chứng thần kinh ở những người từng mắc COVID-19 rất giống với các dấu hiệu ban đầu của bệnh Alzheimer: các vấn đề về trí nhớ, khả năng tập trung và “sương mù não”. Mặc dù vậy, điều này vẫn đòi hỏi các nhà khoa học tiến hành thêm những nghiên cứu sâu hơn về vấn đề này.

Tại hội nghị quốc tế của Hiệp hội Alzheimer diễn ra ở Denver (bang Colorado, Mỹ), một số báo cáo đã đề cập về mối liên hệ giữa dịch COVID-19 và chứng suy giảm nhận thức dai dẳng, bao gồm cả bệnh Alzheimer - căn bệnh mà những người trên 65 tuổi hay mắc. Ở giai đoạn đầu, căn bệnh này rất khó nhận biết, người bệnh thấy mình đãng trí, hay quên. Theo thời gian, trí nhớ dài hạn cũng bị ảnh hưởng, khả năng biểu đạt và suy nghĩ bị suy giảm.

Nghiên cứu được thực hiện ở Argentina đã tiến hành theo dõi trong vòng 6 tháng đối với 234 người trên 60 tuổi - những người đã khỏi COVID-19. Các bài kiểm tra được sử dụng để định lượng mức độ nhận thức, phản ứng cảm xúc và sự phối hợp vận động của họ. Các kết quả trên thang điểm của bệnh sa sút trí tuệ lâm sàng áp dụng trong khoa tâm thần được so sánh với nhóm đối chứng của cùng một người cao tuổi không mắc COVID-19. Hơn 60% những người tham gia nghiên cứu có vấn đề về tư duy, khoảng 1/3 gặp vấn đề đáng kể, trong khi ở nhóm đối chứng chỉ có 6% mắc phải chứng này. Các triệu chứng đặc trưng của giai đoạn đầu của chứng sa sút trí tuệ - ví dụ như tính hay quên, khó sắp xếp đồ vật và tìm từ - cũng được quan sát thấy ở những người từng bị mắc COVID-19 thể nhẹ. Đặc biệt, các nhà khoa học đã nhận thấy mối liên hệ giữa thời gian và mức độ nghiêm trọng của chứng suy giảm nhận thức và mất khứu giác - chứng anosmia. Điều này được giải thích là vì virus SARS-CoV-2 sử dụng khứu giác, nơi chứa các tế bào não phản ứng với mùi, để thâm nhập vào hệ thần kinh trung ương. Bằng cách tấn công các tế bào này, virus phá hỏng các mạch thần kinh dẫn đến các trung tâm não. Vì vậy, các tác giả của công trình này cảnh báo rằng không nên lơ là các triệu chứng kéo dài sau khi khỏi COVID-19 như mất khứu giác.

Trong khi đó, tại Trường Y Grossman thuộc Đại học New York (Mỹ), các chuyên gia đã chứng minh rằng ở cấp độ phân tử, virus SARS-CoV-2 gây thoái hóa thần kinh. Các chuyên gia đã phân tích máu của những bệnh nhân cao tuổi mắc COVID-19 nhập viện tại bệnh viện đại học. Đây là những người trước đó không hề bị mất trí nhớ hay suy giảm nhận thức, và họ ghi nhận rằng ở những người này, các chỉ số về tổn thương não, viêm thần kinh và bệnh Alzheimer đã gia tăng. Theo các nhà khoa học, bệnh Alzheimer và COVID-19 có điểm chung - rất có thể, đó là một quá trình viêm. Nó làm hỏng các tế bào nội mô lót các mạch máu và kiểm soát các đặc tính miễn dịch và đông máu. Các dấu hiệu sinh học cao của chứng viêm thần kinh được quan sát thấy ở tất cả các bệnh nhân tham gia nghiên cứu (251 người), bất kể các triệu chứng thần kinh. Đối với những người mắc COVID-19 ở thể nặng, các chỉ số được ghi nhận gần tương ứng với giai đoạn cuối của bệnh Alzheimer.

Các nhà khoa học Anh từ Viện Nghiên cứu Chứng mất trí nhớ tại trường Imperial College London cũng đã xác nhận mối liên hệ di truyền giữa COVID-19 và bệnh Alzheimer. Họ phát hiện ra rằng cùng một biến thể của gene OAS1, chịu trách nhiệm về xác định phản ứng miễn dịch nâng cao, làm tăng nguy cơ mắc bệnh Alzheimer và khả năng mắc COVID-19 ở thể nặng.

Mặc dù các nghiên cứu trên đều chỉ ra khả năng có mối liên hệ giữa bệnh COVID-19 và chứng suy giảm trí nhớ. Tuy nhiên, ngày càng có nhiều bằng chứng lại cho thấy bản thân các rối loạn thoái hóa thần kinh như Alzheimer cũng làm tăng khả năng nhiễm virus SARS-CoV-2 và gây ra các biến chứng nặng và tử vong. Sau khi phân tích thông tin từ ngân hàng sinh học lớn nhất của Anh là UK Biobank, các chuyên gia Brazil phát hiện ra rằng nguy cơ tử vong do COVID-19 ở bệnh nhân mắc bệnh Alzheimer cao gấp 3 lần, và nếu họ trên 80 tuổi, nguy cơ này tăng gấp 6 lần. Những người có các dấu hiệu mất trí nhớ sẽ mắc COVID-19 ở thể nặng hơn. Lý do là bởi tình trạng viêm mãn tính và suy giảm phản ứng miễn dịch làm suy yếu hệ thống miễn dịch. Hơn nữa, còn có mối tương quan ngược: chứng sa sút trí tuệ phá vỡ khả năng phòng thủ tự nhiên, khiến virus xâm nhập não dễ dàng hơn, trong khi COVID-19 làm trầm trọng thêm bệnh Alzheimer và các hiện tượng thoái hóa thần kinh khác.