Sản xuất nguyên phụ liệu giày tại công ty có vốn đầu tư nước ngoài, thị xã Tân Uyên (Bình Dương). Ảnh: Hồng Đạt/TTXVN
Những ngày đầu năm 2023, thông tin về việc một loạt các quốc gia lớn như Liên minh châu Âu (EU), Hàn Quốc… sẽ chính thức áp dụng Quy tắc thuế tối thiểu toàn cầu từ năm 2024 được công bố; cũng là lúc chủ đề thuế tối thiểu toàn cầu lại một lần nữa trở nên "nóng" hơn bao giờ hết.
Vấn đề này đang nhận được sự quan tâm mạnh mẽ của nhiều quốc gia trên thế giới, đặc biệt là các quốc gia đang sử dụng công cụ ưu đãi thuế để thu hút dòng vốn đầu tư nước ngoài.
Quy tắc thuế tối thiểu toàn cầu là một trong những nội dung quan trọng nhất của chương trình chống xói mòn cơ sở thuế và chuyển dịch lợi nhuận (BEPS) do OECD khởi xướng. Theo Quy tắc này, các công ty lớn có doanh thu từ 750 triệu EUR (khoảng 870 triệu USD) trở lên sẽ bị áp dụng mức thuế suất tối thiểu 15%. Điều này có nghĩa, khi các công ty này đi đầu tư ở nước ngoài mà nộp thuế thu nhập tại nước đầu tư dưới mức 15%, thì sẽ phải nộp phần chênh lệch tại nước nơi họ có trụ sở chính.
Thu hút đầu tư FDI của Bắc Giang liên tục tăng. Ảnh: Đồng Thúy/TTXVN
Tại Việt Nam, những thông tin về vấn đề này đã xuất hiện từ cuối năm 2021, sau khi hơn 140 quốc gia đạt được tuyên bố chung về mức thuế tối thiểu toàn cầu (15%). Tuy nhiên, chủ yếu là thông tin dưới dạng giới thiệu chung, mà chưa có những đánh giá, phân tích cụ thể, chính thống về sự ảnh hưởng của quy tắc thuế mới này đến Việt Nam.
Chỉ đến giữa năm 2022, khi thời điểm áp dụng quy tắc này đã gần kề, vấn đề này mới nhận được nhiều sự quan tâm từ các hiệp hội doanh nghiệp nước ngoài, các công ty lớn tại Việt Nam cũng như các chuyên gia, nhà quản lý.
Một số cuộc hội thảo đã được tổ chức để đánh giá sơ lược về tình hình nghiên cứu, sửa đổi các quy định về thuế của các nước cũng như gợi ý những ý tưởng bước đầu về giải pháp về thuế tối thiểu toàn cầu.
Dưới góc độ quản lý, Chính phủ cũng đã bắt đầu quan tâm đến vấn đề này và đã có hành động bước đầu. Theo đó, Thủ tướng Chính phủ đã chấp thuận nguyên tắc việc thành lập Tổ công tác đặc biệt về thuế tối thiểu toàn cầu vào tháng 6/2022. Tổ công tác có nhiệm vụ nghiên cứu và đề xuất các giải pháp về vấn đề này.
Hiện nay, các quốc gia trên thế giới đang rất tích cực, chủ động trước vấn đề này, thậm chí đã có những hành động cụ thể. Những nước đi đầu tư như EU, Hàn Quốc, Anh, Nhật Bản… đều đã thông qua hoặc đang ráo riết sửa đổi các quy định liên quan để áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu nhằm thu thuế bổ sung từ năm 2024. Ngược lại, những nước tiếp nhận đầu tư như Thái Lan, Malaysia, Indonesia… cũng đều đã có các động thái quyết liệt để tìm giải pháp nhằm ứng phó, giữ chân nhà đầu tư trước ảnh hưởng của thuế tối thiểu toàn cầu.
Vẫn biết rằng thuế tối thiểu toàn cầu là một vấn đề mới, cần thời gian để đánh giá tác động cũng như nghiên cứu các giải pháp ứng phó toàn diện. Tuy nhiên, với những bước đi quá “dè dặt” như hiện nay thì chúng ta đang đứng trước nguy cơ rất lớn khi, thời gian áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu đang gần kề. Đã đến thời điểm mà các cơ quan hữu quan cần gấp rút có những hành động quyết liệt hơn nữa trong việc nghiên cứu và đưa ra các giải pháp ứng phó với vấn đề này nếu không muốn bị bỏ lại phía sau.