GS Nguyễn Lân Dũng (ảnh), Phó Chủ nhiệm Hội đồng tư vấn về Khoa học Giáo dục- Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam cho rằng: Nên bỏ thi tốt nghiệp THPT và xét tốt nghiệp bằng học bạ để đánh giá học sinh cả quá trình là thực chất nhất.
´Mới đây, Phó Chủ tịch nước Nguyễn Thị Doan đề nghị ngành giáo dục suy nghĩ, nghiên cứu xem có nên bỏ kỳ thi tốt nghiệp THPT hay không. Là một người gắn bó lâu năm với nghề giáo, GS đánh giá vấn đề này như thế nào?
Ý kiến Phó Chủ tịch nước là xác đáng, bởi vì hai kỳ thi quá gần nhau, gây căng thẳng quá lớn cho học sinh và phụ huynh học sinh. Mặt khác, vì mong muốn học tiếp bậc Đại học hoặc Cao đẳng, nên phần lớn học sinh chỉ tập trung học mấy môn dự định thi Đại học, Cao đẳng. Đến thời điểm công bố môn thi tốt nghiệp THPT, thì học sinh không thể nào ôn tập kịp. Từ đó dẫn đến gian lận thi cử bằng các loại “phao”.
Bản thân giáo viên thì thương học sinh, nhất là các học sinh giỏi một số môn sẽ thi Đại học, Cao đẳng, cho nên có tâm lý châm chước cho học sinh khi thi tốt nghiệp. Đấy là chưa kể đến "bệnh thành tích" chắc là khó có thể khắc phục được trong một sớm một chiều. Tất nhiên việc bỏ kỳ thi tốt nghiệp THPT không có nghĩa là bỏ một cách đơn giản. Càng không thể bỏ bằng tốt nghiệp THPT, một văn bằng đánh dấu một quá trình học tập quan trọng trong đời mỗi người và là cơ sở đánh giá để bước vào đời theo những con đường khác nhau. Đây là vấn đề cần thảo luận để có một lộ trình thích hợp.
´Vậy, nếu bỏ thi tốt nghiệp THPT, chúng ta cần có phương án thay thế như thế nào để đánh giá đúng chất lượng dạy và học hiện nay, thưa GS?
Theo tôi, nên bỏ kỳ thi tốt nghiệp nhưng vẫn phải dựa trên cơ sở xét học bạ để cấp bằng cho học sinh. Đó là giáo viên phải thường xuyên kiểm tra từng môn học và có ghi học bạ. Cuối từng năm học, căn cứ vào học bạ mà các thầy cô giáo (những người nắm vững nhất từng học sinh của mình) quyết định cho lên lớp hay phải lưu ban. Với học sinh mọi lớp đều cần làm như vậy. Hết lớp 12, Hội đồng Nhà trường sẽ xem xét một cách công minh đối với từng học sinh, để có thể yêu cầu một số học sinh cần học lại. Những học sinh còn lại sẽ được đề nghị Giám đốc Sở Giáo dục - đào tạo cấp bằng Tốt nghiệp THPT. Nhà trường không nên đánh giá giáo viên ở việc học sinh được lên lớp nhiều hay ít, mà ở chất lượng giảng dạy thực chất tại trường.
´Nếu chỉ xét học bạ để cấp giấy chứng nhận tốt nghiệp, nhiều người lo ngại sẽ xảy ra tình trạng chạy điểm, chạy thành tích để đủ điều kiện chứng nhận tốt nghiệp, ý kiến của GS ra sao?
Khi đã có kiểm tra thường xuyên, có Học bạ nghiêm chỉnh, cộng thêm tinh thần trách nhiệm của từng thầy cô giáo và sự đồng tình của phụ huynh học sinh thì khó có thể xảy ra các hiện tượng tiêu cực như chạy thầy, chạy cô hoặc chạy theo thành tích một cách vô lý. Trách nhiệm của các Sở GD-ĐT là theo dõi quá trình đánh giá của từng trường để có sự chấn chỉnh cần thiết. Sở GD - ĐT phải có trách nhiệm thẩm tra danh sách Hội đồng các trường gửi lên xem có đúng không. Khi học sinh chưa đủ điều kiện thì nhất thiết không được xét tốt nghiệp.
´Nếu bỏ thi tốt nghiệp THPT thì liệu có ảnh hưởng gì đến chất lượng cũng như sự phát triển của ngành giáo dục không, thưa GS?
Nếu không tiến hành theo đề nghị trên đây của tôi thì vội vã bỏ thi sẽ phá hỏng hoàn toàn bậc học phổ thông.Thầy không muốn dậy, trò không thèm học.Và khi thầy cô giảng các môn mà học sinh không định hướng sẽ thi Đại học, Cao đẳng thì học sinh sẽ hoặc là bỏ học, hoặc là nói chuyện riêng hoặc là ngồi đánh cờ ca-rô với nhau.
Tất nhiên sẽ có người nói nếu tiến hành kiểm tra nghiêm túc thường xuyên thì sẽ có không ít học sinh bị lưu ban. Trong điều kiện cơ sở vật chất, cơ sở kinh tế của các trường và đời sống của đa số dân chúng hiện nay thì làm sao chấp nhận được việc để lưu ban nhiều học sinh. Đấy lại là một chuyện hoàn toàn khác! Đấy cũng là nguyên nhân cần đổi mới toàn diện và triệt để nền giáo dục của nước ta hiện nay. Đây là một chuyện lớn mà tại Hội nghị vừa qua do Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam tổ chức có sự tham dự của Phó Chủ tịch nước, các nhà khoa học lão thành và đầy tâm huyết đã có nhiều kiến nghị hết sức xác đáng. Sắp tới Mặt trận Tổ quốc Việt Nam sẽ tổ chức, phản biện nghiêm túc Đề án Đổi mới sự nghiệp Giáo dục trước khi được trình ra tại Hội nghị Ban chấp hành Trung ương Đảng. Chúng ta cần có một chương trình sâu mà không nặng (hiện nay là rất nặng nhưng lại thấp so với nhiều nước trên thế giới), làm sao để học sinh mỗi ngày đến trường là một niềm vui, mỗi kiến thức thu nhận được là quan trọng, là hữu ích nhưng lại dễ nhớ. Đừng bắt học sinh nhớ những kiến thức không đáng nhớ hoặc thường xuyên thay đổi.
´Kết quả thi tốt nghiệp THPT và ĐH, CĐ năm nay được đánh giá là cao, theo GS đây có phải là tín hiệu mừng cho ngành giáo dục?
Năm nay số điểm rất cao, nhiều trường phải nâng điểm chuẩn lên cao khác thường. Thậm chí có trường mà bình quân mỗi môn thi đạt tới 9 điểm mà vẫn không chắc đã được trúng tuyển. Có những học sinh đạt tới điểm 30, và nếu cộng thêm điểm ưu tiên sẽ thành ra tới 31 điểm. Không thể lấy đó coi như sự tiến bộ đột xuất của ngành giáo dục. Vì vẫn chương trình ấy, vẫn các sách giáo khoa ấy, vẫn chất lượng cả thầy lẫn trò như vậy, lại còn tổ chức thi cử nghiêm túc hơn các năm trước thì điểm bình quân cao hơn chỉ có thể là đề thi dễ hơn, ít cần suy luận hơn, dựa vào học vẹt nhiều hơn mà thôi.
Thu Trang (thực hiện)