Bản nghèo người Mông vẫn chờ điện lưới

Người dân bản Xa Lung mong một ngày nào đó có điện lưới về bản để thắp sáng, sử dụng những tiện nghi của đời sống giữa núi rừng và phát triển kinh tế tại địa phương.

Chúng tôi có dịp về bản Xa Lung, một trong những bản người Mông đặc biệt khó khăn của xã Mường Lý, huyện biên giới Mường Lát. Đường vào bản luôn gập ghềnh dốc cao và lầy lội, uốn lượn quanh các sườn núi. Tại bản Xa Lung, đồng bào Mông sống rải rác trên các sườn đồi, gần dòng sông Mã với những ngôi nhà đơn sơ dựng lên bên sườn núi, vào mùa mưa, người dân luôn nơm nớp đối mặt với nguy cơ lũ ống và lũ quét, đe dọa sự an toàn tính mạng.

Bên cạnh đó, đồng bào nơi đây chủ yếu dựa vào nương rẫy, sản xuất manh mún, cái nghèo vẫn đeo bám nên 100% hộ trong bản thuộc hộ nghèo. Do đó, hàng năm, người dân trong bản vẫn cần nhận sự hỗ trợ từ Nhà nước và các chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo. Đặc biệt, bản Xa Lung còn nhiều cái khó khác như: chưa có nhà văn hóa, nước sinh hoạt, và ước mơ bao năm qua của người dân nơi đây là được dùng điện lưới quốc gia.

Việc không có điện lưới quốc gia đã làm ảnh hưởng rất nhiều đến sản xuất và sinh hoạt, trẻ em không có điện sáng để học tập, người dân không tiếp cận được thông tin, kiến thức để phát triển kinh tế. Với họ, những thứ như: ti vi, tủ lạnh... vẫn là những vật dụng vô cùng xa lạ, không được tiếp cận với những thông tin đời thường của cuộc sống.

Anh Ma Văn Sứ, bản Xa Lung, xã Mường Lý cho biết, để có ánh sáng sinh hoạt, người dân trong bản thường tận dụng các dòng suối để chạy máy tuabin phát điện. Một số hộ thì kéo điện từ bản khác trong xã về sử dụng, nhưng điện yếu nên cũng chỉ thắp được bóng đèn. Việc này dễ nảy sinh nhiều rủi ro, nguy hiểm vì đường dây vắt vẻo trên những cây tre, cây gỗ tạm không đảm bảo, rất dễ chập, chính những bất cập đó là lý do khiến nơi đây bao năm vẫn quanh quẩn với thiếu thốn, thậm chí lạc hậu, không thể phát triển được, hiện thu nhập bình quân của gia đình anh chỉ đạt 1,6 triệu đồng/người/tháng.

Còn anh Mua Seo Sàng, bản Xa Lung, xã Mường Lý cho hay, gia đình 6 nhân khẩu, anh phải nỗ lực làm việc không ngừng để có tiền trang trải cuộc sống, ngoài vài sào lúa nương, anh trồng thêm sắn, ngô và chăn nuôi lợn, gà cũng tạm gọi là có thể an tâm. Tuy nhiên, do thiếu điện lưới quốc gia nên mọi việc trở nên khó khăn hơn. Cả bản chỉ có 2 - 3 máy xay xát, phải chạy bằng dầu hoặc kéo điện từ bản khác, khi mưa gió, điện chập chờn, khiến năng suất thấp và hiệu quả kinh tế không cao.

Tại điểm trường Mầm non Mường Lý, đặt tại bản Xa Lung, thiếu điện lưới không chỉ ảnh hưởng đến sinh hoạt, sản xuất hằng ngày mà còn gây cản trở lớn tới việc dạy và học cho các em nhỏ. Hiện, điểm trường Xa Lung này đang có 42 em nhỏ học tập, điểm trường này nằm cách trung tâm xã hơn 3 km nhưng vẫn chưa có điện lưới. Điều này gây ra nhiều bất cập trong công tác giảng dạy, các giáo viên phải dùng máy tính để dạy học bằng cách dùng pin máy xách tay nên rất bất tiện, bởi pin nhanh chóng hỏng, không đủ dùng cho cả buổi học.

Cô Phạm Thị Xuân, giáo viên trường Mầm non Mường Lý cho biết, mình đã có ba năm gắn bó với điểm trường Xa Lung này, việc gieo chữ ở nơi đây còn nhiều thiếu thốn nhiều thứ, từ điện lưới cho đến cơ sở vật chất. Việc học vốn đã khó khăn đối với học sinh vùng sâu, vùng xa, lại thêm buổi tối khi không có ánh sáng điện, các em chỉ biết đi ngủ sớm, không có điều kiện để ôn bài tập hay giải trí.

Để duy trì tỷ lệ học sinh đến trường và đảm bảo việc học, nhiều cô giáo phải ở lại trường cả tuần, cuối tuần mới về nhà. Chính sự tận tâm của các thầy cô đang là nguồn động lực lớn, giúp các em học sinh trong bản có cơ hội được tiếp cận con chữ.

Theo ông Quách Văn Tùng, Chủ tịch UBND xã Mường Lý cho biết, bản Xa Lung hiện có 70 hộ dân, do thiếu điện lưới quốc gia nên việc sinh hoạt thường ngày càng thêm phần vất vả, sinh hoạt cộng đồng trong bản luôn vắng lặng.

Hiện, người dân trong xã đang sử dụng tua bin là phương án khả dĩ, nhưng chỉ dùng để thắp sáng cho một bóng đèn tiết kiệm điện chứ không thể làm được gì hơn, nếu như gặp những hôm mùa mưa lũ về, tua bin cũng bị cuốn trôi, người dân lại phải mất thêm tiền mua cái mới, làm cuộc sống của các hộ dân ngày càng khó khăn, vất vả hơn.

Theo thống kê, toàn huyện Mường Lát còn 4 bản chưa có điện lưới, thuộc xã Trung lý và xã Mường Lý… Trong đó, bản Xa Lung, xã Mường Lý do nằm trong vùng có nguy cơ bị ảnh hưởng của thiên tai nên các hộ dân phải di chuyển đến khu tái định cư mới với sự đầu tư đồng bộ, khang trang về cơ sở hạ tầng và thuận lợi hơn cho việc đi lại, sinh hoạt, sản xuất và phát triển kinh tế.

Tuy nhiên, hàng chục năm qua, các cấp chính quyền vẫn chưa tìm được địa điểm hợp lý để làm khu tái định cư cho các hộ dân, nên việc di dời vẫn là câu chuyện chưa biết đến bao giờ đối với đồng bào Mông trong bản.

Theo ông Hà Văn Ca, Bí thư huyện ủy Mường Lát cho biết, huyện đang chờ tỉnh phê duyệt điều chỉnh, 4 bản chưa có điện; trong đó, có bản Xa Lung, xã Mường Lý này thuộc diện di rời tái định cư nên chưa kéo điện.

Thời gian tới, huyện Mường Lát sẽ tiếp tục kiến nghị tỉnh Thanh Hóa phê duyệt điều chỉnh xây dựng khu tái định cư, sau khi xây xong các hạng mục của khu tái định cư, và bà con di rời đến nơi ở mới thì huyện Mường Lát sẽ phối hợp với các đơn vị để thực hiện việc kéo điện để phục vụ cuộc sống hàng ngày của người dân bản Xa Lung.