Hòa Bình chú trọng phát triển sản phẩm cây ăn quả có múi  

Nâng cao giá trị, liên kết sản xuất

Nhiều năm qua, cây ăn quả có múi (cam, quýt, bưởi…) là hướng phát triển sản xuất mang lại hiệu quả kinh tế cao ở nhiều địa phương của tỉnh Hòa Bình. Việc thành lập các HTX trồng cây ăn quả có múi đã giải quyết việc làm cho hàng nghìn lao động và mang lại nguồn thu ổn định cho nhiều hộ nông dân ở các vùng nông thôn, góp phần giảm nghèo, phát triển kinh tế, nâng cao đời sống người dân nơi đây.

Hiện nay, diện tích cây có múi tại Hòa Bình đạt khoảng 10.500 ha; trong đó riêng diện tích cam, bưởi trồng tập trung đạt 9.053 ha, với 7.429 ha giai đoạn kinh doanh, sản lượng đạt 166,7 nghìn tấn. 

Nhiều sản phẩm quả có múi của tỉnh đã được cấp chứng nhận Sở hữu Trí tuệ, trong đó có chỉ dẫn địa lý cho sản phẩm cam của huyện Cao Phong; 6 nhãn hiệu tập thể, nhãn hiệu chứng nhận cho các sản phẩm quả có múi của các địa phương: Tân Lạc, Yên Thủy, Lạc Thủy, Kim Bôi. Đã có 16 sản phẩm quả tươi và sản phẩm chế biến được chứng nhận Sản phẩm OCOP 3, 4 sao.

Đến nay, Hòa Bình đã hình thành những vùng sản xuất hàng hóa lớn, tập trung, có điều kiện thâm canh cao, nổi tiếng, như vùng sản xuất cam Cao Phong, Kim Bôi, Lạc Thủy; vùng sản xuất bưởi đỏ tại Tân Lạc; vùng sản xuất bưởi Diễn tại Yên Thủy, Lương Sơn... Giá trị thu nhập đạt 300 - 450 triệu đồng/ha/năm, thuộc diện cao nhất trong cả nước.

Ông Nguyễn Như Cường, Cục trưởng Cục trồng trọt (Bộ NN&PTNT) cho biết, đến nay, diện tích cây ăn quả của Việt Nam có khoảng 1,1 triệu ha, với sản lượng khoảng 13-15 triệu tấn; có 15 loại cây ăn quả chính, trong đó có cây có múi.

Ðể thúc đẩy sản xuất cây ăn quả có múi, các địa phương đã có nhiều chính sách hỗ trợ nhằm hình thành các vùng sản xuất cây ăn quả có múi quy mô lớn, tập trung như: Cam Cao Phong (Hòa Bình), Hàm Yên (Tuyên Quang), Vinh (Nghệ An), Lục Ngạn (Bắc Giang); bưởi Ðoan Hùng (Phú Thọ); quýt (Bắc Kạn)…Đơn cử như tại tỉnh Hòa Bình, những năm gần đây, phát triển cây ăn quả có múi đang dần khẳng định vị thế trong sản xuất nông nghiệp, góp phần vào mục tiêu xóa đói, giảm nghèo của tỉnh.

Do sản xuất tập trung, chăm sóc tốt, cơ cấu giống phong phú, trồng rải vụ, nên ở một số nơi, cây ăn quả có múi đã mang lại thu nhập từ vài trăm triệu đến hàng tỷ đồng/ha/vụ, giúp cho nhiều hộ nông dân thoát nghèo, vươn lên làm giàu.

Để tổ chức sản xuất, kinh doanh sản phẩm chủ lực từ cây ăn quả có múi hiệu quả, bền vững, các tỉnh, thành trên cả nước đang triển khai xây dựng các mô hình HTX kiểu mới gắn với chuỗi giá trị sản phẩm. Đây là mô hình có sự tham gia liên kết chặt chẽ giữa hộ thành viên là nông dân với HTX, Liên hiệp HTX, doanh nghiệp, siêu thị... theo một chuỗi khép kín từ khâu sản xuất đến tiêu thụ và được đảm bảo bằng các hợp đồng liên kết.

“HTX với vai trò hạt nhân trung tâm, ký kết hợp đồng với hộ nông dân thành viên, cam kết mua lại sản phẩm với giá khuyến khích, sau đó kiểm soát từ khâu sử dụng giống, quy trình chăm sóc cho tới khâu thu hoạch, tiêu thụ theo tiêu chuẩn, yêu cầu của HTX. Đồng thời tìm kiếm, ký kết các hợp đồng tiêu thụ đầu ra cho sản phẩm, từ đó mang lại thu nhập ổn định cho thành viên”, ông Nguyễn Như Cường nói.

Ông Từ Quang Hà - Giám đốc HTX Hà Phong, xã Bắc Phong, huyện Cao Phong chia sẻ, HTX được thành lập với mục đích hợp tác tương trợ lẫn nhau trong hoạt động sản xuất, kinh doanh, tạo việc làm, tăng thêm lợi ích, giúp giảm nghèo cho các hộ thành viên.

Ðến nay, các thành viên trong HTX đang sản xuất gần 300 ha cây ăn quả có múi. Ðể bảo đảm đầu ra cho sản phẩm, HTX đã ký hợp đồng tiêu thụ với các hệ thống siêu thị, doanh nghiệp xuất khẩu.
Ngoài việc bao tiêu sản phẩm cho các thành viên, HTX cũng liên kết tiêu thụ sản phẩm cho nhiều gia đình khác ở trong và ngoài địa phương. Năm 2021, HTX đã tiêu thụ được hơn 10.000 tấn cam, tạo việc làm thường xuyên cho hơn 100 lao động, với mức thu nhập bình quân từ 8 đến 10 triệu đồng/người/tháng.

Ông Nguyễn Huy Nhuận, Giám đốc Sở NN&PTNT tỉnh Hòa Bình đánh giá, hiện tỉnh Hòa Bình đã xây dựng được trên 10.000 ha diện tích đất trồng cây ăn quả có múi, tập trung ở các huyện Tân Lạc, Cao Phong, Lạc Sơn… và đã xuất hiện một số HTX phát triển theo hướng nông sản sạch theo tiêu chuẩn VietGAP như: 3Tfarm với cam Cao Phong, Gfarm với cam trứng…

“Hòa Bình đang có phương án khuyến khích, hỗ trợ nhiều người dân áp dụng tiến bộ khoa học - kỹ thuật vào sản xuất, trồng cây có múi theo tiêu chuẩn VietGAP, bảo đảm sạch, an toàn - tiêu chí lựa chọn hàng đầu của người tiêu dùng hiện nay. Đồng thời, đẩy mạnh xây dựng nhãn hiệu tập thể cho sản phẩm, mở rộng thị trường tiêu thụ tại các hệ thống siêu thị, trung tâm thương mại lớn, góp phần bảo đảm đầu ra ổn định nâng cao thu nhập để người dân yên tâm sản xuất”, ông Nguyễn Huy Nhuận cho hay.

     Nhiều giải pháp phát triển cây có múi

Để có thành quả nêu trên, những năm qua, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã chủ trì, phối hợp tham mưu trình Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh ban hành nhiều chủ trương, cơ chế, chính sách thúc đẩy sản xuất nông nghiệp nói chung, phát triển bền vững cây ăn quả có múi nói riêng như: Chính sách khuyến khích phát triển một số sản phẩm trồng trọt chủ lực (hỗ trợ 20 triệu đồng/ha diện tích cây ăn quả có múi trồng mới); chính sách hỗ trợ cước vận chuyển nông sản; chính sách hỗ trợ chứng nhận an toàn thực phẩm, VietGAP, tem truy xuất nguồn gốc; chính sách hỗ trợ thành lập hợp tác xã… Ngoài ra, nhiều hoạt động hỗ trợ xúc tiến thương mại được tổ chức hàng năm như: Lễ hội cam Cao Phong; Tuần lễ nông sản Hòa Bình tại Hà Nội; ngày hội sản phẩm OCOP; hỗ trợ doanh nghiệp, hợp tác xã tham gia các hội chợ, triển lãm… Một số loại cây ăn quả khác đã bước đầu hình thành vùng sản xuất hàng hóa, gây dựng thương hiệu như: Nhãn Sơn Thủy; na Đồng Tâm; thanh long ruột đỏ; chuối; mận, đào… Tỉnh cũng đang phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn triển khai xây dựng vùng nguyên liệu dứa, chanh leo tại Lạc Sơn, Tân Lạc.

Bên cạnh những thuận lợi đó, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cũng nêu rõ, khó khăn của địa phương hiện nay là hình thức tổ chức sản xuất chưa theo kịp yêu cầu phát triển. Năng lực của các hợp tác xã nhiều hạn chế. Doanh nghiệp có tiềm lực đầu tư vào sản xuất còn ít, quy mô nhỏ. Nhiều tiến bộ khoa học kỹ thuật đã được áp dụng trong sản xuất nhưng còn nhỏ lẻ, tính lan tỏa thấp. Liên kết trong chuỗi sản xuất - tiêu thụ sản phẩm chưa chặt chẽ, đồng bộ. Sản phẩm chủ yếu tiêu thụ dạng tươi sống…

Để góp phần giải quyết những khó khăn, thách thức nêu trên trong giai đoạn tới đây, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Hòa Bình đã chủ trì, phối hợp với các sở, ngành để tham mưu cho Tỉnh ủy, UBND tỉnh có những chủ trương, giải pháp phù hợp. Trong đó, tập trung những nội dung như: Đẩy mạnh thành lập và nâng cao năng lực hoạt động trong tổ chức sản xuất của các hợp tác xã nông nghiệp; tăng cường thu hút doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn, đặc biệt về bảo quản, chế biến sản phẩm; lấy doanh nghiệp, hợp tác xã là chủ thể, nòng cốt để phát triển các chuỗi giá trị, hướng tới mục tiêu phát triển nông nghiệp công nghệ cao./.