Đó là nhận định của bà Nguyễn Thanh Hoa, Phòng Dự báo khí hậu, Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia tại Diễn đàn "Nâng cao năng lực cộng đồng trong phòng chống thiên tai vùng Đồng bằng sông Cửu Long" do Viện Quy hoạch thủy lợi miền Nam phối hợp Báo Nông nghiệp Việt Nam tổ chức, diễn ra sáng 29/11 tại thành phố Cần Thơ.
Quang cảnh Diễn đàn.
Theo bà Nguyễn Thanh Hoa, thời tiết trong 3 tháng tới có thể nghiêng về hướng La Nina, đến tháng 3/2025, hiện tượng này sẽ chấm dứt. Đặc biệt, từ 12/2024 đến tháng 2/2025 tại Đồng bằng sông Cửu Long có thể xuất hiện mưa trái mùa với lượng mưa có thể cao hơn so với trung bình nhiều năm. Nhưng do đây là giai đoạn cuối mùa khô nên lượng mưa tăng cao không đáng kể.
Thông tin thêm về tình hình mưa tại khu vực Nam bộ bà Hoa cho biết, lượng mưa có thể tăng cao vào tháng 12/2024, với tổng lượng mưa cao hơn từ 10-30mm so với trung bình nhiều năm, sau đó giảm dần. Mùa mưa tại Đồng bằng sông Cửu Long cũng đang có xu hướng kết thúc muộn hơn. Hiện tại là cuối tháng 11 nhưng khu vực Tây Nam bộ vẫn chưa bắt đầu vào mùa khô.
Chuyên gia của Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia nhận định, trong vòng 6 tháng tới, tổng lượng dòng chảy trên sông Mê Kông về Đồng bằng sông Cửu Long thiếu hụt so với trung bình nhiều năm khoảng từ 5-15%. Mực nước đầu nguồn sông Cửu Long xuống dần và ở mức thấp hơn trung bình nhiều năm từ 0,1-0,2m. Tình hình xâm nhập mặn mùa khô năm 2024-2025 ở mức cao hơn trung bình hàng năm, tuy nhiên không nghiêm trọng như mùa khô năm 2015-2016, 2019-2020.
Về tình hình thiên tai, hạn hán, xâm nhập mặn và lũ năm 2025 ở Đồng bằng sông Cửu Long, ông Nguyễn Huy Khôi, Trưởng phòng Khoa học Công nghệ - Hợp tác quốc tế (Viện Quy hoạch Thủy lợi miền Nam) cho biết, các yếu tố, căn cứ đưa ra nhận định dựa trên cơ sở về điều kiện ENSO, diễn biến mưa trái mùa, diễn biến nguồn nước… Như vậy, nước cuối mùa lũ có ảnh hưởng nhiều đến tình hình xâm nhập mặn của mùa khô kế tiếp.
Cụ thể, năm 2024, hồ chứa thủy điện thượng lưu đã tích được khoảng 88% tổng dung tích hữu ích. Trong đó, các hồ trên sông Lan Thương (Trung Quốc) tích 94%, các hồ ở hạ lưu vực sông Mê Kông tích trữ ở mức khoảng 74%. Dự kiến đầu mùa năm 2024-2025, dung tích hữu ích duy trì ở mức 70-80%.
Trong khi đó, triều cường dự báo các tháng mùa khô 2024-2025 ở mức cao hơn khá nhiều so với trung bình nhiều năm. Viện Quy hoạch Thủy lợi miền Nam cho rằng, nguy cơ xuất hiện tình trạng hạn hán, xâm nhập mặn trong mùa khô năm 2024-2025 vẫn có thể xảy ra và ở mức cao hơn trung bình nhiều năm, nhưng sẽ không gay gắt như mùa khô các năm 2015-2016, 2019-2020 và gần nhất là năm 2023-2024.
Triều cường gây ngập ở quận Bình Thủy, thành phố Cần Thơ tháng 10/2024.
Về mùa lũ năm 2025, ông Khôi cho rằng còn khá sớm để dự báo. Song với căn cứ điều kiện triều cường, tác động biến đổi khí hậu gây ra mưa, dự báo sơ bộ cho thấy lũ năm 2025 đầu nguồn sông Cửu Long có thể đạt đỉnh vào cuối tháng 9 đến nửa đầu tháng 10.
Đỉnh lũ năm 2025 trên vùng thượng Đồng bằng sông Cửu Long phổ biến ở mức xấp xỉ và trên mức báo động I, một số trạm dưới mức báo động I. Ở vùng giữa Đồng bằng sông Cửu Long đỉnh lũ phổ biến trên mức báo động III, một số trạm từ báo động II – báo động III; thời gian đạt đỉnh phổ biến rơi vào kỳ triều cường cao nhất tháng 11, một số trạm đỉnh lũ rơi vào kỳ chính vụ tháng 10. Đỉnh triều cao nhất năm 2025 tại các trạm vùng ven biển Đồng bằng sông Cửu Long có thể xuất hiện vào kỳ triều cường tháng 11.
Chia sẻ về các giải pháp cho vùng Đồng bằng sông Cửu Long, nhà báo Trần Văn Cao, Phó Tổng Biên tập Báo Nông nghiệp Việt Nam cho hay, thời gian gần đây, công tác dự báo đã được sử dụng một cách khoa học, hợp lý. Kết hợp với những giải pháp phi công trình (giải pháp mềm), người nông dân từng bước thích ứng với biến đổi khí hậu.
Nhà báo Trần Văn Cao, Phó Tổng Biên tập Báo Nông nghiệp Việt Nam, phát biểu tại Diễn đàn.
Nhắc lại đợt hạn mặn lịch sử 2015-2016, ông Cao cho biết, thời điểm bấy giờ, địa phương và cơ quan chuyên môn mới tập trung vào các giải pháp công trình, nên diện tích cây trồng bị ảnh hưởng khá nhiều. Nhiều diện tích lúa, vườn cây ăn quả bị thiệt hại nghiêm trọng.
Tuy nhiên, sang đến đợt xâm nhập mặn 2019-2020, ngành nông nghiệp đã chủ động hơn và quyết định đẩy vụ đông xuân sớm 1 tháng. Nhờ đó, năng suất, sản lượng cây trồng của Đồng bằng sông Cửu Long ít bị ảnh hưởng. Với việc xuất hiện mưa trái mùa ngày một nhiều, cũng như vấn đề sụt lún, ngập lụt, xói lở bờ biển phức tạp hơn, ngành Nông nghiệp đã tính đến các giải pháp dài hạn. Trong số đó, có việc đưa vụ Thu Đông trở thành vụ lúa chính.
Theo nhà báo Trần Văn Cao, thông qua Diễn đàn "Nâng cao năng lực cộng đồng trong phòng chống thiên tai vùng Đồng bằng sông Cửu Long" các bên liên quan sẽ có cơ hội thảo luận và chia sẻ những kinh nghiệm quý báu trong công tác phòng chống thiên tai, đồng thời là dịp để thúc đẩy sự hợp tác chặt chẽ giữa cộng đồng, chính quyền, tổ chức xã hội và các nhà nghiên cứu. Từ đó, các chuyên gia nghiên cứu, chính quyền địa phương, ngành chuyên môn có thể đưa ra những giải pháp khả thi và bền vững nhằm nâng cao năng lực cộng đồng ứng phó và phục hồi sau thiên tai.
Trong đó, truyền thông đóng vai trò quan trọng và không thể thiếu trong việc nâng cao nhận thức, thay đổi hành vi và thúc đẩy các hành động cụ thể nhằm ứng phó với thiên tai tại Đồng bằng sông Cửu Long, biến những khó khăn thành cơ hội để phát triển bền vững Đồng bằng sông Cửu Long thích ứng với biến đổi khí hậu.