Theo điều tra mới nhất của Viện Khoa học giáo dục Việt Nam, Bộ GD - ĐT, hiện nay có hơn 70% học sinh THPT không được giáo dục hướng nghiệp một cách đầy đủ; chỉ có 8,1% học sinh dự định thi vào các trường trung cấp chuyên nghiệp và trường dạy nghề, còn có tới 82% muốn vào đại học…
Thực tế, hoạt động tư vấn hướng nghiệp hằng năm thường “nở rộ” khi gần đến mùa tuyển sinh ĐH, CĐ, dưới nhiều hình thức khác nhau. Nhưng theo nhiều chuyên gia tuyển sinh, để nâng cao hiệu quả của công tác hướng nghiệp, thì hoạt động này vẫn cần được định hướng lâu dài với sự tham gia, phối hợp chặt chẽ giữa gia đình, nhà trường và các tổ chức xã hội.
Theo nhà giáo Nguyễn Tùng Lâm, Hiệu trưởng THPT Dân lập Đinh Tiên Hoàng (Hà Nội), quy trình giáo dục hướng nghiệp của trường gồm năm bước: Tạo nhận thức đúng về nghề nghiệp tương lai cho học sinh và cha mẹ học sinh, thứ hai là học sinh phải tự đánh giá về bản thân, tự chọn một số nghề mà mình thích và cho rằng phù hợp với bản thân. Bước ba là trung tâm tư vấn phối hợp với giáo viên chủ nhiệm tìm hiểu học sinh và tham gia định hướng cho học sinh. Học sinh tự lựa chọn nghề và cuối cùng là hoàn thiện việc lựa chọn nghề chính thức.
Trường THPT Dân lập Đinh Tiên Hoàng có hẳn một văn phòng tư vấn với 4 biên chế vừa làm công tác giáo dục hướng nghiệp vừa làm tư vấn giáo dục. Tuy nhiên, những trường THPT làm được như trường THPT Dân lập Đinh Tiên Hoàng rất hiếm. Nhìn chung, hoạt động hướng nghiệp tại nhiều trường vẫn ở mức hoạt động… cầm chừng.
Một giáo viên trường THPT Nhân Chính (Hà Nội) cho biết: “Việc dạy hướng nghiệp trong nhà trường đa số là kiêm nhiệm. Bộ GD - ĐT chỉ tổ chức tập huấn đúng hai ngày cho giáo viên các trường về "Hoạt động giáo dục hướng nghiệp". Khi về trường, những giáo viên này cũng chỉ có vỏn vẹn một buổi để phổ biến thông tin lại cho đồng nghiệp của mình. Về tài liệu, giáo viên chủ yếu căn cứ vào giáo trình “Hoạt động giáo dục hướng nghiệp” mà Bộ GD - ĐT ban hành còn phương pháp thì tự… nghiên cứu. Vì vậy, kinh nghiệm và sự hiểu biết của chúng tôi có đến đâu thì giảng cho học sinh đến đó”.
Ông Nguyễn Hùng, Giám đốc Trung tâm Lao động hướng nghiệp của Bộ GD - ĐT, cơ quan biên soạn giáo trình “Hoạt động giáo dục hướng nghiệp” (sách giáo viên, NXB Giáo dục) cho hay, nội dung của 3 tập sách là cung cấp thông tin về thị trường lao động, thế giới nghề nghiệp nhằm giúp học sinh đánh giá năng lực bản thân và tư vấn rộng cho các em lựa chọn nghề nghiệp của mình. Tuy nhiên để hoạt động hướng nghiệp trong nhà trường hiệu quả thì rất cần sự phối hợp không chỉ của nhà trường mà còn của gia đình và xã hội.
Trao đổi với phóng viên Tin Tức về vấn đề hướng nghiệp trong nhà trường, ông Bùi Văn Ga, Thứ trưởng Bộ GD - ĐT khẳng định: Việc lựa chọn đúng ngành nghề sẽ giúp học sinh học tập tốt hơn, tạo điều kiện cho các trường nâng cao chất lượng đào tạo. Việc lựa chọn này đang là một vấn đề lớn của học sinh, gia đình. Những ngày hội tư vấn tuyển sinh mà các báo phối hợp cùng Bộ GD - ĐT tổ chức cũng là một giải pháp để học sinh có thể lựa chọn đúng ngành nghề… Bên cạnh đó, trong phương hướng tuyển sinh đại học, cao đẳng, trung cấp chuyên nghiệp năm 2011 cũng có một số điểm bổ sung, sửa đổi quy chế theo hướng có lợi cho thí sinh, giúp các em có nhiều cơ hội lựa chọn ngành nghề yêu thích và cơ sở đào tạo phù hợp để học tập. Thời gian tới, Bộ GD - ĐT sẽ xiết chặt chỉ tiêu một số ngành học có lượng thí sinh đăng ký quá đông. Mặt khác, việc phân bổ chỉ tiêu cho ngành sẽ do Bộ quy định chứ không để các trường nhận “gói” chỉ tiêu rồi tự phân bổ. Như vậy, sẽ hạn chế được việc gây mất căng bằng trong quá trình đăng ký cũng như việc đào tạo “đầu ra” sau này.
Phương Liên - Lê Vân thực hiện