Khoảng 10 năm nay, mỹ thuật được đưa vào giảng dạy trong nhà trường như một môn học rèn luyện cho học sinh tư duy về thẩm mỹ và khả năng cảm nhận nghệ thuật trong cuộc sống.
Tuy là một môn học nghệ thuật thú vị, nhưng khi được hỏi, phần nhiều các em đều cho biết là không thích, thậm chí còn coi là “ác mộng”. Lý do, theo các chuyên gia là bởi xã hội đã ít quan tâm tới mỹ thuật, nhưng việc giảng dạy bộ môn này cho học sinh cũng còn nhiều hạn chế, khiến cho các em chưa thể hào hứng với môn học này.
Chưa đúng nghĩa dạy nghệ thuật
Theo họa sĩ, nhà phê bình mỹ thuật Bằng Lâm, nguyên Phó Chủ tịch Hội Mỹ thuật Việt Nam: “Hiện nay, thị trường mỹ thuật cũng như khả năng định hướng xu hướng mỹ thuật của nước ta còn kém chuyên nghiệp, cũng bởi mặt bằng cảm thụ mỹ thuật nước ta thấp so với các nước. Việc chú trọng đến xây dựng nền tảng cảm thụ mỹ thuật cho công chúng cũng là yếu tố quan trọng để phát triển nền mỹ thuật, tuy nhiên chúng ta lại chưa có nhiều phương pháp để bộ môn mỹ thuật trong nhà trường hấp dẫn học sinh”.
Cần nhiều sự sáng tạo hơn nữa trong cách dạy và học mỹ thuật. |
Tham dự tiết học mỹ thuật ở các trường học mới thấy hầu hết các em đều được học theo kiểu ngồi tại lớp, gò người vẽ theo mẫu bày sẵn. Cơ sở vật chất cho việc học mỹ thuật ở hầu hết các trường cũng còn thiếu thốn khi các em ngồi học vẽ cũng giống như ngồi học toán, văn thì khó có thể phát huy sức sáng tạo. Là môn học nghệ thuật, nhưng nhiều giáo viên dạy mỹ thuật mới chỉ dạy kiểu chung chung theo sách giáo khoa, các em học sinh cũng chẳng mấy thích thú vì là “môn phụ”. Thậm chí nhiều khi được giao bài tập về nhà một số em còn nhờ anh, chị vẽ hộ để nộp bài.
Theo họa sĩ Nguyễn Việt Dũng, chủ nhiệm CLB Họa sĩ trẻ Hà Nội, Giảng viên trường Đại học Sư phạm Nghệ thuật TƯ: “Hiện nay môn mỹ thuật trong nhà trường đang được hiểu đơn giản là dạy vẽ, trong khi nó bao gồm rất nhiều cái khác nữa. Cứ đặt cái cốc, cái ca rồi bắt các em ngồi vẽ và coi đó là dạy mỹ thuật thì không ổn. Nội dung chương trình dạy mỹ thuật trong nhà trường hiện nay cũng chưa có một tiêu chí, tiêu chuẩn nào rõ ràng, nhiều họa sĩ giỏi thì lại bận sáng tác chứ ít khi viết sách, đi dạy”.
Đó là chưa kể, hiện nay, bộ môn mỹ thuật ở bậc tiểu học, trung học vẫn còn thiếu giáo viên. Giáo viên các môn văn, toán thì thừa, nhưng giáo viên các môn công nghệ, nhạc, họa lại thiếu. Bởi thế, một số trường phải bố trí giáo viên dạy không đúng chuyên môn.
Theo Thứ trưởng Bộ GD -ĐT Nguyễn Vinh Hiển, nguyên nhân thiếu giáo viên dạy mỹ thuật là do theo Thông tư liên tịch số 35/2006 của Bộ GD - ĐT và Bộ Nội vụ, các trường thừa giáo viên về số lượng. Tuy nhiên ở Thông tư này không xác định rõ số giáo viên/môn, nên khiến nhiều trường lúng túng trong việc bố trí giáo viên theo định biên, đặc biệt những giáo viên môn mỹ thuật, nhạc họa.
“Làm nhẹ” môn mỹ thuật
Chia sẻ về phương pháp dạy hiệu quả trong nhà trường, họa sĩ Việt Dũng cho biết: “ Học sinh các trường học ở phương Tây rất thích thú với môn mỹ thuật vì họ giảng dạy rất nhẹ nhàng theo kiểu học mà chơi, chơi mà học. Theo tôi, môn mỹ thuật trong nhà trường cần được tiếp cận gần gũi hơn theo những cách giáo viên có thể tự sáng tạo ra trên nền tảng kiến thức của mình, có thể dạy rất đơn giản như: Dạy các em cách mặc thế nào cho đẹp, phối màu, hoạ tiết trên áo quần như thế nào, tự làm đồ chơi… cũng là dạy mỹ thuật, mà cách này lại gần gũi với đời sống hơn, dễ sáng tạo hơn rất nhiều”.
Thời gian qua, nhiều giáo viên dạy mỹ thuật ở một số trường tiểu học cũng đã tự đổi mới phương pháp dạy để các em hào hứng học tốt bộ môn này như: Trường Tiểu học Lê Quý Đôn (quận Nam Từ Liêm Hà Nội) dạy mỹ thuật theo kiểu luôn thay đổi không gian như: có tiết thì vẽ tĩnh vật trong phòng học, tiết lại ra sân trường xếp ghế để các em có không gian ngồi tập nặn, tập vẽ phong cảnh, ngoài ra còn có những tiết học sáng tạo cắt dán tranh từ các tờ báo, tạp chí cũ hay tự gấp, làm đồ chơi bằng giấy… khiến các em học sinh hăng say học. Hay như ở trường Tiểu học Đoàn Thị Điểm (Mỹ Đình, Hà Nội) kết hợp vừa dạy mỹ thuật theo chương trình vừa đan xen một số tiết để hướng dẫn và tổ chức thi vẽ truyện tranh cho các lớp 4, 5 giúp các em hào hứng chia sẻ những câu chuyện thú vị trong cuộc sống và thể hiện sự sáng tạo của mình qua những bức vẽ…
Những nỗ lực đổi mới cách dạy và học mỹ thuật như ở trường Lê Quý Đôn, hay trường Đoàn Thị Điểm đã cho những hiệu quả bất ngờ để giúp môn mỹ thuật không còn là “gánh nặng” của mỗi học sinh. Từ sự yêu thích đó sẽ giúp các em học tốt các môn học khác, đặc biệt là có những kiến thức nền tảng về mỹ thuật để sáng tạo và biết hưởng thụ các giá trị thẩm mỹ trong cuộc sống sau này.
Nguyên Vân