Dự án Ngăn triều – Giải pháp ứng phó triều cường và tình trạng biến đổi khí hậu

Để giữ nguyên cao độ khu vực các kênh thoát nước mà vẫn đảm bảo giảm ngập, Thành phố Hồ Chí Minh quyết tâm thực hiện Dự án ngăn triều. Dự án là một trong những giải pháp có tính khả thi cao, góp phần giảm ngập hiệu quả ở các địa bàn trũng thấp.

Theo báo cáo của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn về tình hình thực hiện và bố trí vốn đầu tư xây dựng, điều chỉnh phân kỳ các dự án thuộc quy hoạch thủy lợi chống ngập úng khu vực Thành phố Hồ Chí Minh, giai đoạn 1 của thực hiện Quy hoạch 1547 góp phần chấm dứt tình trạng ngập úng do triều cường vùng trung tâm thành phố, tuy vẫn có thể xảy ra tình trạng ngập úng cục bộ một số khu vực trong thời gian ngắn khi mưa lớn kết hợp triều cường. Bộ cũng đã kiến nghị Ủy ban nhân dân thành phố thực hiện đầu tư xây dựng các dự án kiểm soát triều giai đoạn 1 thuộc Quy hoạch 1547 đồng thời với biệc đâu tư xây dựng các dự án thuộc Quy hoạch 752, sớm triển khai và hoàn thành nhằm giải quyết tình trạng ngập tại thành phố.

Việc thực hiện Dự án Ngăn triều tại Thành phố Hồ Chí Minh nhận được sự quan tâm và ủng hộ tích cực của Thủ tướng Chính phủ. Tại Thông báo số 285 về kết luận của Thủ tướng Chính phủ tại cuộc họp Thường trực Chính phủ về thực hiện các quy hoạch thoát nước và chống ngập úng Thành phố Hồ Chí Minh, Thủ tướng Chính phủ nhận định Thành phố Hồ Chí Minh là đầu tàu về phát triển kinh tế, khoa học công nghệ của cả nước, tuy nhiên dó cốt nền thấp, kết cấu hạ tầng thoát nước chưa đáp ứng được yêu cầu nên thành phố liên tiếp bị ngập do mưa lớn, triều cường, gây ảnh hưởng đến sức khỏe, đời sống, sinh hoạt, sản xuất của người dân. Thủ tướng Chính phủ đồng ý cho Ủy ban nhân dân thành phố áp dụng cơ chế đặc thù để đẩy nhanh tiến độ thực hiện các dự án chống ngập úng áp dụng hình thức xây dựng – chuyển giao (BT).

Theo báo cáo tổng quan dự án của chủ đầu tư Dự án Ngăn triều - Công ty TNHH Trung Nam BT 1547, quy mô chính của dự án là đầu tư xây dựng 6 cống kiểm soát triều lớn gồm các cống Bến Nghé, Tân Thuận, Phú Xuân, Mương Chuối, Cây Khô, Phú Định, các cống nhỏ và 7,8km đê kè xung yếu khu vực sông Sài Gòn từ Vàm Thuật đến Sông Kinh, xây dựng Nhà quản lý trung tâm và hệ thống Scada.

Khi hoàn thành và đưa vào vận hành, Dự án Ngăn triều góp phần giải quyết vấn đề ngập do triều cường trên địa bàn thành phố với diện tích khoảng 570 km² với khoảng 6,5 triệu dân thuộc khu vực bờ hữu sông Sài Gòn và trung tâm Thành phố Hồ Chí Minh, đồng thời hỗ trợ thoát nước cho hệ thống thoát nước đô thị hiện hữu khi xảy ra mưa lớn kết hợp triều cường cao. Bên cạnh đó, Dự án còn góp phần cải tạo cảnh quan và môi trường nước trong khu vực dự án.

Một hiệu quả không kém phần quan trọng khi Dự án Ngăn triều mang lại khi đi vào vận hành là đảm bảo giao thông đường thủy. Đảm bảo giao thông đường thủy. Khi các van cống ở toàn bộ 6 hạng mục cống ngăn triều lớn mở hoàn toàn, tàu thuyền trên sông sẽ giao thông thuỷ bình thường. Trong trường hợp triều cao, mưa lớn diễn ra, hệ thống 6 cống ngăn triều đóng hoàn toàn, lúc này, hệ thống giao thông thuỷ sẽ vẫn tiếp tục diễn ra thông qua các âu thuyền. Các âu thuyền này được thiết kế với  bề rộng 15 m, buồng âu dài 100m, hai đầu âu thuyền được thiết kế  cửa âu, van phẳng quay theo trục đứng. Các âu thuyền vận hành đóng mở lần lượt theo thứ tự mở cửa cho thuyền bè chờ trong buồng âu; đóng cửa và điều tiết mực triều bên trong buồng âu phù hợp với mực triều bên ngoài; mở cửa van còn lại cho thuyền đi vào khu vực. Hệ thống âu thuyền hoạt động tương tự với âu thuyền tại kênh đào Panama (điều tiết mực nước khác nhau giữa Đại Tây Dương và Thái Bình Dương). Cũng như hệ thống máy bơm công suất lớn, các âu thuyền được lắp đặt tại các vị trí giao thông thường xuyên có tàu bè qua lại. Các cống kiểm soát triều được lắp đặt âu thuyền  bao gồm cống kiểm soát triều Tân Thuận; cống kiểm soát triều Phú Định; cống kiểm soát triều Cây Khô và cống kiểm soát triều Mương Chuối.

Dự án Ngăn triều hoàn thành, đi vào vận hành, sẽ không còn cảnh người dân phải điều khiển các phương tiện giao thông lội bì bõm trong dòng nước ngập đen kịt bốc mùi hôi thối, không còn cảnh các hộ dân kè bao cát trước cửa để ngăn nước tràn vào nhà vừa tát nước ngập từ nhà ra ngoài. Nếu không còn tình trạng ngập nước do triều cường ở khu vực trũng thấp thì sẽ không còn cảnh các cửa hàng phải tất tả dọn dẹp hàng hóa kê lên cao để không bị hư hỏng do nước ngập tràn vào nhà, các hàng quán không còn phải rơi vào cảnh đìu hiu vắng khách do cả một khu vực bị ngập nước. Nếu giải quyết được tất cả các tình trạng này, cuộc sống người dân ở khu vực trũng thấp được ổn định, các hộ dân yên tâm kinh doanh phát triển kinh tế. Vì vậy có thể khẳng định Dự án Ngăn triều có ý nghĩa rất lớn trong việc ổn định cuộc sống của người dân ở các vùng bị ảnh hưởng ngập nước do triều cường cũng như sự phát triển kinh tế - xã hội của Thành phố Hồ Chí Minh. Đây là mong mỏi của phần lớn người dân Thành phố Hồ Chí Minh hiện nay, một ước về thành phố không còn ngập nước do triều cường./.