'Thánh địa ma túy' Xốp Mạt đã trở thành Làng văn hóa

Bản Xốp Mạt, xã Lượng Minh, huyện Tương Dương (Nghệ An) có 43 hộ dân với 290 nhân khẩu, đây từng được xem là “thánh địa ma túy” một thời, tình hình an ninh trật tự phức tạp, đời sống người dân gặp nhiều khó khăn, đói nghèo, lạc hậu do tệ nạn ma túy. Với sự quyết tâm của đảng bộ, chính quyền và người dân, bản Xốp Mạt đã vươn lên mạnh mẽ trở thành “Làng Văn hóa”, đời sống người dân ngày càng ổn định, an ninh trật tự đảm bảo. 

Một thời “thủ phủ ma túy” Xốp Mạt

Dẫn chúng tôi đi thăm bản Xốp Mạt, chạy dọc bên dòng sông Nậm Nơn, cách đỉnh núi Pu Lôm không xa, Bí thư Chi bộ bản Xốp Mạt La Thị Miền kể lại, trước đây, bản Xốp Mạt chưa chuyển đến khu tái định cư như bây giờ, cuộc sống của người dân từ người già đến trẻ nhỏ, nam hay nữ đều gắn liền với ma túy. Ma túy đã lấy đi của người dân tất cả, chỉ để lại sự đói nghèo, lạc hậu và người ta vẫn thường gọi Xốp Mạt ngày đó là “Bản không chồng”. Bởi, bản có hơn 40 hộ dân thì có hơn 2/3 đàn ông trong bản và cả trẻ em đều tham gia mua bán, vận chuyển và nghiện ma túy, thuốc phiện. Nhiều người phải sống trong cảnh tù tội, người thì bỏ đi biệt xứ trốn lệnh truy nã; người phụ nữ phải sống trong cảnh “không chồng” và nhiều trẻ em sinh ra đã thành trẻ mồ côi cha.

Theo Bí thư Chi bộ bản Xốp Mạt La Thị Miền, không ai nhớ “cơn bão ma túy” tràn về bản Xốp Mạt từ bao giờ, nhưng từ những năm đầu thập niên 90 đến năm 2011, đây là nơi người ngoài không dám đặt chân đến bởi phức tạp về an ninh trật tự và là “thủ phủ của ma túy”. Tại đây, với các con đường tiểu ngạch trên đỉnh núi Pu Lôm, một số đối tượng đã liên kết với người dân địa phương vận chuyển ma túy từ nước ngoài về tập trung giao dịch tại Xốp Mạt. Sau đó, xuất hiện các ông trùm khét tiếng về ma túy với các đường dây vận chuyển ma túy xuyên quốc gia về huyện Kỳ Sơn, Tương Dương và về xuôi ngày càng nhiều. Các cuộc giao dịch ma túy luôn được các đối tượng trang bị vũ khí nóng, súng, lựu đạn để chống trả với các cơ quan chức năng.

Người dân vẫn hay nhắc đến “ông trùm ma túy” La Văn Hoạch, một trong những người đầu tiên gieo rắc ma túy về bản Xốp Mạt. Từng là Chủ tịch xã Lượng Minh, song La Văn Hoạch cũng không thoát khỏi cám giỗ của ma túy, những cuộc giao dịch, mua bán ma túy tiền tỷ. Sau nhiều năm hoạt động, năm 2004, La Văn Hoạt bị bắt khi tổ chức đường dây mua bán 23 bánh heroin. Hiện hai người con trai là La Văn Thông vẫn đang ngồi tù chung thân và La Văn Ly đã chết trong tù.

Một “ông trùm ma túy” khác là Lô Văn Tuấn (sinh năm 1953), có biệt danh là “Tuấn Trưởng bản”. Vốn là một trưởng bản có uy tín, được dân bản tin yêu, mến phục. Ít ai ngờ suốt 17 năm, với vỏ bọc trưởng bản, Lô Văn Tuấn đã lập một đường dây mua bán ma túy lớn từ nước ngoài về Việt Nam. Sau một thời gian dài theo dõi, trinh sát, tháng 9/2005, lực lượng chức năng mới triệt phá thành công chuyên án và bắt được Lô Văn Tuấn cùng nhiều đối tượng khác khi đang vận chuyển, mua bán 152 bánh heroin và 200 kg thuốc phiện.

Tại bản Xốp Mạt, không ít gia đình có từ 3 – 4 người đi tù vì mua bán, vận chuyển ma túy, cả gia đình đều nghiện ma túy. Đơn cử như gia đình bà Vi Thị Lan, bà đã đi tù 4 năm về tội mua bán, tàng trữ ma túy, hiện có 2 người con gái vẫn đang ở trong tù, 2 con trai và chồng đều chết vì tệ nạn ma túy.

Chủ tịch UBND xã Lượng Minh Vi Văn Phúc cho biết, trong suốt nhiều năm liền, tệ nạn ma túy đã làm mất an ninh trật tự trên địa bàn, để lại hệ lụy rất lớn đến cuộc sống của người dân và ảnh hưởng đến sự phát triển kinh tế, văn hóa của địa phương. Toàn xã Lượng Minh hiện còn 12 trường hợp đang chấp hành án phạt tù (chủ yếu là người dân bản Xốp Mạt) về các tội danh liên quan đến việc mua bán, tàng trữ, vận chuyển ma túy; 13 trường hợp đã mãn hạn tù trở về địa phương.

Quyết tâm xóa bỏ nạn ma túy

Năm 2013, do sạt lở nghiêm trọng buộc trung tâm hành chính xã, trường học, Trạm y tế xã Lượng Minh cùng hơn 40 hộ dân bản Xốp Mạt phải chuyển đến khu tái định cư mới cách bản cũ khoảng 2 km. Trên cơ sở xây dựng khu tái định cư mới, đảng bộ và chính quyền xã Lượng Minh đã triển khai đồng bộ các giải pháp, phối hợp chặt chẽ với lực lượng chức năng liên quan để ngăn chặn, đẩy lùi tệ nạn ma túy.

Chủ tịch UBND xã Lượng Minh Vi Văn Phúc cho biết, tại nơi ở mới, các hộ dân ở bản Xốp Mạt được giao mỗi hộ gồm đất ở và đất vườn khoảng 200 m2. Đặc biệt, được sự chỉ đạo sát sao của Huyện ủy, UBND huyện Tương Dương, xã Lượng Minh đã có chương trình kế hoạch cụ thể, với sự vào cuộc của các hệ thống chính trị cùng tham gia công tác phổ biến giáo dục pháp luật, tuyên truyền các hệ lụy về ma túy. Từ đó, nhận thức của người dân bản Xốp Mạt về các tác hại của ma túy đã được nâng lên, đại bộ phận người dân đã quyết tâm rời xa tệ nạn ma túy.

Hiện nay, cùng với việc đầu tư xây dựng đồng bộ hệ thống cơ sở hạ tầng, đường giao thông, bản Xốp Mạt đã "thay da, đổi thịt", các ngôi nhà kiên cố mọc lên san sát, trẻ em được học tập trong một môi trường thuận lợi. Bên cạnh đó, chính quyền các cấp đã có các phương án hỗ trợ giống, cây trồng, vật nuôi để giúp đỡ các hộ dân bản Xốp Mạt phát triển sản xuất kinh tế. Từ đó, nhiều mô hình phát triển kinh tế hộ gia đình chủ yếu là chăn nuôi gia súc, gia cầm, trồng trọt… đã được hình thành.

Đặc biệt, lực lượng Công an tỉnh Nghệ An, Công an huyện Tương Dương, Công an xã Lượng Minh đã xây dựng kế hoạch, phương án, tích cực vận động người dân tố giác, xử lý các tụ điểm về ma túy, từ bắt giữ các đối tượng đầu não đến xóa các tụ điểm bán lẻ ma túy; giúp đỡ người nghiện cai nghiện và tái hòa nhập cộng đồng. Từ năm 2013 đến nay, đa số các đối tượng mãn hạn tù trở về địa phương đều không tái phạm việc buôn bán, tàng trữ ma túy. Trong nhiều năm qua, bản Xốp Mạt không có người tái nghiện ma túy.

Phấn khởi trong ngôi nhà mới đang xây dựng xong phần thô, bà Vi Thị Lan chia sẻ, vì ma túy mà gia đình bà đã tan nát khi chồng và hai con trai đã chết, 2 con gái đang chấp hành án phạt trong tù. Bản thân sau 4 năm chấp hành án phạt tù, được sự vận động tuyên truyền của chính quyền các cấp bà đã quyết tâm không tái phạm việc buôn bán, tàng trữ ma túy. Với sự hỗ trợ 20 triệu đồng của Nhà nước, bà đang xây dựng ngôi nhà mới khang trang hơn, cuộc sống ngày càng ổn định.

Không chỉ có bà Vi Thị Lan mà các hộ dân tại bản Xốp Mạt giờ đã quyết tâm tránh xa ma túy, các thanh niên trong bản tu chí làm ăn, không sa ngã vào các tệ nạn xã hội như trước đây. Đặc biệt, hiện nhiều thanh niên đang học cao đẳng, đại học. Một số khác lại lựa chọn đi xuất khẩu lao động để nâng cao thu nhập kinh tế cho gia đình.

Tại các trường học trên địa bàn xã Lượng Minh, nhà trường thường xuyên phối hợp với lực lượng công an địa phương tổ chức các buổi ngoại khóa với chủ đề “tác hại của việc mua bán, sử dụng ma túy”. Từ đây, các em học sinh đã được trang bị các kiến thức cơ bản về phòng chống ma túy. 

Chủ tịch UBND xã Lượng Minh Vi Văn Phúc vui vẻ cho biết, không còn tệ nạn ma túy, an ninh trật tự ngày càng ổn định, đời sống kinh tế người dân đi lên, trẻ em được học hành đến nơi đến chốn. Đặc biệt, tháng 5/2018, bản Xốp Mạt đã được công nhận và đón danh hiệu “Làng Văn hóa”. Năm 2020, Xốp Mạt đã cơ bản đạt được 15/15 tiêu chí xây dựng nông thôn mới với khu vực miền núi. Dự kiến quý I năm 2021 sẽ đón nhận danh hiệu chuẩn nông thôn mới.

Phó Chủ tịch UBND huyện Tương Dương Lô Thanh Nhất cho biết, hiện nay tình hình an ninh trật tự ở “điểm nóng” ma túy Xốp Mạt về cơ bản đã ổn định, đời sống kinh tế, văn hóa tinh thần của người dân đi lên, các giá trị văn hóa truyền thống tại đây đang dần được khôi phục, phát triển. Có được thành quả đó, ngoài sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị thì sự quyết tâm của người dân là điều quan trọng nhất. Tệ nạn ma túy chỉ thật sự được đẩy lùi khi đảng, chính quyền và người dân cùng đồng lòng, quyết tâm thay đổi, tránh xa ma túy.

Theo Phó Chủ tịch Lô Thanh Nhất, dù tình hình an ninh trật tự tại bản Xốp Mạt đã cơ bản ổn định, song do địa hình địa thế tại bản Xốp Mạt gần với nhiều đường tiểu ngạch, thuận lợi cho các đối tượng hoạt động buôn bán, vận chuyển ma túy. Huyện Tương Dương đã chỉ đạo lực lượng Công an, chính quyền địa phương luôn nâng cao tinh thần cảnh giác, tập trung làm tốt công tác tuyên truyền phòng chống tệ nạn ma túy để người dân thật sự yên tâm phát triển sản xuất kinh tế, ổn định đời sống.