Sớm có giải pháp ổn định chỗ ở cho người dân ven lòng hồ thủy điện Cửa Đạt

Thường Xuân là huyện miền núi nghèo của tỉnh Thanh Hóa, thuộc diện 30a. Năm 2004, UBND huyện Thường Xuân phối hợp với các đơn vị liên quan thực hiện dự án di dân sống ven lòng hồ thủy điện Cửa Đạt, trong đó xã Yên Nhân có gần 50 hộ. Khi triển khai dự án, các hộ này đã được cấp kinh phí để tìm nơi định cư mới. Tuy nhiên, một số hộ nhận kinh phí đền bù nhưng không đủ để mua được đất ở mới, nên đã di chuyển về canh tác trên vùng đất bán ngập lòng hồ, sau một thời gian thì họ tái nghèo và quay lại khu vực ven hồ sinh sống cho đến nay.

Hiện có gần 50 hộ dân với 193 nhân khẩu đang cư trú rải rác, ven Quốc lộ 47 thuộc thôn Lửa, xã Yên Nhân, một số hộ sống trên bờ bán ngập của lòng hồ Cửa Đạt, nguy cơ bị sạt lở và ngập lụt rất cao, khu vực họ sinh sống đều thuộc quản lý của Ban quản lý rừng phòng hộ Thường Xuân.

Do không có đất ở và đất sản xuất nên mỗi năm người dân chỉ trồng được 1 vụ lúa trên diện tích đất bán ngập lòng hồ thủy điện Cửa Đạt với 25 ha. Các hộ dân này còn đánh cá, chăn nuôi gia súc, thu hái lâm sản phụ trên khu vực rừng phòng hộ để sinh sống qua ngày, hiện có 31 hộ nghèo và 8 hộ cận nghèo. 

Ông Vi Hồng Phong, thôn Lửa, xã Yên Nhân cho biết: Năm 2004, khi Nhà nước có chủ trương di dời đi nơi khác, ông đã đồng thuận. Tuy nhiên, cuộc sống tại nơi ở mới không bằng nơi ở cũ nên 1 năm sau ông đã quay lại nơi ở cũ và sinh sống từ đó đến nay. Do thiếu đất ở và đất sản xuất, cuộc sống của gia đình ông rất khó khăn. 

Cùng chung hoàn cảnh, anh Hoàng Văn Linh, thôn Lửa, xã Yên Nhân cho biết, gia đình anh có 9 thành viên và ở đây từ năm 2005. Trước đây, anh được dự án di dân hỗ trợ 70 triệu đồng để tìm nơi ở mới, tuy nhiên gia đình đông anh em nên sau khi chia đều tiền, anh chỉ nhận được một phần nhỏ, không đủ để mua đất làm nhà mới. Hiện cuộc sống của gia đình anh cũng như các hộ ở đây rất khó khăn, chỉ trồng được 1 vụ lúa, không có điện, trạm xá, trường học đều ở rất xa. Anh Linh mong Nhà nước bố trí nơi ở mới để gia đình anh phát triển kinh tế, xóa đói giảm nghèo.

Để khắc phục tình trạng trên, năm 2016, UBND huyện Thường Xuân đã thành lập Ban chỉ đạo di dân và đề nghị UBND tỉnh Thanh Hóa sắp xếp nơi ở mới cho các hộ dân. Đại diện Ban Dân tộc, các sở, ban, ngành đã tới kiểm tra và cũng có kiến nghị. Tuy nhiên, sau khi xem xét, UBND tỉnh nhận thấy khu vực đất quy hoạch trên đang thuộc quản lý của Ban quản lý rừng phòng hộ Sông Chu (nay là Ban quản lý rừng phòng hộ Thường Xuân) nên không đồng ý cấp đất cho các hộ dân.

Ngày 16/6/2017, UBND tỉnh Thanh Hóa có văn bản số 59/UBND chỉ đạo UBND huyện Thường Xuân, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn yêu cầu Ban quản lý rừng phòng hộ Sông Chu tăng cường quản lý nhân khẩu, đất đai, không để tình trạng phát sinh tăng hộ mới, không để làm nhà cố định tại khu vực trái quy định.

Bên cạnh đó, kiểm điểm trách nhiệm tập thể, cá nhân trong việc buông lỏng quản lý nhân khẩu và đất đai, giao UBND huyện Thường Xuân, Ban Dân tộc tỉnh Thanh Hóa và đơn vị liên quan tuyên truyền, vận động các hộ nhanh chóng quay về nơi ở cũ để ổn định cuộc sống; phối hợp với cơ quan chức năng xây dựng phương án hỗ trợ ổn định cuộc sống cho các hộ dân. Tuy nhiên, từ đó đến nay người dân vẫn chưa có đất ở mới, do đó một số hộ dân đang xây nhà ở kiên cố tại khu vực cư trú trái phép.

Theo ông Lê Hoàng Cường, Chủ tịch UBND xã Yên Nhân, những hộ dân này thiếu đất ở và đất sản xuất nên họ cư trú trái phép tại khu đất nằm dọc Quốc lộ 47. Hiện khu đất mà các hộ dân đang sinh sống cứ vào mùa mưa nước lại dâng lên, mỗi năm chỉ trồng được 1 vụ lúa Chiêm Xuân, một số người đã nhận khoanh nuôi bảo vệ rừng thuộc đất của Ban quản lý rừng phòng hộ Thường Xuân. Các hộ dân này đã sống ở đây nhiều năm, không có điện, trường học nằm ở khá xa so với trung tâm xã nên bất tiện cho trẻ em đi học.

Do ở bất hợp pháp nên tiềm ẩn nguy cơ mất an ninh trật tự, khó khăn trong quản lý, xã cũng đã kiến nghị lên cấp trên nhưng do đang thiếu quỹ đất nên không thể bố trí được. Một số nơi đủ điều kiện cấp nhưng manh mún, không thể sản xuất được. Chủ tịch UBND xã Yên Nhân Lê Hoàng Cường mong cấp trên sớm có phương án tìm nơi ở mới, tạo việc làm, ổn định đời sống cho người dân.

Trao đổi về giải pháp giúp các hộ dân trong thời gian tới, ông Cầm Bá Tiệp, Trưởng phòng Dân tộc huyện Thường Xuân cho biết, hiện trên địa bàn xã Yên Nhân không còn quỹ đất để bố trí cho gần 50 hộ dân. Địa phương mong muốn UBND tỉnh Thanh Hóa xem xét quy hoạch khu vực đất khác và cấp kinh phí đầu tư các hạng mục cơ sở hạ tầng tại nơi ở mới, giúp người dân ổn định đời sống.