Phong trào hiếu học cứ theo dốc núi, theo sương mờ và theo cả những bàn chân không mỏi của học trò vùng cao mà nhân lên…
Khi nói về phong trào hiếu học ở vùng cao, không thể không nhắc tới hạt nhân là những dòng họ và gia đình hiếu học.
Mang no ấm về bản không gì bằng học chữ
Từ trung tâm xã Vĩnh Yên, để đến được bản Tổng Kim (Bảo Yên- Lào Cai), chúng tôi phải vượt con đường dốc núi cao vời vợi. Lưng chừng dốc, có một lối nhỏ rẽ phải nhìn xuống thung lũng sâu và rộng đó chính là nơi định cư của đồng bào Mông ở Tổng Kim và đây cũng là nơi mưu sinh từ lâu đời của gần 30 hộ dân họ Lý. Ông trưởng bản Lý A Pao cho biết ở Tổng Kim tuy có nhiều cái khó nhưng bọn trẻ đến độ tuổi đến trường luôn được đi học đầy đủ. Có được điều đó là do sự tự giác của mỗi gia đình trong dòng họ Lý, đồng thời trong những lần sinh hoạt bản, sinh hoạt dòng họ, trưởng bản lại tuyên truyền và động viên anh em trong dòng họ làm tốt công tác khuyến học khuyến tài để động viên và tạo mọi điều kiện để đưa con em mình tới trường học chữ.
Ngôi nhà của bà Lò Thị Hoa nơi gieo mầm lòng hiếu học cho những người con. |
Bản ở xa trường, do vậy, bọn trẻ phải khăn gói xuống núi trọ học. Càng khó khăn bao nhiêu, ý thức học tập, tinh thần ham học và khát vọng vươn lên thoát nghèo càng trở thành động lực theo mỗi bước chân, một nét chữ của con em dòng họ Lý. Đến nay, cả dòng họ có gần 20 em học THCS tại trường THCS Vĩnh Yên và trường PTDT nội trú Bảo Yên, 100% trẻ em trong độ tuổi được học mầm non và Tiểu học ngay tại phân hiệu, 10 học sinh học cấp THPT tại trường THPT số 3 Bảo Yên. Điều đáng khâm phục hơn là các em học sinh của dòng họ Lý tại bản Tổng Kim khi tốt nghiệp THPT thi đỗ đại học và làm cán bộ cho các địa phương.
Học sinh bản Mông Tổng Kim ôn bài sau giờ tan lớp. |
Tính đến nay, cả dòng họ đã có tới 7 em đỗ đại học và có em đã ra trường. Riêng gia đình trưởng họ Lý A Pao đã đóng góp cho dòng họ ba người con trai đi học đại học. Con trai cả Lý Chiến Gìn tốt nghiệp khoa Vật lý trường ĐHSP Hà Nội 2 giờ làm tổ trưởng tổ Toán - Lý- Tin trường THPT số 3 Bảo Yên; Lý Chiến Phong - con trai thứ hai tốt nghiệp ĐH Nông lâm Thái Nguyên hiện công tác tại huyện Si Ma Cai, con trai út Lý Chiến Sách hiện là sinh viên năm thứ 3 trường ĐH Văn hóa Hà Nội. Ngoài ra, Lý Gìn Phù tốt nghiệp trường sư phạm giờ trở về cống hiến cho quê hương, dạy học ngay tại điểm trường của Tổng Kim và Lùng Ác, Lý A Bình đang học ĐH Nông lâm Thái Nguyên…
Người mẹ nghèo gieo mầm hiếu học
Bên dòng Nậm Luông ngày đêm róc rách, hiền hòa có một gia đình người Tày ở Vĩnh Yên (Bảo Yên - Lào Cai) từ bao năm nay, cho dù hoàn cảnh gia đình có gieo neo, cho dù cuộc sống có khó khăn đói kém nhưng quyết không rời xa con chữ. Đó là gia đình bà Lò Thị Hoa.
Truyền thống hiếu học của gia đình bà Lò Thị Hoa đã góp phần tạo nên dòng họ Lò hiếu học ở xã Vĩnh Yên. |
Bà Hoa có 5 người con, 3 trai, 2 gái. Vào đầu những năm 2000, chồng bà, ông Hoàng Ngọc Sông nguyên là Chủ tịch UBND xã Vĩnh Yên lâm bệnh trọng và qua đời. Ruộng đồng, con cái còn nhỏ, cha già mẹ héo, tất cả đều trở nên nặng gánh đối với bà Hoa. Bà Hoa vẫn quyết tâm vượt mọi khó khăn đưa con mình tới trường học chữ. Còn việc ở nhà, đồng áng, nương rẫy, trâu bò, mọi thứ vai gầy của bà đều gánh cả. Miễn sao bọn trẻ ngoan ngoãn học hành.
Khi ấy, khu vực Nghĩa Đô, Vĩnh Yên chưa có trường THPT nên lần lượt 4 người con của bà ba trai, một gái là Hoàng Văn Hồng, Hoàng Văn Hải, Hoàng Văn Học, Hoàng Thị Hà đều “khăn gói” đi trọ học tại trường THPT số 1 Bảo Yên tận Phố Ràng. Đường ra trường gần 30 cây số, tuy xa nhà nhưng các con của bà Hoa học hành chăm chỉ và ngoan ngoãn nghe lời mẹ và thầy cô. Con gái út Hoàng Thị Thu Hiền thì chăm chỉ, nhiều thành tích học tập. Thấy những đứa con của mình học hành chăm chỉ, ngoan ngoãn, bà Hoa cũng thấy vơi đi phần nào những lo toan, vất vả và lòng người mẹ nghèo không nguôi ấp ủ niềm hy vọng vào một tương lai không xa, các con bà sẽ trưởng thành và có công ăn việc làm.
Sau khi học hết cấp 3, mong muốn cho các con có công việc ổn định, bà Hoa không ngần ngại động viên các con đi học chuyên nghiệp để lấy cái nghề. Đáp lại niềm mong mỏi của người mẹ, các con của bà Hoa đã lựa chọn cho mình những con đường lập nghiệp phù hợp. Người con cả, anh Hoàng Văn Hồng học tại Học viện Chính trị Quốc gia nay trở về công tác tại văn phòng Đảng ủy xã Vĩnh Yên, người con trai thứ hai Hoàng Văn Hải lựa chọn đi bộ đội để chắc tay súng bảo vệ Tổ quốc, con trai thứ ba của bà Hoa là Hoàng Văn Học theo học trung cấp văn hóa Lào Cai. Còn hai cô con gái vốn yêu nghề dạy học, mong được mang con chữ về quê hương mình nên Hoàng Thị Hà đã thi đỗ vào cao đẳng sư phạm Lào Cai nay đã ra dạy học cấp 2. Còn Hoàng Thị Thu Hiền thi đỗ vào khoa Văn trường ĐHSP Hà Nội 2, nay đã ra trường và đi dạy học.
Vậy là 5 người con của bà Hoa đã được học hành đầy đủ. Có người đã trở thành cán bộ cho bản làng, quê hương, có công việc ổn định. Thế là mãn nguyện lắm rồi. Điều mà bà Hoa vui nhất là các con bà đã định hướng được bản thân mình, biết nghe lời mẹ và trở thành những công dân hữu ích cho xã hội. Chính bà Hoa đã gieo lên ngọn lửa của lòng hiếu học trong trái tim mỗi người con để rồi chính những đứa con của bà tự tay mình xây nên những “viên gạch” vững chắc của truyền thống hiếu học trong gia đình mình.
Bài và ảnh:Nguyễn Thế Lượng