Những hoạt động ngoài gia đình và nhà trường là một phần không thể thiếu trong quá trình phát triển của trẻ. Tuy nhiên việc đảm bảo an toàn về thể chất và tinh thần cho trẻ khi tham gia các hoạt động này là điều cần được quan tâm.
Các thành viên “Trại hè Việt Nam năm 2022” tham quan tại bảo tàng tỉnh Quảng Nam. Ảnh minh họa: Trịnh Bang Nhiệm/TTXVN
Đa dạng hình thức trại hè
Từ vài năm trở lại đây, cứ mỗi dịp hè về, nhiều bậc phụ huynh lại đôn đáo tìm trại hè cho con. Đây không phải là chương trình học bắt buộc nhưng lại là hình thức được nhiều phụ huynh ưa chuộng, chọn lựa vào dịp nghỉ hè. Các chương trình trại hè có thể được tổ chức từ vài ngày vài tuần hoặc một tháng với nhiều nội dung, hình thức đa dạng giúp trẻ có cơ hội phát triển toàn diện cả về kiến thức, kỹ năng sống, cách tư duy, làm việc nhóm… Tùy thuộc vào nhu cầu của trẻ và gia đình, nhiều mô hình trại hè được tổ chức như trại hè tiếng Anh; trại hè quân đội, công an, cứu hỏa; trại hè trải nghiệm nghề nghiệp, nghệ thuật, khoa học công nghệ; trại hè bán trú, nội trú; khóa tu tập mùa hè…
Trại hè tiếng Anh hay còn gọi là English Summer Camp là một hình thức được nhiều bậc cha mẹ lựa chọn với mong muốn giúp con vừa có chỗ giao lưu, vừa được rèn luyện tiếng Anh. Thông thường, trại hè tiếng Anh sẽ dành 60% thời gian cho các hoạt động rèn luyện ngôn ngữ cho trẻ. Kết hợp với đó là các hoạt động thể thao, sinh hoạt câu lạc bộ, tham quan, khám phá, học đàn, học vẽ… Các trại hè tiếng Anh thường được thiết kế thành các gói theo tuần hoặc theo khóa (30 ngày). Chi phí cho mỗi gói, khóa học dao động từ 3-10 triệu đồng. Nếu kết hợp đi nước ngoài tham quan thì mức phí có thể lên tới hàng chục triệu một tuần; những trại song ngữ quốc tế thậm chí còn có mức giá lên tới 100 triệu cho khóa học từ 5-6 ngày…
Bên cạnh trại hè tiếng Anh, trại hè thể thao cũng là một hình thức phổ biến, phù hợp với những gia đình có mong muốn giúp trẻ phát triển năng khiếu thể thao, rèn luyện sức khoẻ. Tại trại hè thể thao, trẻ được rèn luyện các bộ môn như bơi lội, bóng chuyền, bóng đá, bóng rổ dưới sự dẫn dắt của các huấn luyện viên chuyên nghiệp... Kết thúc trại hè, các em sẽ có cơ hội tham gia các giải đấu nội bộ, nhằm nâng cao tinh thần đồng đội, rèn luyện bản lĩnh thi đấu vững vàng.
Với những gia đình mong muốn phát huy năng khiếu nghệ thuật cho con, trại hè nghệ thuật với đủ các hình thức đáp ứng nhu cầu xuất hiện. Tùy năng khiếu, sở thích, trẻ có thể chọn học các nhạc cụ như piano, guitar, violin… hoặc vẽ tranh, sáng tạo tác phẩm mỹ thuật kết hợp tổ chức thăm quan các viện bảo tàng, phòng trưng bày nghệ thuật, hoạt động team building sôi nổi. Thông qua các chương trình, trẻ được kích thích trí tưởng tượng, khả năng sáng tạo và khám phá những tiềm năng của bản thân.
Bên cạnh các hình thức kể trên, nhiều gia đình lại có mong muốn rèn luyện cho con về thể lực, sự kiên trì, tính kỷ luật, sự hiểu biết về môi trường quân đội, kỹ năng làm việc nhóm… từ nhu cầu đó, các mô hình Học kỳ quân đội, trại hè lính cứu hỏa… ra đời.
Học kỳ quân đội được tổ chức lần đầu tiên tại Việt Nam vào năm 2008 do Trung tâm Thanh thiếu niên miền Nam (SYC) - đơn vị thuộc Trung ương Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh xây dựng và tổ chức thử nghiệm cho 84 học viên tại Trung đoàn bộ binh 88, sư đoàn 302, Quân khu 7. Chương trình đã gây tiếng vang lớn trong xã hội về phương pháp giáo dục kỹ năng, đạo đức, lối sống kết hợp với giáo dục quân sự. Ông Nguyễn Minh Khánh, Giám đốc Trung tâm Thanh thiếu niên miền Nam cho biết, từ những thử nghiệm thành công, mô hình này được Trung ương Đoàn nhân rộng về các tỉnh, thành nhằm tạo sân chơi trải nghiệm và rèn luyện cho thanh thiếu nhi.
Trung tâm Thanh thiếu niên miền Nam là đơn vị duy nhất tại Việt Nam liên tục tổ chức Học Kỳ quân đội từ năm 2008 đến nay với đối tượng học viên tham gia từ nhiều tỉnh, thành trong cả nước. Các lớp Học kỳ quân đội được tổ chức tại nhiều đơn vị thuộc các quân chủng Bộ binh, Hải quân, Không quân, Tăng thiết giáp, Biên phòng, Đặc công…
Theo ông Nguyễn Minh Khánh, đa số phụ huynh lựa chọn Học kỳ quân đội với mong muốn con rời xa các thiết bị điện tử và có môi trường đặc thù để rèn luyện. Hàng năm, Trung tâm Thanh thiếu niên miền Nam tổ chức khoảng 5 Học kỳ quân đội và luôn tuyển được đủ số học sinh. Năm nay, số chương trình tăng lên 6 do nhu cầu của xã hội lớn. Mỗi chương trình kéo dài 8-10 ngày, với 120 em, học phí từ 5-6 triệu đồng. Sự khắt khe của môi trường quân đội được kỳ vọng tạo cho trẻ bản lĩnh vững vàng, ý chí mạnh mẽ, dũng cảm đương đầu với khó khăn, tự chịu trách nhiệm trong mọi sinh hoạt thường ngày, không còn dựa dẫm vào cha mẹ, hòa mình cùng đời sống tập thể gắn kết.
Trại hè phải có tính giáo dục, an toàn
Theo bà Nguyễn Thị Nga, Phó Cục trưởng Cục Trẻ em (Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội), các chương trình ngoại khóa rất tốt, nhưng việc đảm bảo quyền của trẻ em khi tham gia các chương trình này vẫn còn một số hạn chế, bất cập. Khi Cục Trẻ em khảo sát một số chương trình trại hè quân đội, khóa tu… cơ quan chức năng nhận thấy các vấn đề về cơ sở vật chất, chương trình và các hành vi chưa đảm bảo an toàn, quyền riêng tư, quyền tham gia của trẻ.
Cuối tháng 12/2022, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội ban hành Thông tư 27/2022/TT-BLĐTBXH về hướng dẫn sự tham gia của trẻ em vào hoạt động ngoài gia đình, ngoài cơ sở giáo dục để kịp thời hướng dẫn các cơ quan, tổ chức, đơn vị, cá nhân và gia đình về sự tham gia của trẻ em giúp đảm bảo quyền của trẻ em, đảm bảo môi trường an toàn, lành mạnh, thân thiện, bình đẳng, không phân biệt đối xử, kỳ thị”.
Phó Cục trưởng Cục Trẻ em Nguyễn Thị Nga khuyến cáo, cha mẹ và các thành viên trong gia đình trước khi đăng ký cho con tham gia các khóa học, hoạt động ngoại khóa cần nghiên cứu kỹ chương trình, nội dung xem có phù hợp với nguyện vọng, khả năng, sở thích của con em; tìm hiểu xem khu vực ăn nghỉ của trẻ có phù hợp với giới tính, độ tuổi hoặc mức độ khuyết tật của trẻ hay không. Trẻ em có quyền bày tỏ ý kiến, nguyện vọng khi tham gia vào các hoạt động ngoài gia đình, ngoài cơ sở giáo dục. Đặc biệt, trẻ có quyền hủy bỏ việc tham gia nếu cảm thấy hoạt động ngoài gia đình, ngoài cơ sở giáo dục không đáp ứng hoặc không phù hợp với nhu cầu, nguyện vọng của trẻ so với thời điểm trẻ tìm hiểu hoặc trước khi tham gia. Cha, mẹ, người chăm sóc trẻ em có trách nhiệm tôn trọng ý kiến, nguyện vọng của trẻ.
Bà Nguyễn Thị Nga cho biết, để đảm bảo an toàn thể chất và tinh thần cho trẻ em, Thông tư 27/2022/TT-BLĐTBXH quy định rõ, các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp tổ chức hoạt động và đơn vị cung cấp dịch vụ có trách nhiệm tổ chức khám và thường xuyên theo dõi sức khỏe để bảo đảm các em có đủ sức khỏe tham gia vào các hoạt động của khóa học. Các đơn vị phải thông báo đầy đủ chương trình, thời gian, thời lượng, địa điểm, đối tượng, cơ sở vật chất… để tổ chức các hoạt động tới trẻ em, cha, mẹ, người chăm sóc trẻ trước khi trẻ tham gia hoạt động; công khai, minh bạch khoản kinh phí đóng góp của cha mẹ và các khoản chi mà trẻ em được hưởng. Đồng thời, các bên liên quan bảo đảm công tác bảo vệ trẻ em, phòng, chống xâm hại, tai nạn, thương tích trẻ em, phòng, chống cháy nổ và dịch bệnh theo quy định; thông báo kịp thời cho UBND cấp xã nơi tổ chức hoạt động khi xảy ra các vụ việc.
Các hướng dẫn viên, điều phối viên, cộng tác viên, thành viên Ban Tổ chức phải chưa từng có các hành vi xâm hại trẻ em và phải cam kết không có hành vi xâm hại trẻ em. Đối với những người trực tiếp hướng dẫn trẻ em trong các khóa học thì phải có kỹ năng, có phương pháp phù hợp với sự phát triển tâm sinh lý lứa tuổi của trẻ em.
Để lựa chọn được trại hè phù hợp cho trẻ, phụ huynh có thể tham gia các diễn đàn trực tuyến để tìm kiếm thông tin. Nếu có thể, phụ huynh cần đến thăm trại hè trước và trò chuyện với những người đã từng tham gia để có được thông tin chính xác, cần thiết, qua đó đánh giá được tính khả thi và chất lượng của trại hè.
Theo các chuyên gia giáo dục, việc cho trẻ tham gia các trại hè, hoạt động ngoại khóa là tốt, giúp các em có cơ hội được thay đổi môi trường sống, tách biệt khỏi các thiết bị điện tử, được học thêm nhiều kiến thức, kỹ năng mới, khám phá nhiều điều thú vị. Tuy nhiên khi lựa chọn trại hè cho con, phụ huynh cần tìm hiểu thật kỹ để đảm bảo sự an toàn, tính phù hợp với độ tuổi, sở thích, nguyện vọng và sự phát triển của trẻ, giúp trẻ có được những trải nghiệm tốt nhất còn phụ huynh yên tâm về công tác an toàn và chất lượng của trại hè.